«علاء»، رکوردار مناصب سیاسی در عصر پهلوی

سناتور حسین علاء، سیاستمداری بود که طی بیش از 60سال از عمر خود صاحب مشاغل مهمی چون نخست وزیری‌، وزارت‌، نمایندگی مجلس و یا وزیر مختاری بود. علاء فرزند میرزا محمدعلی خان علاءالسلطنه از رجال عصر قاجار بود که به مدت 20 سال سفارت ایران را در لندن برعهده داشت‌. علاءالسلطنه از چهره‌های مورد اعتماد انگلیس در ایران بود و دوبار به رئیس الوزرائی منصوب گردید. حسین که سومین فرزند او بود، در 1261ش در تهران متولد شد. او پس از مدتی به انگلستان رفت و تحصیلات ابتدایی‌، متوسطه و عالی را پی گرفت و در رشته حقوق از دانشگاه کمبریج دکتری گرفت. او در حین تحصیل به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و وابسته سفارت ایران در لندن شد. علاء که در آن تاریخ 17ساله بود، ظرف مدت کوتاهی نایب سوم، نایب دوم و نایب فوق‌العاده سفارت شد. هنگامی که پدرش ـ علاءالسلطنه ـ به وزارت خارجه منصوب شد، موقعیت وی نیز ترقی کرد و وی به ریاست «کابینه وزارت خارجه‌» که معادل معاون وزیر خارجه بود، ارتقاء یافت‌.
حسین علاء در کابینه مستوفی الممالک و صمصام السلطنه وزیر فوائد عامه بود و در 1299 ش. وزیر مختار ایران در اسپانیا ودر اردیبهشت 1301 در کابینه مشیرالدوله وزیر مختار ایران در امریکا شد. در مجلس پنجم که بهمن 1302 آغاز به کار کرد، نماینده تهران بود و به هنگام خلع قاجار در مجلس جزء مخالفین سلطنت پهلوی شد، اما وابستگی او به انگلیسی‌ها مانع از هر تصمیمی علیه وی توسط رضاخان گردید.
علاء در مهرماه 1306 و به دستور رضاخان وزیر مختار ایران در فرانسه شد و در تیر 1307 با حفظ سمت نماینده دوم ایران در جامعه ملل شد.
علاء در اسفند 1311 رئیس هیأت مدیره بانک ملی ایران و در اردیبهشت 1316 رئیس اداره کل بازرگانی استان تهران و سپس در کابینه محمود جم وزیر بازرگانی شد. او در مهر 1320 رئیس بانک ملی ودر دی 1321 وزیر دربار شد. در کابینه قوام در 1324 سفیر کبیر ایران در امریکا شد ودر همین سمت شکایت ایران از شوروی به مناسبت وقایع آذربایجان، کردستان و عدم تخلیه خاک ایران را به شورای امنیت برد.
علاء در دولت ساعد مراغه‌ای ـ اسفند 1328 ـ وزیر خارجه بود و در 18 اسفند 1329 و در پی ترور رزم‌آرا نخست وزیر شد. نخست وزیری علاء مصادف با تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت بود. مجلس شورای ملی این قانون را تصویب کرد و مجلس سنا نیز در 29 اسفند همان سال آن را به تصویب رساند. اما شکایت انگلیس از ایران به شورای امنیت و درخواست غرامت آن کشور، همراه با موج اعتصاباتی که در تأسیسات نفتی ایران به دلیل نپرداختن حقوق کارگران توسط شرکت نفت ایران وانگلیس به راه افتاده بود، دولت علاء را به زانو درآورد و او در 6 اردیبهشت 1330 پس از گذشت 47 روز استعفا داد و به وزارت دربار منصوب شد.
علاء در سوم اردیبهشت 1332 از وزارت دربار کناره گرفت‌؛ در 17 فروردین 1334 متعاقب برکناری سپهبد فضل الله زاهدی از شاه فرمان نخست وزیری دریافت کرد. او در این دوره از نخست وزیری ریاست هیأتهای نمایندگی ایران برای عضویت در پیمان بغداد را برعهده داشت‌. انعقاد پیمان سنتو، اعدام سران فدائیان اسلام و برگزاری انتخابات نوزدهم مجلس شورای ملی از جمله رویدادهای مهم دوران دوم کابینه حسین علاء بود.
علاء در فروردین 1336 از نخست وزیری کناره‌گیری کرد و مجدداً وزیر دربار شد. وی در آبان 1342 از وزارت دربار برکنار شد و به عنوان سناتور انتصابی منصوب شد. حسین علاء سرانجام در 31تیر 1343 در 82 سالگی درگذشت‌.