ارتش، شاه و انقلاب/ بخش پنجم

ماجرای گم‌شدن برخی تجهیزات ارتش پهلوی

داستان نابسامانی و بی صاحب بودن اموال در وزارت جنگ و ارتش شاهنشاهی، یکی از دیگر موضوعاتی است که سر به مهر باقی مانده و کمتر به آن پرداخته شده است. در این ­خصوص، سپهبد شاپور آذربرزین، آخرین جانشین نیروی هوائی حکومت پهلوی خاطره­ای را به این شرح عنوان می­نماید: «در بازرسی­های آمادگی عملیاتی از پایگاه سوم متوجه شدیم بعضی از تجهیزات مهم همچون "سیستم هدایت آتش" تعدادی از بمب­ها و همچنین "سامانه هدایت گر" موشک ماوریک گم شده است. بعد از مدتی جستجو و کلی هزینه و اتلاف وقت، مورد اول را در انبار مهمات نیروی زمینی در خرم آباد و سامانه موشک ماوریک را در زاغه­ های مهمات دوکوهه اندیشمک یافتیم. مشخص کرد که مشکل، توسط یک مستشار امریکائی ایجاد شده است.»^[1]

گفتنی است که این شرایط یا وضعیت حادث شده، به همین مورد محدود نمی­گردد و عمق فاجعه به­ مراتب بیشتر از آن چیزی است که در مخیله افراد بگنجد.

در فروردین ماه 1354، تعدادی از قطعات یدکی مرتبط با تیربار «ام 73 ام جی» از آمریکا خریداری شده و مقرر می­شود تا از مسیر زمینی به ایران انتقال یابد. در مهرماه همان سال، یکی از مستشاران آمریکایی که از او به ­نام «ژنرال پارتن» نامبرده شده ­است، گزارش می­نماید که این قطعات تاکنون به ­دست اردنانس نرسیده و احتمالاً در بین راه گم شده ­است.

یک ماه بعد از این گزارش، مجدداً فرد آمریکایی موصوف گزارش می­نماید که فعالیت در پیدا کردن این اقلام که از طریق زمین به ایران منتقل گردیده بود، بی نتیجه مانده لیکن وی توانسته ­است تا 8 قلم از آنها را در گمرک فرودگاه مهرآباد پیدا نماید.[2] اگر چه در حوزه مرتبط با نیروهای مسلح، گم شدن اقلام و تجهیزات یک مسئله کاملاً غیر قابل قبول و بغرنج است اما، از آن مهمتر و البته تأسف آورتر، ذکر این مطلب است که گزارش اولیه در این ­خصوص را یک مستشار آمریکایی به وزارت جنگ ارائه نموده ­است!؟ و این تحت شرایطی بوده که لشکر 81 زرهی به شدت به آن قطعات احتیاج داشته ­است.

یکی از اصلی­ترین معضلات تهیه عمده تسلیحات و تجهیزات نظامی از کشورهای خارجی و عدم اتکاء به توانائی­های داخلی، به­ طور حتم تهیه لوازم یدکی و مصرفی مرتبط با آن تسلیحات می­باشد که بدون هیچ تردیدی ایجاد وابستگی نموده و استقلال کشورها را خدشه­‌دار می­نماید. کم یا زیاد بودن تسلیحات مهم نیست، چرا که اگر توانائی اداره کردن و جایگزینی اقلام مصرفی را نداشته باشید، وابستگی در تمامی حوزه­‌ها و به­‌خصوص در زمینه سیاسی، به کشورهای فروشنده قطعی و حتمی است. این فاجعه‌­ای است که در حکومت پهلوی با شدیدترین وجه ممکن رخ داد. حتی مختصر تجهیزات خریداری شده از کشور شوروی نیز برای نیروهای مسلح، ایجاد مسئله و گرفتاری نموده بود.[3]