دکتر علی شریعتی

دکتر علی شریعتی در دوم آذرماه 1312 در دهکده مزینان از توابع سبزوار به دنیا آمد. اولین معلم او پدرش، محمد‌تقی شریعتی بود.
شریعتی دوران دبستان و دبیرستان را در مشهد گذراند و از سال نهم تحصیل وارد دانشسرای مقدماتی شد. او پس از دو سال فارغ‌التحصیل شد و در دهات اطراف مشهد به آموزگاری پرداخت. و طی پنج سال موفق به اخذ دیپلم و لیسانس گردید. شریعتی در دبیرستان با یک رشته تحرکات سیاسی از طریق «کانون نشر حقایق اسلامی» که پدرش مؤسس آن بود آشنا شد و از همان سالها فعالیتهای سیاسی بر ضد رژیم را آغاز کرد. دوران تحصیلات او در دانشگاه با اوج مبارزات ملت ایران با انگلستان به هنگام نخست‌وزیری دکتر مصدق مصادف بود که در آن زمان او در خراسان از سران نهضت ملی محسوب می‌شد. پس از کودتای 28 مرداد، شریعتی مبارزات مخفی را علیه رژیم شاه آغاز کرد. او در 1334 اولین اثر خویش را تحت عنوان «مکتب واسطه،‌اسلام» انتشار داد و در 1336 به همراه عده دیگری دستگیر و به مدت 29 روز در تهران زندانی شد. پس از آزادی از زندان تحصیلاتش را ادامه داد و سرانجام در 1338 با بورس تحصیلی عازم فرانسه شد. او در اروپا با سازمانهای انقلابی متعلق به کشورهای اسلامی همکاری می کرد. شریعتی از بنیانگذاران نهضت آزادی ایران در خارج از کشور بود. فعالیتهای شریعتی در خارج از کشور فقط محدود به مسائل ایران نبود. او همکاری صمیمانه ای با نهضتهای آزادیبخش و جنبشهای آزادیخواهانه کشورهای دیگر چون کنگو، الجزایر و فلسطین داشت؛ وی در تظاهرات آنان حضور یافت و به زندان سیته فرانسه افتاد. شریعتی مقاله‌های زیادی علیه امپریالیسم و صهیونیسم نگاشت و حتی در جمع‌آوری کمکهای مالی برای جبهه آزادیبخش فلسطین حضوری فعال داشت. او طی اقامتش در فرانسه با نویسندگانی چون لوئی ماسینیون (که استادش بود)، شوارتز، ژان پل سارتر، هانری لوموز، کوکتر آشنا شد و فلسفه غرب و جامعه‌شناسی آموخت. زندگیش در پاریس همراه با قناعت و فقر بود، چنانکه با همسر و سه فرزندش در یک اتاق می‌زیست. پس از پایان تحصیلات و اخذ دکترا در جامعه‌شناسی و تاریخ اسلام از دانشگاه سوربن، در تابستان 1343 به ایران بازگشت. اما در مرز به جرم فعالیت علیه حکومت دستگیر شد و مدت یک ماه به زندان افتاد. اقدامات سازنده شریعتی از زمان استادی دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد ـ 1345ـ شروع شد و سرانجام کارش به حسینیه ارشاد و آشنائی با استاد مرتضی مطهری کشید و آوازه شهرتش در همه جا پیچید. نتیجه درسهای شریعتی در حسینه ارشاد انتشار تهمتها و فحاشیها از سوی رژیم شاه نسبت به وی بود و سرانجام نیز حسینیه ارشاد تعطیل و شریعتی متواری گردید. شریعتی به دنبال دستگیری پدرش ناگزیر خود را معرفی کرد و 18 ماه مورد شکنجه و آزار قرار گرفت. وی سرانجام در شب عید سال 1354 از زندان آزاد شد، ولی همیشه تحت نظر بود. او در 26 اردیبهشت 1356 با گذرنامه «علی مزینانی» از ایران خارج شد و یک ماه بعد در 29 خرداد همان سال به طور نامعلومی در شهر «ساوت همپتون» انگلستان درگذشت. جسدش را به سوریه حمل کردند و در 6 تیرماه 1356 در کنار حرم حضرت زینب (س) دفن کردند. آثار شریعتی در تیراژهای بسیار بالا به چاپ رسیده است.

موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی