اظهارات خصوصى کریم سنجابى و داریوش فروهر درباره اوضاع ایران

تاریخ 6/9/57



کریم سنجابى و داریوش فروهر دو تن از رهبران جبهه ملى که به استناد ماده 5 فرماندارى نظامى در بازداشت بسر مى‏برند، در تاریخ 6/9/57 (2537 شاهنشاهى)، طى مذاکرات خصوصى، در مورد مسائل ایران، مطالبى بشرح زیر بیان داشته‏اند : 1ـ بازداشت ما دو نفر در ابتداى امر مى‏توانست مقدارى موجه باشد، اما هرچه زمان بگذرد میدان براى دیگران و بخصوص آخوندها خالى مى‏ماند و ما از سازماندهى و ایجاد یک سازمان متشکل در مقابل آنان عقب خواهیم ماند. وقت آن فرا رسیده که جبهه ملى تلاشهاى خود را شدت دهد و سازماندهى کند تا بتواند در آینده در مقابل آخوندها ایستادگى نماید. 2ـ سخنان ارتشبد ازهارى نخست‏وزیر در مجلس شوراى ملى بسیار عالى بود و حسن اثر داشت، اما در مجلس سنا اگر چه صمیمانه ایراد شد، معهذا تکرارى بود. به علاوه چهره مذهبى دادن بیش از حد به موضوع و توسل زیاد به آیات و امثال آن براى دولت نظامى مطلوب نیست. 3ـ تکیه برقدرت ارتش بسیار بجا و منطقى است، اما نباید با اقداماتى مانند گل انداختن و دستجات تظاهر کنند، حامى ارتش را به مردم نمایاند و تبلیغات کرد. این تبلیغ ارزش ارتش را پایین مى‏آورد. 4ـ اعاده نظم از وظائف اصلى دولت نظامى است، اما باید کشتار نشود و بهانه به دست مخالفین بخصوص روحانیون بهانه‏جو داده نشود. اقداماتى از قبیل قضیه حرم امام رضا (ع) لطمه زیادى به دولت مى‏زند. اینکارها را ممکن است عواملى عمدى انجام دهند، معهذا باید با انضباط محکم از انحراف و مسئله سازى جلوگیرى شود تا مشکلات تشدید نگردد.

5 ـ حکومت نظامى باید با مفهوم کامل کلمه عمل کند و مماشات در شرایط فعلى‏به صلاح نیست این کار را باید بدون خونریزى انجام دهد. باید در ابتدا از اجتماعات جلوگیرى کند تا بعدا مجبور به مقابله با جمعیت کثیر و تیراندازى نشود. اصولاً چرا باید در شرایط حکومت نظامى اجتماعات بوجود آید که بعدا به خشونت تبدیل گردد. 6ـ در ماه محرم مى‏توان پیش‏بینى کرد که از سوى خمینى و هوادارانش و دیگر مخالفان تدارکاتى دیده شده و برنامه‏هایى ترتیب یافته، باید با شدت و تدبیر با این برنامه مقابله شود. اما نباید با دستگیر کردن وعاظ آنها را بزرگ کرد. راه کار مى‏تواند این باشد که هر واعظى که به نظر افراطى رسید یا تحریکات خواهد کرد، ممنوع المنبر شود. در اول محرم تبلیغات زیادى از طرف دولت بشود که ماه محرم مقدس است و امام حسین (ع) آنقدر عظمت دارد که نباید سوگوارى او را با مسائل دیگر مخلوط کرد. به نام شاهنشاه مجالس مطمئن تشکیل شود. از تشکیل مجالس بزرگ که اجتماعات زیاد را در برمى‏گیرد جلوگیرى شود و حرکت دستجات و اتصال جماعات به همدیگر جلوگیرى به عمل آید و به هر حال قانون فرماندارى نظامى اجراء گردد. این موضوع که براى جلوگیرى از فجایع بزرگتر در یک شرایط استثنایى از تشکیل مجالس و حرکات خلاف جلوگیرى شود، مسئله مهمى به بار نخواهد آورد.

ارزیابى : اظهار مطالب بالا توسط نامبردگان صحت دارد.

اصل در 121117در پرونده موضوعى به کلاسه 121117 بایگانى شود.





1ـ پس از بازگشت سنجابى رهبر جبهه ملى از فرانسه وى و داریوش فروهر توسط ماموران حکومت نظامى بازداشت شدند این امر در راستاى بزرگ نمایى نقش و موقعیت آنها در برابر رهبرى مذهبى انقلاب بود در طول این مدت مذاکراتى میان نامبردگان با ریاست ساواک صورت گرفت و شخص سنجابى با شاه نیز دیدار خصوصى داشت که در آن جلسه شاه به وى پیشنهاد نخست وزیرى داد. سنجابى با توجه به شرایط موجود نتوانست این پیشنهاد را بپذیرد اما فردى دیگر از رهبران جبهه ملى یعنى شاپور بختیار این پیشنهاد را قبول کرد براى مطالعه بنگرید به کتاب خاطرات سنجابى