تشریح اهداف همایش یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه توسط حجت‌الاسلام خزائی

حوزه علمیه قم از بزرگ‌ترین حوزه‌های علمیه شیعیان است که در شهر قم واقع شده است که در قرن اخیر توسط آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و در سال ۱۳۰۱ خورشیدی تجدید حیات شده است.

اکنون ما صد سالگی حوزه علمیه را در پیش داریم و سایتی به این منظور طراحی و ایجاد شده است که در همین راستا خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با حجت‌الاسلام احمد خزائی رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و دبیر همایش یکصدمین سال باز تأسیس حوزه علمیه قم گفت‌وگویی داشته است.

متن کامل این گفت‌وگو بدین شرح است:

*لطفاً اهداف راه ‌اندازی سایت و بزرگداشت مؤسس حوزه علمیه قم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی را تشریح نمایید.

در آغاز به روح بلند آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری که دهم بهمن‌ماه سالگرد رحلت آن ابرمرد با اخلاص و بلند همت است درود می‌فرستم و از حق‌تعالی برای ایشان و شاگردان پوینده راه نورانی او خاصه امام راحل علوّ درجات طلب می‌کنم.

این ایده ابتدا، توسط حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی رئیس هیئت امناء و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی که خود از نوادگان حاج شیخ هم هستند طرح و مورد استقبال رؤسای مؤسسات تاریخ‌نگاری و سندپژوهی (مهتاب) قرار گرفت و به این ‌منظور یک هیأت علمی به ریاست آقای دکتر موسی حقانی رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر و آقای مهدی رمضانی به ‌عنوان دبیر اجرائی و اینجانب به‌عنوان دبیر تعیین شدیم.

در سفری به قم ضمن بازدید از نمایشگاه تاریخی حوزه مقدسه قم در کتابخانه مدرسه فیضیه و اسناد گران سنگ آن در دفتر آقای اعرافی جلسه‌ای برگزار شد و ضمن تأکید بر ضرورت این بزرگداشت گزارشی از فعالیت‌های طرفین داده شد و بر لزوم همکاری تأکید شد. همچنین قرار شد جلسات مشترک کارشناسی با حضور نمایندگان دو طرف برگزار شود که چنین هم شد.

درباره این موضوع بحث‌هایی شکلی وجود داشت که لزومی بر اشغال وقت مخاطبان محترم نمی‌بینم؛ اما راجع به محتوا، تقسیم کاری بدین شکل صورت گرفت که مرکز مدیریت حوزه متکفل وجه علمی فرهنگی، احیاء و نشر آثار آیت الله حائری یزدی و آنچه که مربوط به حوزه علمیه می‌باشد، شد؛ و بنا شد که با حوزه علمیه نجف و مراکز علمی مصر، لبنان و سایر بلاد اسلامی نیز مرتبط شوند تا ان شاءالله آثار تالیفی فراهم آمده با یک آرم منتشر شود.

*وظیفه مراکز اسنادی و تاریخ ‌پژوهی در تهران و قم بر چه چیزی معین شد؟

مراکز اسنادی و تاریخ ‌پژوهی در تهران و قم نیز قرار شد تا بر وجوه تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، رجال دینی و سیاسی تمرکز کنند.

علاوه بر شورای مدیریت حوزه علمیه قم و مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مراکزی چون: موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره)، دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب اسلامی(مد‌ظله‌العالی)، پژوهشکده تاریخ معاصر، موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، مرکز بررسی اسناد تاریخی و بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی ما را در این امر مهم یاری خواهند کرد.

یکی از بحث‌ها در هیأت علمی این بود که درباره محدوده زمانی بحث شود؛ یکی ازمقاطع، مقطع زندگی و عصر زیست آیت الله حائری است، مقطع دوم مراجع ثلاث (آیات عظام حجت خوانساری و شهید صدر)، مقطع سوم مرحوم آیت‌الله بروجردی(ره) و بالاخره برش زمانی آغاز نهضت امام(ره)، مرجعیت ایشان و جمهوری اسلامی به‌ عنوان یکی از دستاوردهای نهضت مبارک ایشان و انقلاب اسلامی است.

مقرر شد تا دامنه پژوهش ها، تمام یکصد سال اخیر را در برگیرد و از این مجال فراهم آمده، حداکثر استفاده صورت پذیرد؛ به ‌خصوص که امام راحل(ره) شاگرد مبرز حاج شیخ(ره) است و بسیار مورد علاقه ایشان بود؛ به گونه ای که در بخشی از شعری بلند به ستایش استاد خود می پردازد که خواندنی است:

عالم شود از مقدمش، خالى ز جهل، از علم پر

چون شهر قم، از مقدم شیخ اجل، میر مهین

ابر عطا، فیض عمیم، بحر سخى، کنز نعیم

کان کَرَم "عبدالکریم" پشت و پناه مسلمین

گنجینه علم سَلَف، سرچشمه فضل خلف

دادش خداوند از شرف، بر کف زمام شرع و دین

در سایه‌اش گرد آمده، اعلام دین از هر بلد

بر ساحتش آورده رو، طلّاب از هر سرزمین

یا رب به عمر و عزتش، افزاى و جاه و حرمتش

کاحیا کند از همتش، آیین خیرالمرسلین

*با توجه به نکته و شعری که بیان کردید، نگاه آیت الله حائری یزدی به امام راحل چگونه بود؟

حضرت شیخ معظم هم امیدها به امام راحل بسته بود که بد نیست اینجا به یک نکته تاریخی و بسیار جالب توجه اشاره کنم و آن اینکه وقتی مرحوم حاج شیخ به ساخت‌وسازهای فیضیه و ایوان بین فیضیه و حرم سرکشی می‌کرده و دستوراتی می‌داده است امام(ره) در کنار ایشان بدین شعر مترنم می‌شود که:

خانه از پای‌بست ویران است // خواجه در بند نقش ایوان است

شاید استاد در وجنات شاگرد بی‌قرارش که همت بلند را از او به ارث برده بود چنین روزی را می‌دید.

*مصوبات هیأت علمی چه بوده و بنا است خروجی این مراکز چه باشد؟

در وهله اول محور نیازمندی های پژوهش و تحقیق احصا شده است که پس از تصویب، در قالب فراخوان به زودی در سایت قرار داده می‌شود؛ و این فراخوان برای مراکز پژوهشی، حوزوی، دانشگاهی و مؤسسات علمی نیز ارسال خواهد شد.

در وهله دوم انتظار داریم محققان و پژوهشگران، برای انجام هر یک از این محورها اعلام آمادگی کنند و ان شاءالله با تالیف ده ها مقاله و کتاب به تبیین ابعاد و اضلاع شخصیت شیخ و شاگردانش پرداخته خواهد شد و در وهله سوم گردآوری اسناد مربوط به این دوران است که اسناد گردآوری شده در اختیار محققان قرار خواهد گرفت.

*آیا تاکنون فعالیت هایی هم صورت گرفته است؟

عجالتاً حدود پنج کتاب تاکنون برای تجدید چاپ منظور شده است و حدود 20 مقاله سفارش داده شده است که در ویژه ‌نامه‌های مراکز همکار با این دبیرخانه و با لوگوی مربوطه منتشر خواهد شد و یکی از محصولات مهم این مجموعه، ایجاد سایتی است که در سئوال اول شما بود.

طبق محاسبات ما یک صدمین سال تأسیس حوزه علمیه، سال 1401 می‌باشد که به ما یک سال مجال داده است که در طول این سال علاوه بر انتشار سند، کتاب و مقاله، ضمن آمادگی برای برگزاری همایش، علاوه بر کار علمی به تبین مباحث مغفول نیز پرداخته خواهد شد؛ و ما تا آبان سال آینده حدود ده ماه فرصت داریم که با علاقه‌مندان پژوهش و تحقیق در مورد حوزه علمیه و ثمرات آن همکاری کنیم.

این سایت با سردبیری آقای براتعلی طبرزدی از مورخین و مدیران پژوهشی و جانشین اینجانب در مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی اداره خواهد شد؛ و این سایت متصدی مطالب کوتاه، نمایشگاه عکس و سند، رجال‌شناسی و آرشیو غنی و بخش اطلاع‌رسانی و خبری خواهد بود که ان شاءالله با مصاحبه مطبوعاتی و کنفرانس خبری جناب آقای پورمحمدی در دهم بهمن‌ماه رسما کار خود را آغاز خواهد کرد؛ و از دهم بهمن تا آبان ‌ماه سال آینده علاوه بر انتشار کتب و مقالات، در فضای مجازی هم فعال خواهیم بود.

*لطفاً درباره این همایش نیز توضیحاتی را بیان کنید

در مذاکرات با مدیریت محترم مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، جناب آقای اعرافی، مقرر شد در آبان ‌ماه سال 1401 همایشی برگزار شود؛ این همایش بین‌المللی خواهد بود؛ البته گفتنی است شاید به‌ خاطر شرایط بهداشتی این همایش به‌ صورت ویدئو کنفرانس برگزار شود.

بنا داریم که ان شاءالله با پیام مقام معظم رهبری و مصاحبه مراجع عظام، این همایش یک روز در قم و روز دیگر هم در تهران برگزار شود و مشتمل بر مباحث مطروحه در محورهای فراخوان همایش در قالب مقاله و سخنرانی و فیلم کوتاه و ..ارائه شود.

من از همه دلبستگان به حوزه علمیه انقلاب اسلامی و اهالی تحقیق و پژوهش درباره تاریخ، روحانیت مبارز و مرجعیت شیعه و سایر علاقه‌مندان به این عرصه تقاضا دارم که ما را در این راه یاری رسانند و از همیاری و همکاری علمی و از ارائه هرگونه انتقاد و پیشنهادی دریغ نورزیده و به فراخوان ما پاسخ مثبت و درخوری دهند.

*با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

گفتنی است، علاقه مندان می توانند با مراجعه به آدرس https://howzeh100.com/ از سایت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم بازدید کنند.