حمایت‌های مستقیم دولت به ادبیات انقلاب آسیب می‌رساند

 
سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد یکی از آسیب‌های جدی در حوزه انتشار آثار ادبیات انقلاب را حمایت‌های مستقیم دولتی دانست و گفت: تجربه روسیه و چین در دوران ایدئولوژیک‌ بودنشان نشان می‌دهد که فرهنگ‌سازی دولتی کم برش است.-
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم رونمایی از مجموعه 15 جلدی «آن روزها» بعد از ظهر دوشنبه 13 آبان با حضور سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد حسنی، مدیرمسوول بنیاد ادبیات داستانی و جمعی از نویسندگان این مجموعه در تالار گفت‌وگوی مجموعه فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد.

تقسیم بندی آثار مکتوب در حوزه انقلاب اسلامی

 معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای سخنان خود با ابراز خرسندی از شرکت در این مراسم  و انتشار  مجموعه «این‌روزها» گفت: درباره تاریخ انقلاب و هویت انقلاب تاکنون آثار زیادی منتشر شده است که می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد؛ دسته اول آثار علمی و پژوهشی است که بیشتر با نگاه پژوهش‌ محورانه به انقلاب اسلامی تولید شده‌اند، دسته دوم آثاری هستند که به حوزه اطلاع‌رسانی و اسنادی مربوط می‌شوند؛ این آثار بیشتر به انتشار اسناد و مدارک تاریخی در حوزه انقلاب اسلامی می‌پردازند و مخاطبان با خواندن آن‌ها می‌توانند پازل‌های تاریخی انقلاب را تکمیل کنند.

صالحی با اشاره به دسته سوم آثار منتشر شده در حوزه انقلاب اسلامی گفت: متاسفانه در سال‌های گذشته کمتر در آثار مکتوب به بحث فرهنگ‌سازی توجه شده است. ما هنوز فاصله زیادی با این آثار داریم تا حداقل بتوانیم به کف کار برسیم. خصوصیات گونه سوم این است که مخاطب در حین خواندن آن‌ها احساس همذات پنداری می‌کند و خود را در فضای آن روزگار قرار می‌دهد. در این گونه کتاب‌ها فاصله میان گذشته و اکنون کمرنگ می‌شود و مخاطب احساس نمی‌کند که این واقعه در گذشته رخ داده است.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد با اشاره به ویژگی‌های این گونه کتاب‌ها توضیح داد: در مطالعه این آثار خواننده احساس می‌کند که آنچه را مطالعه می‌کند به زندگی روزمره مربوط می‌شود و به آن نیازمند است و به نحوی با مصادیق امروز سر و کار دارد. اگرچه این آثار به گذشته می‌پردازند اما در گذشته نمانده‌اند و پرونده آن‌ها مختومه نیست. در سال‌های اخیر بارها این پرسش ایجاد شده است که چرا مخاطبان نسل جدید چندان با آثار مکتوب در حوزه انقلاب ارتباط برقرار نمی‌کنند و بخشی از پاسخ آن است که ما به انقلاب به عنوان یک تاریخ مستمر نگاه نکرده‌ایم. اگر این نگرش درست باشد  یا تا حدی صحت داشته باشد نیازمند آن هستیم درباره آثاری که تولید کرده‌ایم به مداقه و بررسی بپردازیم.

نسل چهارم سهمی از آثار مکتوب نداشته است

صالحی با اشاره به انتشار آثار مکتوب منتشر شده در حوزه انقلاب اسلامی گفت: در این سال‌ها همواره به نحوی از انتشار این آثار پشتیبانی شده به نحوی که توانسته‌ایم گام‌های مثبتی برداریم اما اگر نسل چهارم انقلاب بخواهد وارد فضای انقلاب شود چندان زمینه مساعدی برای آشنایی با انقلاب پیش روی خود نمی‌بیند از این‌رو می‌توان گفت با آثار مطلوبی که در این حوزه باید وجود داشته باشند فاصله زیادی داریم.

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با برشمردن دلایل این امر گفت: به نظر من در وهله اول ما به کتاب به عنوان یک رسانه توجه نکرده‌ایم. از زمان ورود کتاب به کشور متأسفانه کمتر به آن به‌عنوان یک رسانه نگاه شده و بیشتر وسیله آموزش بوده است. اگر کتاب به عنوان یک رسانه مد نظر قرار می‌گرفت فرهنگ‌سازی نیز در جامعه انجام می‌شد. اگر کتاب‌های ما خصوصیات رسانه داشتند در طرح، نگارش، تیتر و ... آن‌ها دقت می‌شد و آثار منتشر شده کارکرد رسانه‌ای پیدا می‌کردند.

از نگاه ایدئولوژیک فاصله بگیریم

صالحی افزود: در وهله دوم با گذشت زمان و فاصله گرفتن از انقلاب متاسفانه نگاه ایدئولوژیک همچنان حضور پررنگی دارد و  باید از این فضا فاصله بگیریم. نسل جدید از بایدها و نبایدها گریز دارد و مایل نیست یک سویه با او صحبت شود. این نوع فرهنگ‌سازی باید در آثار جدید لحاظ شود. آثاری که با ادبیات آمرانه و ایدئولوژیک تدوین شده‌اند مطمئنا نقش کمتری در فرهنگ سازی انقلاب دارند.

وی درباره آسیب کتاب‌های منتشر شده در حوزه انقلاب گفت: متاسفانه در انتخاب سوژه‌ها و برش‌های تاریخی چندان عملکرد خوبی نداشته‌ایم. فرهنگ‌سازی زمانی اتفاق می‌افتد که اگر واقعه‌ای در گذشته اتفاق افتاده است، آن را با امروز پیوند بدهیم. برای نمونه «داستان و راستان» شهید مطهری مملو از وقایع تاریخی است اما این حوادث تاریخی با موضوعات و حوادث امروزین مرتبط هستند. ما باید در حوزه فرهنگ‌سازی توجه زیادی به این امر بکنیم و فضا را برای این کار آماده کنیم.

فرهنگ‌سازی دولتی کم برش است

صالحی با انتقاد از حضور مستقیم نهادهای دولتی در تولید آثار مکتوب انقلابی گفت: باید از حضور مستقیم بخش‌های دولتی در این حوزه کاسته شود و بخش‌های خصوصی به طور فعال به آن بپردازند. تجربه روسیه و چین در دوران ایدئولوژیک‌شان نشان می‌دهد که فرهنگ‌سازی دولتی کم برش است و برای جلوگیری از آسیب‌ها باید به ناشران خصوصی اجازه فعالیت داده شود تا از این طریق تحرکی در حوزه فرهنگ‌سازی ایجاد شود.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد در پایان سخنانش با تشکر از مجموعه گردآورنده این آثار و حجت‌الاسلام والمسلمین زائری گفت: آقای زائری مدت‌هاست که چنین دغدغه‌ای دارند و با انتشار این مجموعه دنبال آن هستند که فرهنگ‌ساز باشند و از اطلاع‌رسانی دور شوند. من انتشار این کتاب را تبریک عرض می‌کنم و امیدوارم که انتشار این آثار ادامه داشته باشد.