عالمی ذوالفنون با بیش از ۶۰ اثر ماندگار

 مرحوم آیت الله میرزا احمد آشتیانی چنان بر علوم مسلط بود که توانست بیش از ۶۰ اثر ماندنی در موضوعات خواندنی در علوم قرآن، اعتقادات، فقه و اصول فقه ،حکمت ، اخلاق و عرفان از خود به یادگار بگذارد.

استاد فرزانه جامع معقول و منقول متبحر در علوم ریاضی؛ طب و هیات آیت الله حاج میرزا احمد آشتیانی از اکابر علمای معاصر بودند. ایشان در سال 1300 قمری در تهران و در خانواده ای که وارث علم و تقوا بودند، چشم  به جهان گشود. پدر بزرگوارش آیت الله میرزا محمدحسن از معاریف روحانیون تهران و از مبارزین موثر علیه استبداد قاجار بوده است.

مراحل کسب دانش

میرزا احمد در سنین کودکی مشغول فراگیری مقدمات علوم حوزوی و ادبیات فارسی شد و پس از آن خوشه چین خرمن دانش پدر عالمش در فقه، اصول و علوم دیگر گردید. در این برهه از زمان پدرش پس از مدتی تحمل بیماری به سرای باقی شتافت و گردی از غم را بر چهره نشاند.

تمایل به فهم استدالالی معارف اسلام ناب، میرزا احمد را به کرسی درس استوانه هایی چون میرزا هاشم اشکوری ، میرزا حسن کرمانشاهی، میرزا شهاب الدین نیریزی شیرازی سوق داد و تا جرعه ای از چشمه سار حقیقت نوشد و کامروا شود.

میرزا احمد پس از خواندن کتاب های تمهید القواعد، شرح فصوص قیصری، مصباح الانس، اسفار اربعه ملاصدرا و شرح اشارات به آموختن رشته های ریاضیات روی آورد و این رشته را از جهان بخش و میرزا عبدالغفار نجم الدوله آموخت. پس از آن علم طب را به صورت جدّ و تلاش فراوان دنبال نمود تا جایی که علاوه بر خواندن طب قدیم در درس استادان مبرز طب جدید آن عصر یعنی میرزا علی اکبر ناظم الاطباء و رئیس الاطبا میرزا ابوالحسن حاضر می شد.

سفر به نجف

دانش فراوانی را در خود ذخیره کرده بود ولی به آن اکتفا نکرد و لذا به منظور ارتقاء سطح کیفی و کمی دانش در سال 1340 رهسپار حوزه کهنسال نجف شد. ایشان در آنجا به شرکت در درس های خارج فقه و اصول آیات عظام آقا ضیاء الدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و میرزا محمدحسین نائینی مبادرت ورزید و توانست پس از ده سال تلاش به دریافت اجتهاد از این بزرگان و نیز اجازه نقل حدیث نائل آمد. پس از فتح قله اجتهاد آهنگ تهران کرد و به سال 1350 قمری به مسقط الراس خود مراجعت نمود.

تدریس و شاگردپروری

حوزه درس آیت الله آشتیانی پس از بازگشت از نجف محل رفت و آمد خاص و عام شد. شاگردان درس آن جناب امروزه خود پرچم دار نشر علوم در حوزه های علمیه و مرکاز دانشگاهی به حساب می آیند. عالمانی چون علامه ذوالفنون حسن زاده آملی ، آیت الله حاج میرزا محمدباقر آشتیانی(فرزند)، آیت الله حاج سید عباس طباطبایی و سید جلال الدین آشتیانی از تربیت شدگان آن شخصیت کم نظیر بودند علامه حسن زاده در مورد استادش می نویسد: ایشان جامع علوم عقلی و نقلی و بزرگ مرد علم و عمل بود.

 حیات اخلاقی

آیت الله آشتیانی علاوه بر جامعیت کم نظیر در علوم متداول و احاطه به مراتب معقول و منقول، عالمی متقی و با ورع بود. سید جلال الدین آشتیانی می نویسد: آیت الله آشتیانی بر تدریس کتب فلسفی و عرفانی و علوم نقلی و تدریس کتب تحقیقی طب و علوم ریاضی تخصصی کامل داشت. از همه این امور مهمتر سلامت نفس، پاکی روح و اهتمام به امور مردم محتاج و عدم آلودگی از محیط از خواص آن وجود ملکوتی بود.

آن مرد آن چنان از تظاهرو خود نمایی مبرا بود که حقیر احتمال می دهد برشمردن حقوق فراوان او موجب رنجش آن روح پرفتوح شود.

فرزندانشان میرزا محمد باقر نوشته است: ار مرحوم پدرم جویا شدم که آیا در مدت عمر خویش به شرف لقاء ولی عصر امام زمان علیه السلام رسیده اند یا خیر؟ پس از تامل و شاید تبسمی گفت: گاهی آثاری مشاهده نمودم که غیر از آن وجود مقدس کسی شایسته آن نبود.

خاطره ای از میرزا احمد

میرزا احمد، جزوه دعایی با نام هدیه احمدیه دارند که خود ایشان در خصوص نامگذاری آن گفته اند: در فکر تسمیه آن بودم، سیدی ناشناس وارد منزل شد. پس از آنکه جویای حال شدند به من فرمودند: شنیدم کتاب دعایی مرقوم داشته اید: گرفتند و ملاحظه کردند و فرمودند: نام کتاب دعایی که تدوین کرده اند را هدیه احمدیه بگذارید پس از خروج آن سید از اتاق با توجه به اینکه کسی از آن اطلاعی نداشت خواستم جویا شوم که از کجا مستحضر شده اید؟ هر چه گشتم کسی را نیافتم از مستخدمین منزل سوال کردم گفتند کسی را ندیدیم...

آثار قلمی

آیت الله آشتیانی چنان بر علوم مسلط بود که توانست بیش از 60 اثر ماندنی در موضوعات خواندنی از خود به یادگار بگذارد در علم قرآن، حدیث، طرائف الحکم در اعتقادات لوامع الحقایق، تذکره الغافلین و حاشیه بر شرح تجرید را نوشته است. در فقه و اصول فقه حواشی ای بر مکاسب، رسائل، کفایه، شرح لمعه، شرایع، تبصره و قوانین میرزای قمی دارد. در موضوع حکمت ، اخلاق و عرفان تبیان المسالک رساله اخلاق و توحید و حواشی بر کتب اصیل این باب دارد.

ایشان همچنین در علم ادبیات و تجوید، هیات و نجوم، ریاضیات و طب کتاب های ارزشمندی را تصنیف و تالیف کرده اند.

به سرای ابدی

میرزا احمد آشتیانی سرانجام پس از حدود یک قرن تلاش و مجاهدت در عرصه نشر احکام مبین اسلام ناب که بی شک توام با رعایت تقوا و ورع بوده در تیرماه سال 1354 شمسی چشم از جهان مادی فروبست. جسد مطهر آن مرحوم پس از ادای احترام و تشیع باشکوه در مقبره خانوادگی شان در صحن حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.