دوره کامل «مساوات» از نشریات مشروطه منتشر می‌شود
دوره مجله «مساوات» بزودی منتشر می‌شود، در این راستا لیتوگرافی و چاپ کسری‌های نشریه، آغاز شده است.
در مقدمه این مجله آمده است: «سید محمدرضا شیرازی مدیر مساوات، یکی از آن چهار نشریه ستیهنده سرآغاز مشروطه، نخستین شماره نشریه‌اش را روز یک‌شنبه پنجم رمضان 1325 هـ. ق برابر 13 اکتبر 1907، برابر 26 مهرماه جلالی 829، در هشت صفحه در قطع رحلی بزرگ منتشر کرد.»
بهای تک شماره نشریه مساوات برای تهران: یک عباسی، سایر بلاد ایران پنج شاهی. «عجالتاً هفته‌ای یک مرتبه طبع می‌شود، وجه اشتراک پس از رسانیدن چهار نمره دریافت می‌شود». در بالای صفحه نخست تصویر فرشته‌ای است که لوح را باز کرده و می‌نگرد: مساوات. در بالای صفحه نقل شده (ما تری فی خلق الرحمن من تفاوت) شعار نشریه (حریت، عدالت، اخوت)
مساوات هر چه پیش‌تر رفت، بیش‌تر تاخت تا جایی که آشکارا شاه را ستمگر و بیدادگر نامید و از همه تندتر در شماره 21 هفتم اردیبهشت ماه جلالی 830 ، برابر 26 آوریل 1908 میلادی با عنوان «شاه در چه حال است»، نوشت:
«معلوم است کسی که سال‌ها بر آتش انتظار شاهی نشسته بدان امید که چون بدین مقام رسد شکم پاره کند- گردن زند- چشم کند- گوش برد- خون خورد- پرده ناموس درد- اعراض مردم برد- غارت کند- خانمان ویران سازد- ولی وقتی به‌پادشاهی رسد ببیند ملت هوشیار و مبعوثان ملت با چشم‌های بیدار ایرانی ناظر در اعمال و مانع آن کردارهای استبدادی ویند».
مراقبی در مقدمه، می‌نویسد که «آیا مساوات می‌دانست که چنین نشریه‌ای، با چنین زبانی دوام نخواهد آورد؟ آیا مساوات می‌دانست که مردم ایران هنوز به‌چنان رشد فکری نرسیده‌‌اند که از سخنگویان خود دفاع کنند؟ دیری نکشید که قزاق‌ها به مجلس یورش بردند، مساوات ، صوراسرافیل، روح‌القدس و .... بسته شدند، بی‌هیچ پایداری و یا دستکم اعتراضی از سوی مردم! گرچه صوراسرافیل چهار شماره در ایوردن سوییس و عثمانی منتشر کرد و مساوات نیز چند شماره‌ای در تبریز! اما زمانه دیگر شده بود و در واقع روزنامه‌های تند و تیز مساوات، صوراسرافیل و روح‌القدس به‌تاریخ پیوسته بودند. تلخ‌تر، سیدمحمدرضا شیرازی پنهان شد، میرزاجهانگیرخان شیرازی، نویسنده پر شور صوراسرافیل به چنگ قزاقان افتاد و به مسلخ باغشاه برده شد، علی‌اکبر دهخدا پنهان شد و سرانجام به فرنگ پناهید و جان رهید. اما در باغشاه، قلمزنان و زبان‌آوران صوراسرافیل و روح‌القدس - میرزاجهانگیرخان شیرازی و سلطان‌العلمای خراسانی- در چنگ قزاقان به‌سختی جان باختند. »
سیدمحمدرضای مساوات شیرازی، به نوشته محمدعلی بامداد در شیراز درس آموخت، پس از آن به تهران آمد، نزد میرزا ابوالحسن جلوه، حکمت آموخت. در تحصن حضرت عبدالعظیم، در 1323 قمری، به متحصنان پیوست. به تهران که باز آمد، شب نامه‌ای با عنوان صبح نامه می‌پراکند. با فرمان مشروطه، نشریه مساوات را منتشر کرد، نوشته‌های تند او، به ویژه پرداختن او به ام‌خاقان مادر شاه، محمدعلی شاه را وا داشت تا از او شکایت کند که عضدالملک وساطت کرد و شاه نیز او را بخشید.
در کودتای محمدعلی شاه، مساوات از خطر جست و به آذربایجان گریخت و انتشار مساوات را در آنجا پی‌گرفت. مساوات در دوره دوم مجلس از سوی مردم تبریز، در دوره سوم و چهارم از سوی مردم تهران به نمایندگی مجلس برگزیده شد؛ از همکاران قلمی او سیدعبدالرحیم خلخالی بود، همانی که حافظ وی شهره است.
سیدمحمدرضای مساوات در سال 1304 درگذشت.»
این مجله از سوی انتشارات دانشگاه تهران و با مقدمه‌ای به قلم غلامحسین مراقبی منتشر می‌شود.
فارس
نظرات