محمد چاقو اولین زندانی زندان قصر


59 بازدید

محمد چاقو اولین زندانی زندان قصر

سرتیپ درگاهی رئیس نظمیه تهران کسی بود که زندان قصر را در سال ۱۳۰۸ ساخت، او همواره با تیمور تاش وزیر دربار، در مبارزه پنهان بود. اختلاف این دو موجب شد که تیمورتاش تنها ۲روز بعد از افتتاح زندان قصر و در هنگاهی که شاه مشغول بازدید از زندان بود،اینگونه وانمود کند که درگاهی قصد کودتا علیه رضاخان را دارد و همین امر موجب برکناری درگاهی و زندانی شدن او شد و درگاهی ۱۳ آذر ۱۳۰۸ به عنوان نخستین زندانی زندان قصر در همین زندان خودساخته محبوس شد.

روایت این موضوع در صفحات 374 تا 375 از کتاب «دانشنامه زندان سیاسی دوره پهلوی - جلد 1» به رشته تحریر درآمده است. کتابی که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است و خواندن آن خالی از لطف نیست:


سرتیپ محمد درگاهی؛ نخستین رئیس شهربانی کل کشور
محمد درگاهی، به سال 1269 در زنجان متولد شد. البته درباره سال تولد وی اختلاف نظر وجود دارد […] درگاهی در مدرسه علمیه زادگاهش درس خواند و چون به کمترین سببی برای رفقای خود چاقو کشید به محمد چاقو ملقب شد. بعد از مهاجرت به تهران در دارالفنون و سپس در مدرسه صاحب منصبی ژاندارمری تحصیل کرد و به درجه افسری رسید […] وی تا سال 1299 در ژاندارمری کرمان و شیراز خدمت کرد و در آن سال رئیس ژاندارمری قم شد. عصر چهارم اسفند همان سال در کودتای رضاخان که تهران در سیطره فرمانداری نظامی قرار گرفت وی فرماندار (حاکم) نظامی قم شد و تا سقوط سیدضیاءالدین طباطبایی نخست‌وزیر وقت در خرداد سال بعد در این سمت باقی ماند […] اواخر 1300 از درجه سرگردی به سرهنگی ارتقا یافت و رئیس اداره قلعه بیگی (دژبان) ژاندارمری تهران شد و به این دلیل به وی کلنل قلعه‌بیگی می‌گفتند […]  به دستور رضاخان نخست‌وزیر وقت، در 24 آذر 1302 کمیسیونی که درگاهی هم عضو آن بود، مأمور رسیدگی به کارهای 3 ساله اداره نظمیه تهران به ریاست ژنرال وستداهل سوئدی شد. در 9 دی همان سال به خدمت سوئدی‌ها خاتمه داده شد از همان روز نیز درگاهی که خود را بسیار به رضاخان نزدیک کرده بود به سمت ریاست نظمیه که بعدا شهربانی خوانده شد منصوب شد. وی نظامنامه تشکیلات نظمیه را تهیه کرد و در بهمن 1302 براساس تصویب‌نامه هیئت‌وزیران، وقت نظمیه‌های سراسر ایران جزء تشکیلات نظمیه تهران شدند. محمد درگاهی تا سال 1308 رئیس شهربانی کل کشور بود […] وی در این سمت مدرسه‌های تکمیلی، وکیلی را زیر نظر اداره تعلیمات فنی و مدرسه، پلیس مدرسه افسری و درجه‌داری را تشکیل داد؛ نظامنامه عبور و مرور درشکه‌ها را تهیه کرد؛ مجله پلیس را منتشر ساخت و موزه جنایی را با آلات و ادوات به دست آمده از صحنه‌های جرم، تأسیس کرد […]
درگاهی در دوره ریاست خود واحد امور سیاسی را در شهربانی پی‌ریزی کرد که حرکات افراد هیئت حاکمه و مقامات بلند پایه را زیر نظر داشت همچنین در این دوره محل اعدام محکومین که در سبزه میدان تهران بود، به میدان توپخانه منتقل شد […]. درگاهی و عوامل او تکیه کلامی داشتند که: کلید زندان، زبان زندانی است هر کس اعتراف میکرد و با شهربانی همکاری داشت و برای آن جاسوسی می کرد، او را می بخشیدند و آزادش میکردند […]درگاهی، اوایل پاییز 1304 که مسئله تغییر سلطنت در مجلس شورای ملی مطرح بود عده‌ای را در مدرسه نظام جمع کرد و کمیسیون مختلط نهضت آذربایجان را تشکیل داد که خواست آن‌ها پادشاهی رضاخان بود. درگاهی یکی از چند نفری بود که کاخ‌های سلطنتی را از سلسله قاجار تحویل گرفت و باقیمانده قاجار را بیرون راند […]وی مخالفان سیاسی رضاخان را یکی پس از دیگری ترور و بازداشت می کرد. چنانکه آیت‌الله سیدحسن مدرس درباره درگاهی: گفت هر چه ما بافتیم این جوانمرگ شده پنبه می‌کند! درگاهی در سال 1303 دستور ترور سیدمحمدرضا کردستانی میرزاده عشقی شاعر و روزنامه‌نگار را صادر کرد، و پس از چند نوبت برخورد با آیت‌الله مدرس، از جمله سوءقصد به او و هجوم به خانه‌اش تبعید وی را رقم زد […]درگاهی در 1307 درجه سرتیپی گرفت و مبارزه‌ای با رجال نزدیک به رضاشاه آغاز کرد زمانی که وی مأمور دستگیری نصرت‌الدوله فیروز ، وزیر مالیه شد، این کار را در مراسم روضه‌خوانی تکیه دولت و در مقابل چشمان رضاشاه انجام داد. این دستگیری دست اندرکاران امور مملکتی و وزیران دولت وقت را به وحشت افکند زیرا درگاهی بی اعتنا به نخست‌وزیر گزارش‌هایی به رضاشاه ارائه می‌کرد. این توانایی باعث شد تا محمد درگاهی در کسوت رئیس شهربانی در روز بازدید رضاشاه از بنای تازه تأسیس زندان قصر در آذر 1308 خطاب به نزدیکان شاه زمزمه کند که اینجا خوابگاه ابدی شماست. اما عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار هم زیرگوش شاه زمزمه کرد که چرا درگاهی از مخارج ساخت زندان کلامی نگفت. رضاشاه دستور بررسی داد و تیمورتاش گزارش کرد که بیش از هزار تومان حیف و میل شده است […]. همچنین عده‌ای به رضاشاه خرده گرفتند که چرا دعوت رئیس کل شهربانی را برای افتتاح زندان قصر پذیرفته در هیچ‌جای جهان معمول نیست زندان یا مکانی شبیه آن را شاه کشور بازگشایی کند این موارد به اضافه ایراداتی که خود رضاشاه به ساختمان زندان و لوازم تهیه شده برای آن گرفته بود، باعث شد تا در فاصله کوتاهی پس از افتتاح زندان قصر سرتیپ درگاهی، اولین رئیس کل نظمیه یا شهربانی، برکنار و در همین زندان و زندان دژبانی تهران زندانی شود. در همین روزها ملک‌الشعرا محمدتقی بهار که از چهره‌های سیاسی وقت هم محسوب می‌شد، سرود که: ای محمدخان به دژبانی فتادی نوش جانت/آبروی تازه را بر باد دادی نوش جانت! […] بعد از این درگاهی مدتی در خانه خود تحت نظر بود و بعدها رئیس احصائیه و سجل احوال مملکتی یا آمار و ثبت‌احوال کشور و همچنین رئیس اداره نظام وظیفه عمومی شد. وی بعد از شهریور 1320 و پادشاهی محمدرضا پهلوی در املاکی که در ورامین داشت به کشاورزی پرداخت و سعی کرد به پشتیبانی کشاورزان آن منطقه نماینده دوره هفدهم مجلس شورای‌ملی شود که نشد. درگاهی در سال 1333 در تهران درگذشت.