دربار
0

اشاره

 «دربار»  یا اصطلاحاً «وزارت دربار» از نظر آنچه که در قانون اساسی مشروطه آمده است مکانی برای فراهم ساختن ارتباط شاه با دولت، مجلس و مراکز حیاتی کشور بوده است. کارمندان دربار زیر نظر وزیر دربار بوده و وزیر دربار بالاترین مقام پس از شاه و ابلاغ کننده دستورات وی به قوای سه گانه و انتقال دهنده پیغامهای بلندپایگان و یا اخبار مهم کشور به شاه بوده است. با این حال دربار در دوران پهلوی دوم به تدریج به کانونی برای زد و بندهای سیاسی، فساد، و انعقاد معاملات غیرقانونی و پنهانی خاندان پهلوی تبدیل گردید.

 «گذرستان» حاضر جایگاه دربار در نظام حکومتی پهلوی و عملکرد آن را مورد بررسی قرار داده است


 اسدالله علم، وزیر قدرتمند دربار

اسدالله علم، وزیر قدرتمند دربار

علم همواره خود را نوکر و زیردست محمدرضا پهلوی و مجری دستورات و فرامین او میدانست. او همیشه در سخنرانیها و نوشتهها و مصاحبههای خود شاه را تحسین و از اقدامات وی تمجید میکرد. وی تا حدود زیادی نیز به شاه و اقداماتش اعتقاد داشت. حتی در برخی مصاحبههایش شخصیت شاه را حتی غیرزمینی و ماورایی توصیف کرده بود:«... مردی که در روی زمین سایه خداوند و مأمور انجام خواستههای یزدان است چگونه میتواند از میان آدمهای دیگر...

ادامه مطلب

آخرین دقایق شاه در نیاوران

آخرین دقایق شاه در نیاوران

 (پای سخنان یکی از خدمه دربار) محمدرضا مرادی متولد سال 1326 ، یکی از خدمه دربار محمدرضا پهلوی و از خاندانی است که مجموعا در دربار دو پهلوی کار کرده اند. او که از نزدیک ترین خدمه به شاه به شمار می رفته است مسئولیت های مختلفی را در زمان حضور در دربار بر عهده داشته. در زمان کودکی به عنوان"توپ جمع کن" زمین بازی تنیس شاه و ملکه و در سنین بزرگ سالی از تهیه ظروف تا "سر میز" غذای محمدرضا پهلوی و فرح دیبا در...

ادامه مطلب

آن سوی سیمای اشرف پهلوی

آن سوی سیمای اشرف پهلوی

افراد زیادی، از جمله اعضای خاندان پهلوی، معتقد بودند که جای اشرف و محمدرضا از نظر جنسیت عوض شده، ولی عملا هم ماجرای زندگی این دوقلوهای رضاشاه فرق چندانی باآنچه می‌گفتند نداشت. اشرف با خصوصیات مردانه و خشن خود مانند سایه‌ای هولناک بر حکومت ایران افتاده بود و کمبودهای شخصیتی شاه در سیاست‌بازی، سرکوب، ترور و اقدامات مافیایی را جبران می‌کرد. اشرف پهلوی به چنان قدرت و نفوذی در دستگاه سلطنت محمدرضا...

ادامه مطلب

پشت پرده دربار

پشت پرده دربار

در سالهای حکومت محمد‌رضا پهلوی، دربار و رویدادها و زد و بندهای نامشروع آن از منابع اصلی ترویج مفاسد اخلاقی در جامعه ایران بود. رخدادهائی که در این نوشتار می‌شود گوشه‌های کوچکی از این مفاسد را از زبان دست‌اندرکاران آن رژیم به تصویر می‌کشد: فریدون هویدا ـ برادر امیرعباس هویدا ـ سفیر شاه در سازمان ملل در کتاب خاطرات خود تحت عنوان سقوط شاه (صفحات 94 تا 97) می‌نویسد:یکی از مسائل حیرت‌انگیز برای...

ادامه مطلب

تاج‌الملوک ملکه دو دربار خاندان پهلوی

تاج‌الملوک ملکه دو دربار خاندان پهلوی

 تاریخ معاصر ایران مملو از کنش‌ها و واکنش‌هایی است که ریشه در اعصار و قرون دارد و زن ایرانی در این عرصه به شکل پررنگ‌تر و ملموس‌تر به ایفای نقش پرداخته است. در دوران پهلوی علی‌الخصوص پس از شهریور 1320 زنان در حول محور قدرت نفوذی فوق‌العاده یافتند و حتی در پاره‌ای از وقایع نقش اساسی بازی کردند. از جمله این زنان تاج‌الملوک آیرملو همسر دوم رضاخان (رضاشاه بعدی) بود که در هر دو دربار پهلوی قدرت و...

ادامه مطلب

تاملی در اصالت رجال سیاسی فرهنگی دربار پهلوی!

تاملی در اصالت رجال سیاسی فرهنگی دربار پهلوی!

بدانید که رشد را در نمی‌یابید. مگر آنکه رشد وانهادگان را بشناسید. و هرگز به عهد و پیمان قرآن وفا نمی‌کنید، مگر پیمان شکسته را باز شناسید. و هرگز به کتاب خدا چنگ نمی‌زنید، مگر آنکه فروفکنندة آن را چنانکه باید، شناخته باشید.این همه را نزد اهلش جستجو کنید که آنان رمز حیات دانش، و راز مرگ جهالت‌ را دانند، آنان‌اند که داوریشان بازگوی دانش و گواهی، و سکوتشان نشان‌گر منطق و برونشان، انعکاس روشنی از...

ادامه مطلب

تشکیلات سازمانی دربار پهلوی دوم

تشکیلات سازمانی دربار پهلوی دوم

در داخل وزارت دربار سازمان‌هایی وجود داشت که حتی در برخی از امور از خود وزارت دربار و شخص وزیر، قدرتمندتر عمل می‌کردند. از جمله این سازمان‌ها می‌توان از دفتر ویژه یا مخصوص سلطنتی، سازمان بازرسی شاهنشاهی و بنیاد پهلوی نام برد.1 - دفتر ویژه سلطنتی: بازوی اجرایی دربار دفتر ویژه سلطنتی یا دفتر مخصوص شاه بود که از جهاتی مثل کارکنان دفتر رئیس جمهوری آمریکا در کاخ سفید عمل می‌کردند. اینها، افرادی...

ادامه مطلب

خاطرات خواندنی آخرین رئیس تشریفات دربار

خاطرات خواندنی آخرین رئیس تشریفات دربار

امیر اصلان افشار آخرین رئیس‌کل تشریفات محمدرضا شاه پهلوی در سال 1355 (1977) برای خدمت در این منصب انتخاب شد و تا آخرین لحظات همراه محمد رضا شاه پهلوی بود. وی در دورانی برای این سمت انتخاب شد که قطار انقلاب ایران به حرکت در آمده بود و تندباد تغییر پایه‌های حکومت پهلوی را به لرزه در آورده بود. افشار در این دو سالی که در این منصب قرار گرفته بود، از نزدیک شاهد بسیاری از رفت و آمدها و حوادث انقلاب بود و سرانجام...

ادامه مطلب

دربار شاه از نگاه نزدیکترین چاکر

دربار شاه از نگاه نزدیکترین چاکر

(روایت اسدالله علم وزیر دربار از دیدگاه‌ها و رخدادهای سال 56 -  1355) ششمین مجلد خاطرات اسدالله علم از تاریخ اول فروردین ماه 55 آغاز شده و با تاریخ هفتم مهرماه 1356 خاتمه می‌یابد. این مجلد به تازگی (2008) توسط انتشارات Ibex با ویرایش علینقی علیخانی در امریکا منتشر شده است. پیش از این، پنج مجلد از خاطرات وی منتشر شده بود و به این ترتیب این مجموعه کامل شده است. علم در 29 تیرماه برای معالجه از ایران رفت و در 13...

ادامه مطلب

دربار کوچک رضا پهلوی دوم

دربار کوچک رضا پهلوی دوم

رضا پهلوی، چون پدرش دربار خود را داشت. درباری کوچک مرکب از یاران نزدیک و هم پیمان‌های مجالس خصوصی او. افرادی که زندگی خصوصی خود را در کنار آنان می‌گذرانید. این حلقه کوچک عبارت بودند از: رئیس دفتر او که چندین بار عوض شد. سرهنگ احمد اویسی که از کودکی او را بزرگ کرده بود و سرپرستی انتظامات و امنیت را بر عهده داشت. وی علاوه بر سمت رسمی، دوست شخصی و یار بزم و پایه مجالس شبانه او هم بود و به طور کلی در شخص رضا...

ادامه مطلب

راسپوتین دربار ایران

راسپوتین دربار ایران

عبدالکریم ایادی که پدرش از رهبران مذهبی و عناصر مشهور بهائیان بود این سمت را از پدر به ارث برد. او از آغاز توسط انگلیسی ها نشان شده بود و واجد شرایط جاسوسی تراز اول بود. از این رو به دربار ایران معرفی شد و به عنوان پزشک مخصوص شاه کار خود را آغاز کرد. ‏ حسین فردوست از ایادی به عنوان پزشک ارتش، پزشک علیرضا پهلوی، برادر شاه و نیز پزشک خود شاه استفاده می کند. ایادی هر روز در اوقات فراغت شاه، با وی دیدار می...

ادامه مطلب

روایتی جدید از مشهورترین زن دربار

روایتی جدید از مشهورترین زن دربار

اشرف پهلوی، بی شک یکی از عیاش ترین زنان دربار پهلوی دوم و تا حدودی پهلوی اول بوده است که شاید رضاخان حتی در خواب هم چنین فسادهایی را برای دخترش تصور نمی کرد.  زندگی اشرف سرتاسر فسادهایی است که قابل شمارش نیست. آزار مردم، مال اندوزی و قاچاق مواد مخدر و... که شاید تنها نمونه کوچکی از خباثت باطن او باشد، ولی آنچه که بیش از همه در زندگی وی و اذهان مردم نمود پیدا کرد عیاشی و عشرت جویی وی بود به نحوی که...

ادامه مطلب

زندگی در دربار پهلوی

زندگی در دربار پهلوی

متن زیر بخشهایی از خاطرات احمدعلی مسعود انصاری از نزدیکان دربار محمد رضا پهلوی و فرزند اوست:ازدواج شاه و فرحدوازده ساله بودم و دوره دبستان را می‌گذراندم که این خبر در فامیل پیچید که فرح کاندیدا شده که به همسری شاه درآید. چند سالی بود که شاه از ملکه ثریا جدا شده بود و آنطور که بعهدها فهمیدم اشرف در این جدایی نقش مهمی بازی کرده بود. بخصوص که ثریا بچه‌دار نشده بود و از طرفی به خانواده سلطنتی و خواهر و...

ادامه مطلب

زوال رژیم پهلوی به روایت دربار

زوال رژیم پهلوی به روایت دربار

هنگامی که نظام پهلوی در سایه‌ی استبداد و خفقان، به اوج مستی خود رسیده بود، جامعه‌ی ایرانی واکنش‌هایی خاص در این دوران به‌نمایش گذاشت که این واکنش‌ها از چشم درباریان مخفی نماند. بروز نارضایتی، شکل‌گیری انقلاب اسلامی و شکست سلسله‌ی پهلوی، حلقه‌ی نهایی اوضاع سیاسی جاری در زمان حکومت پهلوی بود. نشانه‌های انحطاط از اواسط دهه‌ی 50 شمسی به چشم می‌خورد و حتی نزدیکان به دربار آن را احساس می‌کردند....

ادامه مطلب

سندی در باره رفتار یکی از درباریان

سندی در باره رفتار یکی از درباریان

تاریخ: 29/1/39اطلاعیه  به قرار اطلاع بعد از نیمه شب 27 فروردین ماه جاری والاحضرت شاهپور حمیدرضا به اتفاق عده[ای] از جمله خرم ـ پژهان و یک آرتیست ـ جوادی معاون دادسرای مرکز به بار نیلوفر واقع در خیابان فرصت رفته و مشغول صرف مشروب می‌گردند. پس از مدتی والاحضرت یک بطری خالی را به طرف یک امریکایی که در جلوی بار بوده پرتاب و بطری به پشت او اصابت می‌کند در نتیجة اعتراض فرد امریکایی والاحضرت قصد کتک‌ زدن او...

ادامه مطلب

شش سال در دربار پهلوی

شش سال در دربار پهلوی

کتاب شش ‌سال در دربار پهلوی، خاطرات محمد‌ ارجمند سرپرست تلگرافخانه مخصوص رضاشاه در سال 1385 به کوشش عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی تدوین و توسط مؤسسه انتشاراتی نشر پیکان در شمارگان دو هزار نسخه منتشر شده است.   محمد ارجمند در سال 1237 در همدان متولد شد. وی به دلیل روحانی بودن پدرش تحصیلات حوزوی را پی گرفت، اما در این سال تحت تأثیر دایی خود از سلک روحانیت خارج شد و در سمت تحویلداری تلگراف به استخدام وزارت پست...

ادامه مطلب

فساد دربار

فساد دربار

یکی از عوامل بروز نارضایتیهای گسترده از رژیم شاه، فساد بی‌حد و حصر دربار بود. فساد اخلاقی تکبر و تفرعن، فساد جنسی، فساد مالی و فساد دینی تمام تار و پود دربار را در نوردیده بود. در حقیقت، فسادی که با ظهور رژیم پهلوی هم زاد دربار بود، در پایان دوران حکومت پهلوی به صورت یک فرهنگ حاکم درآمد. در ابتدا رژیم سعی می‌کرد فساد دربار را به دلایل فرهنگی و هراس از واکنشهای خشمگینانة مردم مخفی نگه دارد. همین امر...

ادامه مطلب

قمار در دربار شاهنشاهی!

قمار در دربار شاهنشاهی!

شماره : 302ـ 5140        تاریخ: 18/11/37موضوع: دربار شاهنشاهی   جلسات قمار دربار شاهنشاهی که قبلاً در کاخ اختصاصی برقرار می‌شد مدتی است که به کاخ والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی منتقل گردیده و روزهای چهارشنبه هر هفته اعضای خاندان جلیل سلطنتی پس از صرف ناهار تا پاسی از شب به بازی مشغول می‌گردند و در جلسه روز چهارشنبه 8/11/37 نیز والاحضرت شاهپور محمود‌رضا مبلغ 5/2 میلیون ریال باخته‌اند.  ...

ادامه مطلب

قمرالملوک امیرسلیمانی، ملکه دربار

قمرالملوک امیرسلیمانی، ملکه دربار

 قمرالملوک امیرسلیمانی (توران) فرزند عیسی مجدالسلطنه امیرسلیمانی پسر مجدالدوله از رجال معروف عصر قاجار است که در روز 15 بهمن 1283 در تهران دیده به جهان گشود. مادرش شمس‌الملوک منزه‌الدوله از خاندانهای معروف عصر در تربیت بسیار کوشا بود به طوری که توران از پنج سالگی تحت تعلیم معلمین خانگی قرار گرفت و این کار تا ده سالگی ادامه یافت تا اینکه پدر و مادرش او را برای تحصیل به دبیرستان ناموس فرستادند و...

ادامه مطلب

مجالس درباری

مجالس درباری

وقتی که کار روزانه شاه و فرح تمام می‌شد و آن‌ها به کاخ اختصاصی خود که در حقیقت محل زندگی آن‌ها بود می‌آمدند، اگر مهمانی‌‌های تشریفاتی به مناسبت سفر سران و مقامات کشورهای خارجی در بین نبود، زندگی شبانه و خصوصی آن‌ها شروع می‌شد. شاه در زمستان‌ها معمولاً در کاخ نیاوران به سر می‌برد و تابستان‌ها، غیر از ایامی که به شمال می‌رفت، به کاخ اختصاصی سعدآباد می‌رفت و معمولاًً کمتر شبی بود که گذران...

ادامه مطلب

مروری بر روابط دربار پهلوی با دولت صهیونیستی پس از کودتای 28 مرداد

مروری بر روابط دربار پهلوی با دولت صهیونیستی پس از کودتای 28 مرداد

  پس از 28 مرداد 1332 و بازگشت مجدد محمدرضا به تخت سلطنت، ارتباط و همکاری با رژیم صهیونیستی از سر گرفته شد.در مسیر تجدید روابط گام‌های اولیه با احتیاط برداشته شد. دیدار وزیرمختار ایران در اردن، از فلسطین اشغالی در خرداد 1333، برای اسرائیلی‌ها مایه شعف و شادمانی بود. به طوری که روزنامه اسرائیلی جروزالم پست، مأموریت یافت بدون مصلحت‌اندیشی‌های موردنظر مقامات وقت ایران، آن را در همان زمان آشکار و...

ادامه مطلب

 ملکه بی بند و بار دربار

ملکه بی بند و بار دربار

 یکی از عوامل بروز نارضایتی شدید از رژیم شاه، فساد بی‌حد و حصر دربار بود. فساد اخلاقی، تکبر و تفرعن، فساد جنسی، فساد مالی و فساد دینی تمام تار و پود دربار را در‌نوردیده بود. فساد با ظهور رژیم پهلوی در دربار همزاد بود، ولی در پایان عمر رژیم، به صورت یک فرهنگ حاکم درآمده بود. در ابتدا رژیم سعی می‌کرد فساد دربار را به دلایل فرهنگی مردم مخفی نگه دارد و همین امر موجب شد تا خاندان سلطنت خود را از...

ادامه مطلب

ناگفته های نوه رضاخان از فساد دربار پهلوی

ناگفته های نوه رضاخان از فساد دربار پهلوی

  آمریکا و رضا پهلوی من را در اروپا خفه کرده‌اند، نمی‌توانم کتاب چاپ کنم. مثل اینکه وجود ندارم، سرویس‌های مخصوص آمریکا به من اجازه‌ حرف زدن هم نمی‌دهند. اگر حرف بزنم صدای قطره‌ای که از طاق بیفتد را هم نمی‌دهد.نوه رضا خان در ادامه پیرامون شکاف در دربار پهلوی اظهار می دارد: زمانی که مردم می‌گفتند «مرگ بر شاه» درباریان کادیلاک خود را کنار می‌گذاشتند و با مردم شعار...

ادامه مطلب

نفوذ صهیونیسم در دربار پهلوی

نفوذ صهیونیسم در دربار پهلوی

      استراتژی خزنده و راز آلود صهیونیست ها در ایران از جمله اسرار ناگفته و پنهان تاریخ معاصر است . حضور ایادی یهود در راس دستگاه سلطنت و مراکز مهم تصمیم گیری و سیاستگذاری ایران عصر پهلوی را به پایگاهی سیاسی و استراتژیک برای صهیونیست ها تبدیل کرده بود. عناصر یهود در نتیجه متابعت بی چون و چرای دولت مردان ایرانی از آنها بر سیاست و اقتصاد کشور پنجه انداخته بودند. اما آزادی عمل یهودی ها و تلاش...

ادامه مطلب

نقش دربارسلطنتی در قدرت پهلوی

نقش دربارسلطنتی در قدرت پهلوی

  دربار سلطنتی قدیمی‌ترین و با تجربه‌ترین نهاد حفظ و تحکیم ایل و یا طبقه حاکم بوده است و از زمان روی کار آمدن پهلوی با تقویت حکومت مرکزی و بوروکراسی‌های حکومتی و حذف روحانیون از مراکز قدرت به کانون اصلی تمامی تصمیم‌گیری‌های اداری تبدیل شد. به عبارت دیگر،از آنجا که شاه در رأس دربار قرار داشت؛ بنابراین برنامه‌های خود را بوسیله دربار تنظیم می‌نمود و انجام ملاقات افراد با خود را نیز بدین شیوه...

ادامه مطلب