میرزا حسن رشدیه
اشاره
میرزا حسن تبریزی مشهور به «رُشدیه» از پیشگامان نهضت فرهنگی ایران در سده قبل بود. وی که نخستین مؤسس مدارس جدید در تبریز و دومین مدرسه در تهران (بعد از دارالفنون) بود، با توصیه و مشورت پدرش تصمیم گرفت به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی روانه استانبول و مصر و بیروت گردد و آموزگاری نوین را یاد بگیرد. او به بیروت رفت و در آن جا سبک نوین آموزش الفبا و دروس جدید مانند حساب و هندسه و تاریخ و جغرافیا را آموخت. سپس در تفلیس مشغول به کار شد. هنگام بازگشت ناصرالدین شاه از سفر فرنگ، رشدیه طرح‌های آموزشی خود را ارائه کرد و شاه او را مأمور کرد که به ایران آمده و همین سبک را در شهرهای ایران راه‌اندازی کند. او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده‌اند.
«گذرستان» حاضر که به بهانه سالروز تولد میرزا حسن رشدیه (13 تیر 1230) تهیه شده، به بررسی کارنامه فرهنگی وی در ایران پرداخته است.
«زندگینامه، آرا، نظرات و خاطرات میرزا حسن رشدیه» با تدوین، توضیح و بازنویسی محمد بقایی به‌زودی منتشر می‌شود. این کتاب دربردارنده خاطرات و دست‌نوشته‌هایی از میرزا حسن رشدیه، بنیانگذار نخستین مدرسه در ایران است که به نقش وی در انقلاب مشروطه می‌پردازد._ محمد بقایی به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره کتاب جدیدش با عنوان «زندگینامه، آرا، نظرات و خاطرات میرزا حسن رشدیه» گفت:...
یکی از این شخصیت‌های برجسته فرهنگی کشورمان، میرزا حسن رشدیه است که موسس اولین مدرسه نوین در ایران بود. کسی که از جان مایه گذاشت تا فرهنگ این سرزمین بهتر از پیش ساخته شود. میزرا حسن تبریزی در تبریز چشم به جهان گشود و بعدها به رشدیه شهرت یافت. وی در خانواده‌ای فرهیخته، تحت سرپرستی پدری فهیم و مادری روشنفکر پرورش یافت. وی فراگیری دانش را نزد پدرش آغاز کرد و اندک اندک راه پیشرفت را پیمود. در آن روزها،...
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «از شوکتیه تا دانشگاه بیرجند (1286-1356 خورشیدی): با رویکردی به زمینه‌های استقرار آموزش نوین در ایران» تالیف محمدرضا میری و محمدامین ناصح، نتیجه یکی از طرح‌های پژوهشی رسمیِ دانشگاه بیرجند است که با علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش منتشر شد. در این اثر که با همیاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی و موسسه مطالعات تاریخ...
چه در دوره پیش از اسلام به ویژه در دوره هخامنشیان و ساسانیان که داری ارتشی با ساختار و دسته‌بندی مشخّص و منظّم بوده و چه پس از ورود اسلام که با افزوده شدن ارزش‌هایی مانند جهاد و شهادت در راه دین و خدا به ارزش‌های قبلی که همانا دفاع از خاک و مام وطن بود، داشتن ارتشی منظّم و تعلیم دیده، یکی از چالش‌های مهم پادشاهان و حکّام بوده است. دین اسلام والدین را تشویق به تعلیم و آموزش اسب سواری و...
انقلاب مشروطه ایران که در قرن نوزدهم میلادی رخ داد پدیدهای خلق‌الساعة محسوب نمیشد و نیازمند زمینههایی چون ایجاد بیداری اجتماعی در میان ایرانیان بود. پدیدهای که اگر چه در دورۀ ناصرالدین شاه و با گسترش روابط ایران و اروپا زمینه‌های شکل گیری خود را پیدا کرده بود، اما پس از او و در زمان شاهنشاهی مظفرالدین شاه بود که به منصۀ ظهور رسید. آنچه این پدیده را به چنین مرحله‌ای رساند...
در اول مهرماه و همزمان با آغاز سال تحصیلی مدارس که شروعی برای یک سال تعلیم و تربیت برای دانش آموزان و اهل علم است بر آن شدیم تا با مروری بر صفحات تاریخ ، اولین های مدارس در ایران را معرفی نماییم : تنها مدرسه نظام که پیش از دارالفنون در تاریخ ارتش ایران به چشم می خورد، مدرسه نظام "کامران میرزا" فرزند و وزیر جنگ ناصرالدین شاه است که به سال 1264 ه. ق. تأسیس شد و در طول دورهً وزارت او ، به کار تعلیم...
تا بعد از مشروطیت مدرسه‌ای برای دختران ایجاد نشد، به عوام چنین تلقین می‌شد که درس خواندن برای دختران لازم و جایز و پسندیده نیست و شاید شرط عفت را در زندگی کنج خانه نشستن و نداشتن سواد می‌دانستند. ثانیاً عامه مردم نظر خوبی به تحصیل در مدارس جدید نداشتند و هر زمان که می‌توانستند محصلین و معلمین را مورد آزار یا سخریه و توهین قرار می دادند. تازه این امر دربارة پسران و مردان بود و دختران وضع...
"مدرسه" یکی از واژه های تاریخ دار در ایران است که قبل از تاسیس دارالفنون (1268ه ق/1851 م) به عنوان معادلی برای "حوزه علمیه" به معنای امروزی آن به کار می رفت؛ مکانی ضمیمه شده به مسجد- به مثابه نهاد دینی- جهت آموزش دروس مرتبط با احکام و شریعت و دارای نظام مشروعیت بخش خاصی که از جانب"مدرس" و سپس"مجتهد"و "فقیه" برای فرد طلبه،اعمال می شده است. اما بعدها، همین واژه برای فضایی منفک شده...
داستان زندگی رُشدّیه، بسان جریان زندگی گل و چشمه است. گلها می‌شکُفند، نه برای این که عابری آنها را ببوید، یا شاعری برایشان شعری بگوید، بلکه رُستن و شکُفتن در ذات گل است، گلها بی هیچ چشم‌داشت و انتظار بیرونی شکوفا میشوند، و چشمه‌ها در همه‌ی فصول پیوسته قُل قُل می‌کنند و از دل زمین می‌جوشند، حتی اگر همه‌ی روزنه‌های آنها مسدود شود، چشمه‌ها باز...
میرزاحسن رشدیه با تاسیس نهادهای آموزشی مدرن در تبریز و سپس در تهران نام خود را در تاریخ معاصر ایران پرآوازه کرده است. این بخش از نوشته، شرح مختصری از فعالیتها و اقدام‌های وی در تاسیس و رشد مدارس جدید و شیوه‌های آموزشی مدرن را توضیح می‌دهد... میرزاحسن رشدیه با تاسیس نهادهای آموزشی مدرن در تبریز و سپس در تهران نام خود را در تاریخ معاصر ایران پرآوازه کرده است. این بخش از نوشته، شرح مختصری...
حاج میرزا محمد حسن رشدیه به این نتیجه رسیده بود که تأثیر روزنامه خیلی بیش از «شب نامه» است. وی در اواخر سال 1322 ه. ق اجازه انتشار روزنامه ای به نام مکتب را دریافت کرد. شماره نخستین آن روزنامه در اوایل سال 1323 منتشر شد. وی در شماره دوم روزنامه مکتب با صراحت از نتایج مصیبت بار استبداد در جامعه سخن گفت. محمد صدر هاشمی مؤلف کتاب ارزشمند تاریخ جراید و مجلات ایران به نقل از روزنامه فریاد درباره...
نظام تعلیم و تربیت در ایران از تأسیس دارالفنون تا امروز (1) اکنون که راجع به فرهنگ و تمدن جدید اروپا در قرن سیزدهم هجری و طرز تفکر و طرز زندگانی مردم آن سامان اطلاعات مجملی به دست آمد باید دید کشور ما در چه حال بود و چگونه به سوی تجدد و تحول گام برمی داشت. پس از قتل امیرکبیر رقابت روس و انگلیس شدت یافت. هر یک از آن دو سعی می کرد بر نفوذ خود در ایران بیافزاید و منافعی برای اتباع خویش تأمین کند. دولت روس...
ولادت حاج میرزا حسن رشدیه دایى آیت الله العظمى حاج سیّد محمّد مولانا روز جمعه پنجم ماه رمضان 1276 ق برابر با 1228 ش در یک خانواده روحانى در شهر تبریز به دنیا آمد([1]) . مادرش سارا خانم نوه صادق خان شقاقى و پدرش آخوند ملاّ مهدى تبریزى از مجتهدین خوشنام و مورد احترام اهالى تبریز بود . آخوند ملاّ مهدى پشنماز کوى چرنداب و از مُدرسان حوزه علمیه تبریز بود . از شاگردان معروف وى مرحوم حاج میرزا عبد الکریم موسوى...
میرزا حسن رشدیه هر چند گاه بار شب نامه ای را در زیر زمین مدرسه فراهم می کرد و سپس آن را با کمک معلمان آزادیخواه پخش می کرد. برخی از معلمان که از عاقبت این فعالیتها هراس داشتند مدرسه رشدیه را ترک گفتند. با افزایش فعالیت سیاسی مدرسه رشدیه بعضی از اطرافیان مظفرالدین شاه و طرفداران امین السلطان (اتابک اعظم) میرزا حسن را تهدید کردند و از او خواستند که از دخالت در امور سیاسی دست بکشد و چون نتیجه ای از...
رشدیه و مدرسه جاوید پس از آنکه رشدیه به کلات تبعید شد، «مکتب» مدرسه نو بیناد رشدیه وضع پریشانی پیدا کرد و اعیان و اشراف فرزندان خود را از مدرسه بیرون آوردند تا مورد خشم عین الدوله، واقع نشوند. رفته رفته مدرسه از شاگردان خالی شد و تنها گروهی از افراد بی بضاعت در آن مدرسه باقی ماندند. پس از بازگشت رشدیه از کلات، که بنا به دعوت و تقاضای دولت انجام گرفت، رشدیه «مکتب» را منحل کرد و شاگردان را به...
میرزا حسن تبریزی (۱۲۳۰ تبریز - ۱۳۲۳ قم) مشهور به رشدیه از پیشقدمان نهضت فرهنگی ایران در سده قبل بود. وی نخستین موسس مدارس جدید در تبریز و تهران بود، او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده‌اند. حاجی میرزا حسن رشدیه با توصیه و مشورت پدرش که از روحانیان بود تصمیم گرفت که به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی روانه استانبول و مصر و بیروت گردد و آموزگاری نوین را یاد بگیرد. او به بیروت رفت و در آن جا سبک...
روز جمعه پنجم ماه رمضان سال ۱۲۷۶ هجری قمری در شهر تبریز در خانه یکی از مجتهدین آن شهر، آخوندملامهدی تبریزی پسری به دنیا آمد که در بزرگسالی دگرگونی بزرگی در شیوه‌ی آموزش مردم ایران پدید آورد و نامش در تاریخ آموزش و پرورش ایران زمین جاودان ماند. این فرزانه‌ی اندیشمند حاج میرزاحسن رشدیه بود که امروز نام یکی از میدان های منطقه‌ی ۱۱ تهران به نام اوست. حسن، پسر باهوش آخوندملامهدی چون...
