پنجمین همایش تاریخ مجلس امروز سه شنبه، 30 اردیبهشت ماه در تالار شهید مدرس (مشروطه) مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

این همایش با عنوان نگاهی به ساختار و کارکرد دوره‌های نوزدهم و بیستم مجلس شورای ملی فراخوان مقاله داد و با حضور دکتر محمد رجبی، رئیس کتابخانه مجلس، دکتر منصوره اتحادیه، دکتر محمود کاشانی، دکتر محمدحسن رجبی، دکتر محسن خلیلی، دکتر حسن زندیه، دکتر مجید تفرشی، دکتر علیرضا ملایی توانی و جمع کثیری از علاقه مندان و پژوهشگران حوزه تاریخ به خصوص تاریخ پارلمان در سالن شهید مدرس برگزار شد.

اولین پنل با حضور هیئت رئیسه دکتر منصوره اتحادیه، دکتر حسن زندیه و محمدحسن رجبی برگزار شد.

رضا بیگدلو اولین ارائه دهنده مقاله در این پنل با عنوان « تآثیرات نوسازی دولت پهلوی بر ترکیب نمایندگان دوره نوزدهم و بیستم مجلس شورای ملی» بود.

دکتر بیگدلو طی سخنانی در این نشست گفت: مدرنیزاسیون (نوسازی) در دهه­های 40 و 50 شمسی به مهم‌ترین و مسلّط­ترین مکتب توسعه در سطح جهان تبدیل گردید.

وی افزود: ظهور ایالات متّحده به عنوان یک ابرقدرت و گسترش جهانی کمونیسم و نیز تجزیۀ امپراتوری‌های استعماری اروپایی در آسیا، آفریقا و امریکای لاتین، موجب ظهور شمار بسیاری از دولت ـ ملّت‌های جدید در جهان سوم گردید. این کشورهای نوظهور، هریک به دنبال الگویی برای رشد و توسعۀ اقتصادی و هم‌چنین اعتلای سیاسی و استقلال خود بودند.

استادیار پژوهشگاه مطالعات علمی ناجا تصریح کرد: در یک چنین زمینۀ تاریخی بود که نخبگان سیاسی در آمریکا، اندیشمندان علوم اجتماعی را به مطالعه دربارۀ کشورهای جهان سوم ترغیب نمودند، تا ضمن ارائۀ الگویی برای این کشورها و دستیابی به توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و ثبات سیاسی، از غلتیدن این کشورها به دامان بلوک کمونیستی جلوگیری نمایند؛ مکتب نوسازی که توسط کسانی چون والت روستو و دیگران طرّاحی شد، در راستای چنین اهدافی بود.

وی افزود: آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم از نظریۀ نوسازی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست خارجی خود بهره­برداری می­کرد. با توجّه به ماهیت وابستگی دولت پهلوی به امریکا، در دهۀ چهل، ساخت یک طبقۀ متوسّط ایرانی که نسبت به اقتضائات قرن بیستم حساس بوده و با اهداف اساسی امریکا هم‌سو باشد، در اولویّت برنامه­های اقتصادی و اجتماعی شاه و امریکا قرار گرفت.

بیگدلو گفت: شاه و دربار با اقدامات و زمینه­سازی­های خود به‌تدریج خاستگاه خانوادگی و طبقاتی نخبگان سیاسی را تغییر دادند.

وی افزود: این امر با بررسی خاستگاه خانوادگی و شغل وزرا و نمایندگان مجلس شورای ملّی دردهه­های سی و چهل کاملاً آشکار می­گردد. شاه که خواهان درهم شکستن قدرت عمده‌مالکان بود، به‌تدریج زمینه را برای ورود طبقۀ کارمندان دولتی و نخبگان جدید به عرصۀ دیوان‌سالاری فراهم کرد.

وی در پایان گفت: مجالس نوزدهم و به‌خصوص بیستم، طلیعۀ این سیاست دولت پهلوی بود که سرانجام توانست ضربۀ اساسی بر پیکر نظام ایلیاتی و زمین‌دار ایرانی وارد و موجبات کاهش نخبگان ایشان را در قوّه­های مقنّنه و مجریه فراهم سازد.