ملاقات نماینده آیات قم با ارتشبد ازهاری

تاریخ سند: 11 آذر 1357

گزارش خبر-موضوع: مذاکرات نماینده آیات قم با جناب آقای نخست وزیر موضوع: مذاکرات نماینده آیات قم با جناب آقای نخست وزیر آقای سید محمد موسوی1 که از وعاظ سرشناس قم میباشد بنمایندگی از طرف تعدادی از آیات قم2 با تیمسار ارتشبد ازهاری ملاقات و مذاکراتی بشرح زیر انجام گرفته، در این ملاقات آقای حاج شیخ محمد مهدی عبداللهی که از روحانیون ایرانشهر بوده و قبلاً توسط آقای موسوی بعنوان کسیکه در منطقه بلوچستان دارای نفوذ میباشد به آقایان آیات قم معرفی گردیده بود نیز حضور داشت.
در این ملاقات ابتدا درباره آقای خمینی صحبت و آقای موسوی اظهار داشت آیت الله خمینی گفته اند که چون در ایران تامین جانی ندارم و هیچگونه تضمینی وجود ندارد که توسط دولت دستگیر نشوم لذا بایران نخواهم آمد و علاوه بر آن حتی اگر تامین هم داشته باشم به کشور نمیآیم زیرا ممکن است در صورت مراجعت به کشور مورد بی احترامی واقع شوم و توجهی به پیشنهادات من که مطابق با دستورات قرآن و قوانین اسلامی است نگردد.
3 در این ملاقات درباره مسافرت 29 نفر از روحانیون که قرار است به فرانسه مسافرت و وضع کشور را برای آقای خمینی تشریح و احیانا موجبات بازگشت او را فراهم کنند نیز مذاکره و تیمسار ازهاری در پاسخ عنوان نمودند به حضرت آیت الله خمینی بگوئید دولت همه نوع تضمین برای ایشان در نظر خواهد گرفت و آیت الله میتوانند با خیال راحت به ایران مراجعت نمایند و هرگونه پیشنهادی که در قواره قانون اساسی و مطابق با دستورات شرع اسلام از ایشان ارائه گردد دولت آنرا استقبال خواهد نمود.
تیمسار ازهاری اضافه نمودند به آیت الله بگوئید وضع کشور بسیار حساس و مملکت در خطر میباشد و در صورتیکه خدای ناکرده کشور سقوط نماید مطمئن باشید که کمونیستها و دیگر گروههای استعماری بهیچوجه نخواهند گذاشت که حکومت اسلامی جایگزین وضعیت فعلی کشور گردد و ادامه وضع فعلی بسود خارجیها و خارجی پرستان بوده و آنها برای خود استراتژی یک ایران قطعه قطعه شده را در سر میپرورانند.
جناب آقای نخست وزیر در دنباله صحبتهای خود عنوان نمودند به آیت الله خمینی بگوئید شما مورد احترام ما میباشید و ما تمام راه حلهای شما را می پذیریم ولی چنانچه کسی بخواهد برعلیه رژیم سلطنتی ایران که ره آورد انقلاب مشروطیت ایران میباشد اقدامی نماید و داعیه دگرگونی رژیم را داشته باشد من بعنوان یک سرباز وارد میدان میشوم و دوشادوش دیگر سربازان شاهدوست و وطن پرست که اعتقاد راسخ داریم اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران مظهر استقلال مملکت میباشد برعلیه مدعیان وارد عمل شده و بهیچوجه تسلیم بیگانگان و بیگانه پرستان نشده و شاه را اگر شده در صورت لزوم حتی /5000000 نفر کشته شوند و جوی خون براه افتد از دست نخواهیم داد.
ایشان در دنباله صحبتهای خود گفتند تمام این اقدامات که برادرکشیها و ناامنیها را سبب گردیده فقط و فقط بخواست بیگانگان و بیگانه پرستان انجام میگیرد و از هر فرصتی در تبلیغات برعلیه دستگاه استفاده میکنند حتی بمن که یکنفر مسلمان مؤمن هستم و هم اکنون سجاده ام را شما میبینید وصله بهائی گری زده اند.
4 در این ملاقات به چهار مورد که گویا بسیار مهم بوده اشاره شده و فقط باین خبر که تیمسار در زمینه چهار موضوع فوق گفته، من مراتب را بعرض اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر خواهم رسانید و در صورت لزوم وقت شرفیابی حضوری برای شما (برای آقای موسوی) میگیرم، دسترسی حاصل شده و از بقیه مورد اطلاعی در دست نیست.
در این مذاکرات 12 مورد خواسته علما و روحانیون باطلاع آقای نخست وزیر رسید که 10 مورد آن با پاسخهای داده شده از جناب آقای نخست وزیر بشرح زیر بعرض میرسد و دو مورد دیگر فراموش گردیده.
1ـ به مسئله کشتار و خونریزی اشاره و نگرانی آیات قم باطلاع تیمسار رسید و ایشان در پاسخ اظهار داشتند کشتار برغم میل و خواست دولت ناچارا در جهت حفظ منافع ملت و استقلال کشور و حراست دین و مذهب انجام میگیرد و دولت بهیچوجه آدمکش نیست ولی با تصمیم قاطع و اقدامات لجوجانه دشمن خواهی نخواهی نمیتوان بدون کشته شدن امنیت را برقرار نمود این موضوعی است که پیش خواهد آمد.
2ـ تیمسار ازهاری در قبال این پیشنهاد که روحانیون گفته اند یک صندوق کمک اسلامی که نصف بودجه آن از طرف شاهنشاه و نصف دیگر از طرف روحانیون تامین گردد، ایجاد شود، تا کمکی به اقتصاد لرزان کشور نماید، پاسخ داده اند البته این موضوع مهمی است که من میبایستی به اعلیحضرت گزارش نمایم و نتیجه را بعد بشما اطلاع دهم ولی ذکر این نکته نیز ضروریست که مهمتر از هر اقدام موضوع امنیت میباشد و در صورت برگشت امنیت بامید خداوند بزرگ و باستظهار به روحانیون محترم و تمام مردم وطن پرست در عرض یکی دو هفته بودجه لازم را از نفت تامین خواهیم کرد.
3ـ پیشنهاد سوم روحانیون بخشودگی و معافیت سربازی پنج دوره از دیپلمه هائی که دارای زن و بچه هستند بود، در این مورد آقای نخست وزیر ضمن اشاره باین مطلب که فعلاً کمبود سرباز داریم و بعلاوه بایستی هر کار را مطابق با قانون و مقررات جاریه انجام داد، اضافه نمودند، این اقدام کاری نیست که در عهده من باشد و بایستی در این مورد مطالعاتی انجام و در صورت لزوم لوایحی جهت تصویب و اظهار نظر بمجلسین تقدیم کرد.
با پاسخ داده شده از طرف جناب آقای نخست وزیر نمایند اعزامی روحانیون قانع شد.
4ـ پیشنهاد دیگر روحانیون باین شرح بود که در ادارات دولتی بهائیان زیادی مشغول کار میباشند.
و آقای هویدا که خود بهائی بود باعث ترویج این مذهب ناحق گردیده، میبایستی از طرف دولت در این زمینه توجه گردد.
تیمسار ازهاری جواب دادند بهائیها بطور علنی همه مشخص نمیباشند و این افراد در بدو استخدام در پرسشنامه ها و فرم های مربوطه خود را مسلمان معرفی مینمایند معهذا ایشان قول دادند در این زمینه اقدامات جدی صورت گیرد.
5ـ درخواست پنجم روحانیون اقامه اذان و تنظیم برنامه های دینی و اشعار مذهبی در رادیو و تلویزیون بود که در این مورد جناب آقای نخست وزیر فورا در همان لحظه ملاقات تلفنی دستورات لازم را به تیمسار سعادتمند ابلاغ و تأکید بر اجرای آنرا نمودند.
6ـ یکی دیگر از خواسته های روحانیون باین عنوان بود که از نظر مذهب گماردن زنان و دوشیزگان ملبس به اونیفورم نظامی بعنوان پلیس در خیابانها صحیح نمیباشد در این مورد نیز فورا در همان لحظه تیمسار ازهاری با تیمسار شهربانی تماس حاصل و دستور دادند این قبیل افراد را در پستهای اداری بکار گمارده و بهیچوجه در خیابانها بعنوان پلیس انجام وظیفه ننمایند.
7ـ پیشنهاد بعدی روحانیون در زمینه کمک به زندانیان سیاسی و بخصوص آندسته که بدون مطالعه و ناحق مدتها در زندان بوده و آسیب کلی بآنها و خانواده شان وارد گردیده بوده که آقای نخست وزیر در پاسخ اظهار داشتند در این زمینه حتما با تیمسار مقدم ریاست ساواک ذاکره و کوشش خواهند نمود این پیشنهاد را عمل نمایند.
8ـ در مورد وضع نابسامان ادارات دولتی و عدم توجه کارمندان به ارباب رجوع و ترشروئی آنان با افراد مراجعه کننده نیز بعنوان درد دل مردم مذاکره و آقای نخست وزیر دستور صدور بخشنامه به ادارات را دادند.
9ـ نهمین پیشنهاد روحانیون در مورد اجازه پخش نوار سخنرانیهای آقایان فلسفی و مکارم شیرازی در مجالس مذهبی و مساجد در مذاکرات مطرح و آقای نخست وزیر با این پیشنهاد فورا موافقت نمودند.
10ـ یکی دیگر از درخواستهای روحانیون که توسط آقای موسوی مطرح و از جانب آقای نخست وزیر درخواست گردید اجازه منبر رفتن به آقای محمدتقی فلسفی بود که در اینمورد نیز آقای نخست وزیر فورا موافقت خود را اعلام نمودند.
نظریه شنبه: نتیجه این مذاکرات بسیار مفید و باعث دلگرمی روحانیون گردیده و شخصیت تیمسار ارتشبد ازهاری و صحبتهای او در زمینه وفاداری به شاهنشاه آریامهر و استقلال کشور نماینده اعزامی روحانیون را تحت تأثیر قرار داد.
ضمنا 29 نفریکه قرار است جهت مذاکره با آقای خمینی به پاریس بروند تمام ترتیبات کار آنها از نظر گذرنامه و غیره داده شده و بزودی باین مسافرت خواهند رفت.
نظریه دوشنبه: 1ـ با توجه باهمیت خبر گزارش عملیاتی در این زمینه تنظیم و تقدیم خواهد شد ـ 2 بعلت دسترسی شنبه احتمال صحت خبر بسیار زیاد است 3ـ اقدامات جناب آقای نخست وزیر و صحبتهای وی در زمینه مسائل ملی و میهنی که بعضا از رادیو پخش گردیده بیشتر افراد بلوچ و حتی کارمندان دولت مستقر در ایرانشهر را تحت تأثیر قرار داده بنابراین نظریه شنبه مورد تائید میباشد 4ـ آقای شیخ عبداللهی اهل بم و ساکن ایرانشهر بوده و در تهران نمایندگی فروش اتومبیل تویوتا را دارد و بعلت وضع مالی مناسب مورد توجه بعضی از آیات قم میباشد نامبرده گاهی در تهران و گاهی در ایرانشهر میباشد و شغل اصلی او تجارت میباشد ولی همیشه با لباس روحانیت در مجامع آشکار میگردد.
شاعر نظریه شنبه 11 ه / الف.
نظریه دوشنبه مورد تائید میباشد.

توضیحات سند:

1ـ سید محمد موسوی واعظ در 1341 ق در شهرری متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1359 ق به قم رفت. دوره سطح را خواند و از درس خارج فقه و اصول آیات بروجردی و مرعشی نجفی بهره برد. در سال 1370 ق به تهران آمد و در جریان ملی شدن نفت شرکت کرد. وی در سخنرانی تبحر داشت و به عنوان رابط بین علما و حکومت پهلوی انجام وظیفه می کرد.
2ـ منظور از آیات قم به درستی روشن نیست.
مدرسین و علمای طراز اول حوزه علمیه قم در اعلامیه هایی که به مناسبت های مختلف ـ به ویژه در نیمه دوم سال 1357 ـ می دادند مواضع صریح خود را که عمدتا با نفی حاکمیت رژیم پهلوی همراه بود، اعلام می کردند.
مراجع تقلید نیز همچون آیت اللّه العظمی گلپایگانی با صدور اعلامیه های به ویژه در اعلامیه ای خطاب به ارتشبد ازهاری مواضع خود را بیان کرده بود.
چه بسا منظور از «آیات قم» در این سند آقای شریعتمداری و برخی از روحانیون طرفدار خط مشی ایشان باشد.
3ـ چنین اظهاراتی از سوی امام خمینی در منابع منتشر شده، قرینه ای ندارد.
4ـ آیت اللّه عبدالرحیم ربانی شیرازی امروز (11 /9 /57) در اعلامیه ای اظهارات دین خواهانه ارتشبد ازهاری را ریاکاری نامید و نوشت: «مکرر شما و سردمداران رژیم دیکتاتوری از طرفی دم از اعتقاد به دین و پیروی از مراجع و آیات عظام می زنید و از آن ها تقاضای راهنمایی دارید، بدین امید که با سالوس و ریا مردم را بفریبید و روحانیت را مؤید کارهای ضد اسلامی و ضد مردمی خود معرفی کنید و از طرفی دیگر کارهایی را که مردم به عنوان مخالفت با رژیم انجام می دهند، به عهده گروه معدودی به نام اخلالگر و طرفدار اجنبی و خارجی می گذارید.
» آیت اللّه ربانی شیرازی در انتهای اعلامیه خود چهار سؤال از ازهاری کرد و نوشت که منتظر پاسخ آن هستیم: «1ـ شما گرایش به چه دینی دارید و این اعمال ضد انسانی شما از چه مذهبی الهام می گیرد؟ 2ـ مراجع و آیاتی که مورد احترام شمایند و حاضرید از نظرات آنان پیروی کنید، کیانند؟ 3ـ این گروه معدود و مخالف چه کسانی هستند و تابع چه مملکتی می باشند و کجا سکونت دارند؟ 4ـ آن دولت خارجی که به طور مداوم در امور داخلی ما دخالت می کند و عده ای را تحریک می کند،کیست؟» (اسناد انقلاب اسلامی، ج دوم، صص 480، 484)