هوشنگ نهاوندی در اسناد لانه جاسوسی

گزارش سیاسی: شاه مجدداً بر اعطای آزادیها تأکید می‌کند؛ رئیس جدید مجلس انتخاب شد؛ بالاخره حزب نهاوندی معرفی شد

خیلی محرمانه

8 اکتبر 1978 ـ 16 مهر 1357

از: سفارت آمریکا، تهران ـ 9787

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری

موضوع: گزارش سیاسی: شاه مجدداً بر اعطای آزادیها تأکید می‌کند؛ رئیس جدید مجلس انتخاب شد؛ بالاخره حزب نهاوندی معرفی شد

خلاصه: شاه در سخنرانی اجلاس افتتاحیه پارلمان در 6 اکتبر تأکید کرد که اعطای آزادیهای سیاسی ادامه خواهد داشت و با پذیرش خطاهای گذشته درخواست آرامش عمومی نمود تا بتوان دموکراتیزه کردن را ادامه داد. سعید دبیرکل سابق حزب رستاخیز در انتخابات برای تعیین جانشین ریاضی به عنوان ریاست مجلس پیروز شد. گروه تحقیق وزیر نهاوندی رسماً اعلام کرد که به یک حزب سیاسی تبدیل خواهد شد. کمیسیون بازرسی شاهنشاهی منحل شد. وضعیت نظم عمومی عنوان تلگرام جداگانه‌ای می‌باشد. پایان خلاصه.

1ـ سخنان شاه در اجلاس افتتاحیه مجلس اساساً اعلام این مطلب بود که اعطای آزادیها علیرغم تظاهرات و ناآرامیهایی که وی تأکید کرد گسترده‌تر از حد مورد انتظار بود، همچنان ادامه خواهد یافت. شاه بر وحدت مردم به منظور حفاظت از استقلال ملی تأکید نمود و در عین حال تأیید کرد که اشتباهاتی وجود داشته و سوءاستفاده از موقعیتهای اجتماعی موجب بروز نارضایتی شده است، اما وی اظهار داشت مشخص شده است که تحریکات و توطئه‌های پشت پرده که برای مقاصد خاصی طراحی شده عواملی برای تشدید بحرانهای موجود می‌باشند.

2ـ شاه تأکید کرد که دموکراسی جایگزین افراد خاص خواهد شد و مسئولیتهای اجتماعی به مردم واگذار می‌شود و خواستار رعایت وفادارانه مقررات و قوانین گردید. وی اضافه کرد «داشتن دیدگاهها و اعتقادات متفاوت در مورد تمام موضوعات مهم ملی کاملاً توسط ما مورد حمایت قرار می‌گیرد.» وی گفت این حقوق قانونی نبایستی به منظور نقض قوانین و از بین بردن نظام اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد زیرا «پیوندهایی را از هم می‌شکند که موجب اتحاد مردم جامعه با یکدیگر می‌باشند.» وی خواستار اقدام صریح‌تر دستگاه قضایی برای ریشه‌کن کردن گروههای فاسد گردید و برای اولین بار در ملاءعام اعلام کرد که در مورد سرمایه‌های ملی سوءتدبیرهایی وجود داشته است. وی خواستار تداوم اقدامات اقتصادی گردید تا با حذف گلوگاهها و کمبودها بتوان پیشرفت اقتصادی را کاملاً هماهنگ نمود.

3ـ وی در قسمتی جداگانه به وضع ایران به عنوان یک کشور مسلمان اشاره کرد و تأکید نمود که دفاع از کشور با قدرت تمام صورت خواهد گرفت و گفت سیاست خارجی ایران بر پایه سیاست استقلال ملی آن و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر استوار می‌باشد. (نظریه: این سخنرانی اصولاً تکرار همان سیاستهای شاه در مورد ایران بود. وی برای اولین بار از سوء‌تدبیر نام برد و فراتر از آنچه که قبلاً در مجامع عمومی ابراز داشته بود اعلام کرد سایرین نیز حق دارند در مورد موضوعات ملی دیدگاههای مختلف داشته باشند. مطلب نهفته در سخنان وی نقش محوری سلطنت به عنوان یک نهاد هدایت‌کننده مستمر در ایران بود. جشن افتتاحیه رسمی نسبت به گذشته در سطح پایین‌تری برگزار شد. شاه به جای اینکه ایستاده سخنرانی کند به صورت نشسته صحبت کرد و اگر چه صندلیهای مربوطه آماده شده بود ولی به استثناء ملکه هیچ‌‌کدام از اعضای خانواده سلطنتی حضور نداشتند. برخلاف گذشته نخست‌وزیران قبلی یعنی هویدا، آموزگار و امینی به این مراسم دعوت نشده بودند.)

4ـ در همان روز اعضای مجلس جواد سعید دبیرکل سابق حزب رستاخیز را با 144 رأی موافق در مقابل 103 رأی مخالف و 7 ممتنع به عنوان رئیس مجلس انتخاب کردند. سعید، عبدالله ریاضی رئیس سابق مجلس را که مدت 15 سال چنین سمتی را عهده‌دار بود از مقام خود خلع کرد. سایر اعضای کمیته‌های اجرایی مجلس مناصب خود را حفظ کردند. (نظریه: پیروزی سعید نتیجه اعتقاد بسیاری از کارگزاران فعلی دولت می‌باشد مبنی بر اینکه به منظور رویارویی با مشکلات یا سیاست‌بازیهای پشت پرده که مجلس در ماههای آینده بایستی با آنها مقابله کند وجود فرد فعالتری ضرورت دارد. بعضی از چهره‌های مخالف حاضر در مجلس نیز به سعید رأی داده‌اند و منابع ما در مجلس به ما گفتند که انتقال این پست آرامتر از آنچه که انتظار می‌رفت صورت گرفت.)

5ـ در سنا، سناتور سیدمحمد سجادی به عنوان رئیس انتخاب شد. هنگامی که جعفر شریف‌امامی در ماه اوت به سمت نخست‌وزیری منصوب شد وی جای او را گرفته بود. دو نایب رئیس یعنی سناتور امان‌الله اردلان و عماد تربتی نیز انتخاب شدند.

6ـ نهاوندی وزیر علوم و آموزش عالی در 6 اکتبر گفت که گروه مطالعاتی وی در مورد مشکلات ایران یک حزب سیاسی ملی تشکیل خواهد داد. نام این حزب اعلام نشده است اما نهاوندی گفت به زودی نام و برنامه حزب به اطلاع عموم خواهد رسید. حزب هم‌اکنون در حال تشکل بنیانگذاران خود می‌باشد و هنگامی که حدوداً یک هزار نفر انتخاب شوند اولین کنگره خود را در یکی از شهرهایی که حکومت نظامی ندارد تشکیل خواهد داد. نهاوندی اسامی اعضای بنیانگذار حزب را افشا نکرد ولی اظهار داشت که شامل پنج سناتور و سه وزیر دیگر یعنی کاظم ودیعی وزیر کار و امور اجتماعی، محسن فروغی وزیر فرهنگ و هنر و معتمدی وزیر پست و تلگراف و تلفن خواهد بود.

7ـ در مقاله کوچکی در مطبوعات 8 اکتبر اعلام شد که کمیسیون سلطنتی به حیات خود خاتمه داده است. این کمیته که گزارشات آن درباره فعالیتهای عمرانی اقتصادی در کشور از تلویزیون پخش می‌شد توسط یکی از کمیته‌های سازمان برنامه و بودجه که در مقابل هیأت دولت پاسخگو می‌باشد جایگزین خواهد شد.

(به نظر می‌رسد این اقدام با تصمیمات دولت شریف‌ امامی مبنی بر کاهش مشارکت خانواده سلطنتی در امور سیاسی هماهنگ باشد.)

8 ـ در مطبوعات 8 اکتبر اعلام شد که 86 زندانی ضدامنیتی منجمله رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای رهبر نهضت رادیکال آزاد شده‌اند. در همین حال حسن نزیه رئیس کانون وکلا خواستار آزادی فوری کلیه زندانیان گردید.                                                            سولیوان