ندای مشروطه در «خانه مشروطه» تبریز

آیین گرامیداشت یکصد و دهمین سالروز صدور فرمان مشروطیت عصر پنجشنبه در قلب تبریز در «خانه مشروطه»این شهر که گواه تاریخ و یادمان بزرگ مردان ایران زمین از این خطه تاریخی است، برگزار شد.

محوطه 'خانه مشروطه' در قلب بافت تاریخی تبریز را صندلی چیده اند، تریبون آئین بزرگداشت در مقابل درب ورودی بنای اصلی خانه مشروطه مستقر شده است؛ روی صندلی می نشینم و به این بنای تاریخی می نگرم، عظمت و ابهت فیزیکی بنا از یکسو و حس نوستالوژیک برخاسته از آن از سوی دیگر حاضران را مفتون و فریفته خود کرده است.

پنجره های اروسی خانه مشروطه از 130 سال قبل همچنان استوار ایستاده و ستون های مزین به سرستون های حجاری شده بنای خانه همراه با طاق های پرفراز آن به زیبایی تمام 110 سال شکوه پیروزی مشروطه به استبداد را به تصویر می کشد.

انگار آسمان آبی و صاف تبریز نیز به بزرگی آئین گرامیداشت سالروز صدور فرمان مشروطه رشک می ورزد؛ سپهر تبریز در این لحظه آبی و ابری است و ابرها را از بزرگی این رویداد تاریخی، یارای حرکت نیست.

انگار ابرها نیز همچون حاضران در این مجلس برای واگویی رشادت های دلاوران مردو زن مشروطه طلب تبریز در 110 سال قبل به نظاره ایستاده است.

تندیسی از یکی از توپ های مشروطه طلبان در جنگ های 11 ماهه با قشون استبداد محمد علی شاهی در گوشه ای از حیاط خانه مشروطه نصب شده و تندیس ستار خان سردار ملی تمام قد، تفنگ به دست و قطار فشنگ در سینه همچون 110 سال قبل به نگهبانی از بنیان مشروطه مشغول است.

طیف حاضران در این محفل تاریخی، سیاسی و اجتماعی نیز جذابیت دیگری دارد؛ جمعی از بزرگان عرصه علم و ادب، فرهنگ و تاریخ خطه آذربایجان و تبریز برای پاسداشت رشادت ها و از جان گذشتگی های پدران و نیاکان خود افزون بر یک قرن قبل در اینجا گرد آمده اند.

دکتر سیروس برادران شکوهی استاد تاریخ دانشگاه تبریز، رحیم رئیس نیا مورخ و محقق برجسته تبریزی، بهروز خاماچی مورخ شهیر تبریزی، نصیر پایگذار استاد مسلم شعر جناس و دهها نام و چهره آشنای دیگر از جمله میهمانان آیین بزرگداشت انقلاب مشروطه در خانه مشروطه تبریز هستند.

دولتمردان نیز استقبال خوبی از این رویداد دارند و در میان انها می توان به چهره هایی مانند دکتر اسماعیل جبارزاده استاندار آذربایجان شرقی، فرماندار تبریز، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ... استان اشاره کرد که گویای اهمیت انقلاب مشروطه در ایجاد ساختارهای جدید در ایران اسلامی به عنوان ثمره انقلاب مشروطه است.

'خانه مشروطه' تبریز که خشتی استوار در تاریخ مشروطه ایران و به یادگار مانده از حاج مهدی کوزه کنانی از تجار حامی مشروطه طلبان تبریز و ملقب به 'ابوالمله' است، امروز بر خود می نازد که پس از 110 سال همچنان میزبان قدم هایی است که برای پاسداشت خون شهدای قهرمان مشروطه ایرانی در آن گرد آمده اند.

انگار هنوز می توان تصویری و لو شبه مانند از ستارخان و یارانش را در ذهن تداعی کرد که پس از چند روز جنگ شبانه روزی بی امان با سلطنت طلبان دوه چی و سرخاب، در یکی از اتاق خانه حاج مهدی کوزه کنانی بیهوش افتاده است و 'عقاب مشروطه' را دیگر توان حرکت نیست.

کاش دیوارها و خشت های این خانه تاریخی زبان باز می کردند و می گفتند که در جلسات انجمن ایالتی و مرکز غیبی در این خانه و خانه های دیگر تبریز در بحبوحه مشروطه چه تصمیم های سرنوشت سازی برای ایران عزیز اتخاذ شده است.

مشروطه مدیون تبریز است

فرماندار تبریز در این آیین با بیان اینکه مشروطه مدیون تبریز است، گفت: تبریز و تبریزیان در مطرح شدن کلمه مشروطیت و نوشته شدن قانون اساسی نقش بزرگی داشتند.

رحیم شهرتی فر افزود: در تاریخ برخی روزها وجود دارد که هرگز فراموش نمی شوند و با گذشت زمان پژوهشگران و محققان می توانند بیش از پیش تامل کرده و حقایق تاریخی را که شاید محصور مانده اند روشن کرده و بیان کنند.

وی ادامه داد: من از تمامی پژوهشگرانی که تاریخ مشروطه را پژوهش کرده و بیان کرده اند به عنوان کسی که علاقمند به تاریخ است، تقدیر و تشکر می کنم.

شهرتی فر اظهار کرد: این ساختمان یادآور خاطرات تاریخی ملت بزرگ ایران است که شاید اگر امکانی بود تا درو دیوار آن سخن بگویند می توانستیم دغدغه آزادیخواه ها، شور و شعور انقلابی مردم تبریز، چگونگی مقاومت علیه مستبدان و حساس ترین قسمت های تاریخ مشروطه را بشنویم .

وی با بیان اینکه کسانی که علیه استبداد داخلی قیام کردند در این ساختمان پشتیبانی و تصمیم سازی و عملیات می کردند، گفت: 110 سال گذشته در نهضت مشروطه ایران ملت ایران از خواب دیرینه بیدار شد و اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ملت ایران تغییر یافت.

فرماندار تبریز اضافه کرد: ممکن است کاستی ها و مشکلاتی بعد از مشروطه بوجود آمده باشد اما باید دقت کنیم قبل از مشروطه وضعیت کشور بسیار اسفناک بود و بسیاری از قوانین در مجلس اول و دوم به تصویب رسید.

وی ادامه داد: نباید نهضت بزرگ مشروطه را کوچک کنیم و افتخارات ملت ایران به خصوص آذربایجان و تبریزیان قهرمان را نادیده بگیریم.

شهرتی فر اظهار کرد: مشروطه نقطه عطف تاریخی ایران است؛ شاید اهداف مشروطه آن طور که باید نتواسنت با سرعت به ثمره برسد اما سیر آن جهت تکاملی دارد و ملت ایران در مشروطه قدم اساسی برداشته و قدمهای لازم را نیز برداشته است.

مشروطه برای تبریز لبخند شیرینی بود

مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز در این آیین گفت: تبریز همیشه قهرمان در تاریخ پر افتخار خود روزهای پرفراز و نشیبی را سپری کرده است، اشک ها و لبخندهای بسیاری را به خود دیده است.

مرتضی آبدار افزود: واقعه مشروطه برای تبریز لبخندی شیرین و دلنشین بود از پس مرارت های روزگار، روزگاری که وطن جز انتظار و استقامت علاج دیگری نداشت.

وی ادامه داد: تبریز همواره دیار حماسه سازانی بوده است که جان و تن در مسیر اعتلای سپر کرده اند و هرجا حماسه ای از حضور بوده نشانه ای از مردم این دیار همچون ستاره ای درخشیده است.

آبدار اظهار کرد: حافظه تاریخی این سرزمین و مردمانش روشن به نور افتخار مشروطه، 29 بهمن و دفاع مقدس به حماشه حضور ستاخان ها و باقرخان ها، باکری ها و شفیع زاده هاست .

وی افزود: رسالت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در توسعه تاریخ و فرهنگ ایران زمین، پرداختی در خورو شان انقلاب بزرگ مشروطه در تاریخ ان سرزمین، هویت کهن مردم آذرباجان را بازیابی کند.

رئیس بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان نیز گفت: امیدواریم با حمابت های مسوولان بتوانیم کتابخانه تخصصی مشروطه را ایجاد و یک کنگره ملی مشروطه نیز در سال جاری در تبریز برگزار کنیم.

علی محمدی از تمام نویسنده ها، شاعران، عالمان، ناشران، هنرمندان و کسانی که علاقمند به همکاری و فعالیت هستند، در خواست می کنم که بنیاد را برای خود دانسته و با ارایه طرح و برنامه به اهداف فرهنگی کشور دست یابیم.

ستارخان، عقاب انقلاب مشروطه است

استاد تاریخ دانشگاه تبریز نیز با بیان اینکه سردار ملی عقاب تاریخ مشروطه ایران است، گفت: سردار این انقلاب را رشد و نمو داد.

سیروس برادران شکوهی افزود: در سال 1383 طی جلسه ای در خانه مشروطه تبریز مصوب شد تا انجمنی جهت پیگیری بازسازی آرامگاه ستارخان تشکیل شود و همچنین بازسازی روستای بیشک (سردار کندی) به عنوان زادگاه سردار ملی، در شهرستان ورزقان بازسازی شود.

وی با اشاره به رشادت های زنان این خطه هم پای مردان ادامه داد: انقلاب مشروطه علاوه بر اینکه زندگی اجتماعی و سیاسی ایران را متحول کرد.

در ادامه این مراسم گروه موسیقی عاشیق و گروه تئاتر مجسمه نمایشی نیز برنامه های متنوع و شادی را برگزار شد. همچنین نمایشگاه برگ هایی از تاریخ مشروطیت با آثاری از عکس های موزه ملک توسط استاندار آذربایجان شرقی افتتاح شد.

14 مرداد 1285 شمسی فرمان مشروطه ایران امضا شد؛ مردم تبریز نقش بی بدیلی در پیروی این نهضت بزرگ مردمی داشتند و جوانان زیادی را در آن دوره برای حفظ استقلال وطن و مبارزه با اشغالگری روسیه تزاری تقدیم کردند.