سخنرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جناب آقای دکتر سید محمد حسینی در آیین رونمایی از کتاب «شرح اسم» 14مرداد1391

بسم الله الرحمن الرحیم . الحمدالله والصلوه علی رسول الله و علی آله نورالله .
 «قل لا أسئلکم علیه اجراً الّا الموده فی القربی».
 مهر خوبان در میان جان، نشان / دل مده الاّ به مهر دلکشان
عرض سلام خدمت همه اساتید ، محققان ، پژوهشگران ، اهل قلم ، بزرگواران حاضر در جلسه ، روحانیت معظم ، تقدیر و تشکر از نویسندة محترم جناب آقای هدایت‌الله بهبودی و همین طور از مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی جناب آقای خزایی و همکاران‌شان که این فرصت را فراهم کردند و این زحمت را کشیدند که امروز شاهد رونمایی این کتاب ارزشمند هستیم.
و عرض تبریک و تهنیت ولادت با سعادت امام مجتبی علیه‌السلام ؛
 توضیحات را جناب آقای خزایی فرمودند ، من هم چند نکته‌ای اشاره بکنم انشاءالله از بیان ارزندة دیگر عزیزان استفاده بکنیم.
 درباره تاریخ معاصر کارهای متعددی انجام شده اما هنوز کفایت نمی‌کند . خیلی از مؤسسات و یا مورخین ما به قرون گذشته پرداختند ، به تاریخ صد سالة اخیر ، از انقلاب مشروطه به این طرف کمتر توجه شده به ویژه دوران انقلاب. البته زحمت‌های خوبی هم بعضی از مراکز مثل مرکز اسناد انقلاب اسلامی کشیدند و یا خود این مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی که جای قدردانی هست.
 اما به هر حال «دیگران» در این عرصه فعال‌تر بودند ، تحت عنوان تاریخ شفاهی و یا دیگر برنامه‌هایی که داشتند به گونه‌ای دارند پیش می‌روند که حتی جنایتکاران و درباریان رژیم منحط پهلوی را می‌خواهند منزه جلوه دهند. چندی قبل بی.بی.سی مستندی در مورد اواخر دوران محمدرضا پهلوی در مصر داشت، به گونه‌ای که کسانی که از تاریخ اطلاعی ندارند ، فکر می‌کنند اینها افراد خدمت‌گذاری بودند.
 لازم است که در این باره کارهای خوبی انجام شود و تاریخ خودمان را خود ما بنویسیم به جای اینکه دیگران مطالبی را بنویسند و آنها را به عنوان مأخذ قرار دهند برای پژوهشگران ، برای دانشجویان ، برای کسانی که می‌خواهند در این عرصه کار کنند.
 این مؤسسه خوشبختانه همایش‌های متعددی را هم برپا کرده که ماحصل آنها کتاب‌هایی بوده که ارائه شده و یا فصل‌نامة «مطالعات تاریخی»‌شان کار ارزشمندی هست. و در مجموع از معتبرترین مؤسسات تاریخی معاصر است که انشاءالله امیدواریم قدم‌های بعدی را کم کم بردارند. اشاره‌ای کرده‌اند در مقدمة همین کتاب «شرح اسم» که پیرامون شخصیت و زندگانی امام عظیم‌الشأن راحل هم کاری در دست اقدام دارند که امیدواریم آن کار هم هر چه سریع‌تر آماده شود. و همین طور روزشمار انقلاب اسلامی را تدارک دیده‌اند که کار ارزشمندی است و مأخذ معتبری می‌تواند باشد، و دیگر اقدامات که فرصت نیست به آنها بپردازم.
 هم مردم ما ، هم نخبگان و خواص ما و به ویژه جوانان ما نیاز دارند به چنین کتاب‌هایی که امروز شاهد رونمایی آن هستیم و در خارج از کشور هم این اشتیاق وجود دارد که کتاب‌هایی ترجمه شود ، در دسترس همگان قرار بگیرد.
این کار آغاز شده ، حرکت بسیار خوبی است ، نقاط قوت فراوانی دارد ، ممکن است نقدی هم بر آن وجود داشته باشد . طبیعی است که هر کاری که انجام می‌شود ، کسی ادعا نمی‌کند کامل است. به ویژه اینکه بیشتر به اسناد متکی است، اسنادی که از ساواک بوده ، از شهربانی بوده ، در حدی که آنها مطالبی را درج کرده‌اند. البته خاطرات هم نقل شده اما بدون تردید خاطرات، کامل نیست، حتماً شخصیت‌های بیشتری هستند که می‌توانند در این باره خاطرات خود را بیان کنند. اینها مسائلی است که بعداً می‌تواند کامل شود.
 ما الان نقاط قوت این کتاب را بیشتر مد نظر داریم؛ این اثر می‌تواند مانعی باشد برای تحریف تاریخ. به این تعبیر‌که: خوش‌تر آن باشد که سرّ دلبران / گفته آید در حدیث دیگران، وقتی که اسناد رژیم گذشته بعضی مطالب و حقایق را اذعان کرده ، دیگر نمی‌توانند آنها را انکار کنند. خیلی وقت‌ها انتشار اسناد دوران گذشته ، مانع از تحریف حقایق می‌شود که برخی در حال حاضر می‌خواهند به گونة دیگری جلوه دهند .
به هر حال از همکاری‌ای که دستگاه‌های مختلف داشتند برای اینکه این اسناد در اختیار قرار بگیرد باید تقدیر و تشکر کرد . همین طور که گفتم این کتاب می‌تواند دست‌مایه‌ای باشد برای دیگر محققان ، دیگر نویسندگان ، حتی کسانی که می‌خواهند در این باره رمان بنویسند ، به صورت‌های مختلف مستند تهیه کنند ، هنرمندان کار هنری انجام دهند ؛ این کار ، کار قابل قبول و مناسبی است. و اگر انشاءالله ما بتوانیم در آینده هر بخش این کتاب را به صورت یک کتاب تفصیلی مستقل منتشر کنیم، جا دارد. چون واقعاً بعضی قسمت‌هایش را من نگاه کردم خیلی بیش از اینها جای کار دارد ، اما چون بنا بوده که این دوران در یک مجلد ارائه شود ، دیگر شاید فرصت نبوده است. و یا اینکه می‌توان عین اسناد و خاطرات را  به طور کامل منتشرنمود.  همچنین  هر فصل کتاب؛ مثلاً دوران تبعید در ایرانشهر ، دوران کوتاه تبعید در جیرفت و مانند  اینها می‌تواند خودش یک کتاب مستقل باشد، تمام اسناد بیاید، عکس‌هایی که هست، اطلاعاتی که راجع به آن منطقه هست‌، نیز اضافه شود.
 مثلاً همین جیرفت که گفتم خیلی‌ها شاید اطلاع نداشته باشند؛ مقام معظم رهبری بعد از ایرانشهر از اواخر مرداد و شهریور ماه در جیرفت تبعید بودند که ما دو سال هست در آنجا هر ساله برنامه‌ای را در یادبود آن برگزار می‌کنیم، یک بنایی تحت عنوان یادمان ولایت ساخته شده، مردم خیلی علاقه‌مند هستند، خیلی با شور و شعف در این مراسم شرکت می‌کنند. سال گذشته که جناب آقای محمدی گلپایگانی در این برنامه حضور داشتند و حضور چند هزار نفری مردم را دیدند، خود ایشان گفتند مات و مبهوت شدم از این اشتیاق مردم که در چنین برنامه‌ای شرکت می‌کنند. می‌خواهم بگویم هر جایی که رهبر معظم انقلاب حضور داشتند ، خودش می‌تواند یک منشأ تحول فرهنگی و برنامه‌ای باشد، آنجا هر ساله جشنواره می‌گیرند. یا در ایرانشهر هر ساله به یاد دوران تبعید ایشان برنامه‌هایی برگزار می‌شود.
یکی از مزایای این کتاب هم همین است که این تاریخ‌ها را دقیق بیان کرده است. خود ما دقیق نمی‌دانستیم چه زمانی بوده ولی در این کتاب نوشته شده که از مثلاً 22 مرداد 56 که از ایرانشهر حرکت می‌کنند بعد  تا اول فروردین ، که سحرگاه اول فروردین سال 57 دیگر دوران تبعیدی‌ها تمام می‌شود و بعد هم به عزیمت به تهران و شهرهای دیگر. اینها نکات خوبی است که در این کتاب وجود دارد . می‌خواهم بگویم اطلاعات بیشتری هم می‌شود درباره هر کدام از اینها ، موقعیت آن زمان، و افرادی که می‌شود با آنها مصاحبه کرد، افزوده شود ، در آینده کارهای بیشتری انجام شود.
الان کسی نمی‌خواهد ادعا کند که این کتاب حق مطلب را کامل ادا کرده ، این یک آغازی است که می‌تواند انشاءالله تکمیل شود، ولی کار بسیار خوبی است که انجام شده است. حالا دوران بعد از انقلاب را کم و بیش همگان در جریان هستند اما قبل از انقلاب را خیلی‌ها اطلاع نداشتند که این کار الحمدالله انجام شد.
در این کتاب از بحث خاندان و تبار رهبر معظم انقلاب‌آغاز شده تا مسائل دوران پیروزی انقلاب. ما چندی قبل یک سفری به اراک داشتیم، رفتیم در هزاوه که آنجا مقبرة سلطان سید احمد هست ، امامزاده‌ای هست که مردم احترام می‌گذارند. این امامزاده حدوداً جد سی‌ام یا سی و دوم مقام معظم رهبری است و با 5 واسطه ، سلطان سید احمد به امام سجاد (ع) می‌رسد. خیلی از مردم ایران شاید اطلاع نداشته باشند، وقتی که این مطالب به خوبی گفته شود ، توضیح داده شود و اگر در یک کتاب مستقلی اینها با عکس و تصویر ارائه شود، قطعاً می‌تواند بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
 در این کتاب همان طور که اشاره کردم به اسناد و خاطرات تکیه شده که بخشی از خاطرات بیان شده‌؛ از دوران طلبگی مقام معظم رهبری، استعدادی که ایشان داشتند، علاقه‌ای که به مطالعه داشتند، تلاش خستگی ناپذیری که داشتند، اینکه از آن دوران کتاب‌های قصه ، داستان و رمان را دنبال می‌کردند، آنچه که در کتابخانه‌ها می‌یافتند با علاقه مطالعه می‌کردند در عین حال که مرسوم نبوده مثلاً یک طلبة علوم دینی این گونه کتاب‌ها را دنبال کند.
به این ترتیب رمز و راز خیلی از نکات ظریف امروز را هم، افراد متوجه می‌شوند، یعنی یک چیزی نیست که الان بی‌مقدمه اتفاق افتاده باشد. وقتی که مقام معظم رهبری در نمایشگاه کتاب می‌آیند و با دقت سؤال می‌کنند، درباره قصه‌ها و رمان‌ها و مسائل مختلف نشر و کتاب پرس‌وجو می‌کنند ، این یک پیشینه طولانی دارد و سابقه‌ای که گوشه‌ای از آن در کتاب «شرح اسم» آمده است.
همین امشب که شاعران طبق سنتی هرساله به محضر مقام معظم رهبری می‌رسند، با آن دقت و ظرافت ایشان استماع می‌کنند و بعد نکاتی را بیان می‌کنند، ریشه در  آن سابقه‌ دارد که ایشان از همان دوران قدیم به شعر و ادبیات علاقه داشته‌اند.مثلاً آشنایی‌ای که با مرحوم غلامرضا قدسی میرزاجانی معروف به قدسی‌نژاد پیدا می‌کنند ودر انجمن ادبی نگارنده( فردوسی) شرکت می‌کنند، و بعد که مقام معظم رهبری تعبیری دارند، می‌فرمایند : «تا امروز همیشه از ایشان، شعر ، آن هم شعر غزلی ناب خواسته و شنیده‌ام . او را در شمار بهترین غزل‌سراهای کشور می‌دانم .» البته ایشان در سال 68 مرحوم شدند و از نزدیک‌ترین دوستان شاعر مقام معظم رهبری بودند. این یک نکته‌ای است که خودش می‌تواند منشأ کلی کار و پژوهش باشد. که ما بیاییم این شخصیت‌هایی که یک اشاراتی در این کتاب به آنها شده ، برای آنها برنامه داشته باشیم، آنها را به جامعه معرفی کنیم، مردم این شخصیت‌ها را بیشتر بشناسند. از این نگاه هم، این کتاب برای ما اهل فرهنگ و هنر جنبه کاربردی دارد. در این کتاب نقل شده که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند که تفریح عمدة بنده در دوران طلبگی شعر بود و شعر. این علاقه فراوانی که به شعر داشتند و اشعاری که گاه سروده‌اند، تخلص ایشان هم به عنوان امین بوده است، فرموده‌اند که : هر چند امین، بستة دنیا نی‌ام اما / دلبسته یاران خراسانی خویشم.
در این کتاب نکات فراوانی هست که فرصت نیست به آنها بپردازیم ، من یکی دو مورد دیگر را بگویم و سخن را تمام کنم؛ مثلاً از آشنایی ایشان با نواب صفوی و آن روحیه و شجاعت و شهامتی که در نواب وجود داشته و اینکه وقتی به شهادت می‌رسد چقدر طلبه‌ها متأثر می‌شوند و نسبت به رژیم شاهنشاهی پهلوی ، خشم و غضب پیدا می‌کنند. یا اینکه انسی که ایشان با قرآن داشتند از همان دوران، زحماتی که کشیدند، مجالست با اساتید قرائت قرآن ، لذا امروز می‌بینیم که با قاریان قرآن هم که می‌نشینند ، چه نکات دقیقی را به تک تک قاریان، چه ایرانی و چه مصری بیان می‌کنند؛ در همین روز اول ماه مبارک رمضان در جلسه با قاریان از نزدیک شاهد بودیم و همین طور در گذشته. یا اینکه آشنایی ایشان با امام که از سال 35-34 نام امام را می‌شنوند به عنوان یک مدرس معروف و مورد احترام و توجه طلاب و بعد هم در سال 36 برای اولین بار به محضر امام می‌رسند، در سال 37 هم که در درس فقه و اصول امام شرکت می‌کنند و بعد ویژگی‌هایی که از امام بیان می‌کنند ، اینها نکات ارزشمندی است. حتماً همه علاقه‌مند هستند چنین نکاتی را بدانند. از جمله یک نکته را من از زبان خود مقام معظم رهبری بیان می‌کنم در مورد اینکه جلسه درس امام متفاوت بود با آنچه در مشهد ایشان در محضر بزرگانی مثل آیت‌الله میلانی دیده بودند. که امام بالاخره وارد می‌شدند ، بحث می‌کردند ، اشکال مطرح می‌شد ، پاسخ می‌دادند. حاج‌آقای دعایی هم در جلسه هستند بعضی وقت‌ها تعریف می‌کردند، در کمیسیون مجلس پنجم که در خدمت‌شان بودیم، از زمانی که امام در نجف بودند و مرحوم حاج‌آقا مصطفی بیش از دیگران اشکال می‌کردند و امام پاسخ می‌دادند. به هر حال مقام معظم رهبری این روحیه را در امام می‌بینند  می‌فرمایند که «هر کس اشکال می‌کرد ، امام فوراً جواب را کف دستش می‌گذاشت. امام به خاطر آن حضور ذهن ، احاطه و اشرافی که به مسائل داشتند در جواب نمی‌ماندند. یادم می‌آید یکی دو مورد را که ایشان از اشکال کننده تجلیل کردند که اشکال تو وارد است. » اینها نکات ظریف و ارزشمندی است. و یا از درس اخلاق امام سخن می‌گویند که قیامتی بر پا می‌شد ، طلبه‌ها گریه می‌کردند و چه فضایی ایجاد می‌شد ، چه معنویتی وجود داشت ، در دل طلبه‌ها واقعاً غوغا می‌انداخت، همه چیز را در انسان‌ها تغییر می‌داد. این نکات بسیار ارزشمند است. و همین طور از مبارزات امام که از سال 41 آغاز شد ، می‌گویند ما چهره سیاسی امام را برای اولین بار کشف کردیم بعد از آن لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی ؛ وقتی مبارزات پیش آمد در حقیقت ما احساس کردیم آن شخصیتی که می‌تواند از لحاظ فکری و روحی ما را اشباع کند ایشان است و لا غیر. و بعد هم می‌فرمایند، از اولین ساعت‌های مبارزه ما رفتیم دور و بر ایشان و بنا کردیم در خدمت خط ایشان کار کردن و حرکت کردن. از آن روزی که حرکت آغاز شده‌ ، رهبر معظم انقلاب هم جزء مبارزین خط مقدم بودند.
در جای دیگری از کتاب  ایشان از زندگی مشترک‌شان می‌گویند که برای همة همسران، این نکته ظریف و جالبیست ، یکی از عواملی که برای موفقیت ایشان کمک کرده ، همراهی خانواده بوده است. خانواده عامل مهمی است که می‌فرمایند همسرم هیچ وقت اظهار نگرانی و گله‌مندی از دست من نکرده ، حتی مشوّق من در قضایای عدیده هم بوده است. این جمله را هم از همسر گرامی مقام معظم رهبری بخوانم که آموزنده است : «دوران مشقت بار و امتحان الهی بود .» چون ایشان از یک خانواده دارا بودند و آمده بودند با یک طلبه‌ای که چیزی از مال دنیا نداشته ازدواج کردند و زندگی و مبارزات هم سختی‌های خودش را داشته: «... من خودم را برای تمام مشکلات ممکن آماده کرده بودم . هرگز درباره هیچ چیز لب به شکوه نگشودم . فکر می‌کنم بزرگ‌ترین نقش من ، حفظ جوّ آرامش در خانه بود ، طوری که ایشان بتوانند با خیال راحت به کارشان ادامه دهند . من سعی داشتم تا ایشان را از نگرانی در مورد خود و فرزندانم دور نگه دارم.»
 از این نکات جالب، در کتاب فراوان هست که بسیار آموزنده است ، انشاءالله همگان از این کتاب استفاده کنند . خب مردم ما هم که عشق و ارادت‌شان را به رهبر معظم انقلاب نشان داده‌اند.
 مرحبا همت قومی که چو دلبر گیرند / به جز از دلبر خود از همه دل، برگیرند.
 والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته .