بررسی «زنجان از دیروز تا امروز» در فصلنامه آموزش جغرافیا

یک‌صد و چهارمین فصلنامه آموزش جغرافیا به رشد کالبدی و پویش شهرنشینی در شهر زنجان می‌پردازد. گفت‌وگو با استاد جواد صفی‌نژاد، پژوهشگر صاحب‌نام حوزه جغرافیا بخشی از مجله را به خود اختصاص داده است.-
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «امنیت فرهنگی پشتوانه اقتدار ملی در منطقه مکران»، «تنها پژوهش است که دفینه پنهان مفاخر ما را عیان می‌کند»، «زنجان، از دیروز تا امروز»، «بنیان ژئومورفولوژی کارست از دیدگاه جووان سویج» و «الزامات حرفه‌ای یک معلم جغرافیا» عناوین برخی مقالات یک‌صد و چهارمین شماره مجله رشد آموزش جغرافیا است.

سیاوش شایان در «سرمقاله» این شماره با عنوان «مکانی رفیع برای علم جغرافیا» می‌نویسد: «کسانی‌که درس جغرافیا را به‌عنوان یکی از مواد آموزشی برگزیده‌اند، ذهنی پویا و آینده‌نگر داشته‌اند، زیرا دریافته‌اند زندگی در این جهان پهناور بدون داشتن اطلاعاتی از چگونگی تعامل انسان با محیط طبیعی، دشوار و بلکه ناممکن است. چگونه می‌توان دانش‌آموزان امروز را بدون داشتن حس مکانی و فضای دقیقی از جهانی که در آن زندگی می‌کنند به آینده سپرد؟»

«امنیت فرهنگی پشتوانه اقتدار ملی در منطقه مکران (دریای عمان)» تالیف دکتر حسین احمدی و نازیا ملک‌محمودی، عنوان مقاله «نگاه فرهنگی» این شماره است. در این مقاله درباره جغرافیای تاریخی مکران آمده است: «مکران از نظر تاریخی، سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان بوده که در طول خلیج عمان از رأس الکوه در باختر جاسک تا لاس در جنوب خاوری ایالت بلوچستان پاکستان را در برمی‌گرفته است. مکران تقریبا شامل تمام بلوچستان ایران و پاکستان و بخشی از استان هرمزگان فعلی می‌شده است. بلوچستان در کتیبه‌های میخی داریوش هخامنشی در بیستون و تخت جمشید، ماکا یا ماکه و ساتراپ چهاردهم به‌شمار می‌آمده است. در زمان پادشاهی ساسانیان نیز به این منطقه کوسون می‌گفتند.»

گفت‌وگو با استاد جواد صفی‌نژاد، پژوهشگر صاحب نام حوزه تاریخ و جغرافیا، بخش بعدی این شماره مجله رشد را به خود اختصاص می‌دهد. صفی‌‌‌‌‌نژاد در این گفت‌وگو نکاتی را درباره روش‌های به کارگرفته در پژوهش‌ها و خاطرات فعالیت‌های میدانی بیان می‌کند.

در بخش «جغرافیای انسانی» این شماره، دکتر کریم حسن‌زاده دلیر و محمدجواد حیدری تحلیلی تاریخی بر رشد کالبدی و پویش شهرنشینی در شهر زنجان ارایه می‌دهند. این مقاله به موضوع‌هایی چون «فلسفه وجودی شهر زنجان»، «وجه تسمیه زنجان»، «پیدایش هسته اولیه شهری تا اوایل حکومت سلجوقی»، «زنجان در دوره حکومت ترکان»، «زنجان در عصر ایلغار مغولان و تیموریان»، «زنجان از طلوع صفویه تا غروب زندیه»، «زنجان در عصر قاجار و پهلوی» و «زنجان از طلوع انقلاب اسلامی تا امروز» می‌پردازد.

در این مقاله می‌خوانیم: «نظریه سیر تکامل شهری پاتریک گدس و لوئیز مامفورد -که بیانگر سیر تکامل تاریخی شهرهاست- در انطباقی کامل با سیر تکامل تاریخی شهر زنجان است، به‌طوری‌که امروزه شهر زنجان با گام‌های سریع در حال عبور از مرحله مادرشهری به کلان‌شهری است و برای آن‌که به مراحل تباه شهری و مرده شهری نرسد، لازم است طرح‌های شهری به سیر تاریخی شهر، توجه داشته باشند و مطالعات خود را با توجه به گذشته آن انجام دهند.»

«بنیان ژئومورفولوژی کارست از دیدگاه جووان سویج» عنوان مقاله بخش «پژوهش‌های جغرافیایی» است که به بیان دیدگاه‌ جووان سویج، پدر ژئومورفولوژی کارست درباره چرخه فرسایشی و آب‌های زیرزمینی کارست، دولین و لاپیه‌ها می‌پردازد.

دکتر مهدی چوبینه در مقاله بعدی فصلنامه، «الزامات حرفه‌ای یک معلم جغرافیا» را مورد بررسی قرار می‌دهد و به موضوع‌هایی همچون ساده‌انگاری درس و برنامه درسی جغرافیا و تفاوت‌های آشکار معلم جغرافیا با سایر معلمان می‌پردازد.

«انتقال پایتخت، مخالفان و موافقان» نوشته محرم‌علی ‌فیروزی و علی غفاری عنوان مقاله بعدی این مجله است که به بررسی دلایل انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت، تجربه انتقال پایتخت در قزاقستان، سابقه اجمالی رشد، توسعه تهران و بیان دیدگاه‌های مخالفان و موافقان این طرح پرداخته است.

دکتر عطیه سادات صابری، عضو دبیرخانه راهبری آموزش جغرافیا در مقاله‌ای با عنوان «تفکر فازی و آموزش جغرافیا» ضمن ارایه تعریفی از تفکر فازی، روابط این تفکر را با آموزش جغرافیا بررسی می‌کند.

«بارش و راهکارهای بهبود مدیریت و مصرف آب شهرستان کنگاور» عنوان مقاله‌ای از مصطفی حسین بابایی، کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی است که ضمن بررسی ویژگی‌های عمومی بارش شهرستان کنگاور، راهکارهایی را هم برای برون‌رفت از وضعیت کم آبی این شهرستان ارایه می‌دهد.

«اطلس کوه‌ها و غارهای ایران» تالیف داود محمدی‌فر، «مشاهیر جغرافیای ایران»، «مجله علمی - پژوهشی مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای»، «مجله معلم جغرافیا» عناوین کتاب‌ها و مجلاتی است که در این شماره به معرفی آن‌ها پرداخته شده است. معرفی وبلاگ‌های جغرافیا و آموزش جغرافیا و جزیره سنت کیتس و نویس از دیگر بخش‌های این فصلنامه است.

شماره 104 فصلنامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع‌رسانی «رشد» به سردبیری دکتر سیاوش شایان در 64 صفحه با شمارگان 6 هزار و 500 نسخه با بهای 850 تومان از سوی دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش منتشر شده است.