حکم دادگاه دکتر حسین فاطمی

پاییز سال 1333 دکتر حسین فاطمی و دو هم‌پرونده‌ای او –دکترعلی شایگان و مهندس احمد رضوی- محاکمه می‌شوند. مهرماه دادگاه بدوی و آبان‌ماه دادگاه تجدیدنظر برگزار و دکتر فاطمی به اعدام و دونفر دیگر به حبس ابد محکوم می‌شوند. بر اساس این حکم، سحرگاه 19 آبان دکتر فاطمی تیرباران شد. موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی برای نخستین بار تصاویر رای صادره این دو دادگاه را به شرح ذیل منتشر می‌کند:



رای دادگاه عادی شماره 1

1-در مورد غیرنظامی دکتر سیدعلی فرزند حاج سیدهاشم مولا شهرت شایگان نظر باعتراف صریح متهم مذکور چه در محضر رسمی دادگاه و چه در مراحل تحقیق دائر بر اینکه در میتینگ روز 25 مرداد ماه 32 شرکت نموده و بیاناتی ایراد کرده است که تلویحا با خیر مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ببغداد خواسته است بمردم تلقین نماید که شاهنشاهی نیست و مضافا باینکه اظهار داشته در گذشته هم وجود این دربار پایگاه خارجی بوده و همچنین دخالت و اقدام نامبرده در تشکیل شورای سلطنت با آنکه سمت رسمی نداشه است و با توجه بسایر ادله موجوده در پرونده امر باتفاق آراء وقوع جرم را از ناحیه مشارالیه محرز و محقَق تشخیص و ماده استنادی دادستان (ماده 317 قانون دادرسی و کیفر ارتش) را منطبق باعمال ارتکابی نمیدانند. ولی چون متهم مزبور در جریان دادرسی در محضر رسمی دادگاه مکرر نسبت باعمال ناشیه از خود اظهار ندامت و تاسف نموده و خود را از جمله کسانی که بکَرّات مورد تفقدات و عنایات شاهنشاه فقید و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی واقع شده است دانسته و نیز با توجه بسوابق و خدمات فرهنگی مشارالیه، هیئت دادرسان دادگاه او را مستحق تخفیف دانسته و با اجازه از ماده 44 قانون کیفر همگانی غیرنظامی دکتر سیدعلی فرزند حاج سیدهاشم مولا شهرت شایگان را باتفاق آراء به حبس ابد محکوم مینماید.

2-در مورد غیرنظامی مهندس احمد فرزند علی‌اکبر شهرت رضوی نظر باعتراف صریح مشارالیه چه در محضر رسمی دادگاه و چه در مراجل تحقیق مبنی بر صدور اعمال انتسابی از او و با توجه باظهارات مشارالیه در نطق خود در میتینگ روز 25 مردادماه 1332 که صریحا اعلام داشته است (خلاصه آنکه ما امروز از دولت میخواهیم انفصال پادشاه بملت ایران اعلام گردد) و همچنین با در نظر گرفتن اقدام مشارالیه در تشکیل شورای سلطنت اعم از اینکه رأسا اقدام کرده یا موجبات آنرا فراهم نموده باشد با اعترافات صریحش در محضر رسمی دادگاه مبنی بر غیرقانونی بودن این اقدام و با توجه بسایر ادله موجود در پرونده، امر باتفاق آراء وقوع جرم را از ناحیه مشارالیه محرز و محقَق تشخیص و ماده استنادی دادستان (ماده 317 قانون دادرسی و کیفر ارتش) ار منطبق با اعمال ارتکابیه دانسته ولی نظر باینکه متهم مزبور بکَرّات در محضر رسمی دادگاه از اعمال ناشیانه از خود اظهار تاسف و ندامت نموده و وقایع را معلول اوضاع روز قلمداد کرده است، هیئت دادرسان دادگاه با توجه بمراتب بالا و همچنین سوابق فرهنگی و اجتماعی او، نامبرده را مستحق تخفیف دانسته و با اجازه از ماده 44 قانون کیفر همگانی باتفق آراء غیرنظامی مهندس احمد فرزند علی‌اکبر شهرت رضوی را بحبس ابد محکوم مینماید.

3-در مورد غیرنظامی دکتر حسین فرزند سیدعلی‌محمد شهرت فاطمی با توجه باظهارات متهم در نطق خود در روز 25 مردادماه 32 که در آن نسبتهای ناروائی بشخص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی داده و با در نظرگرفتن سرمقاله‌‌های روزنامه‌های باختر امروز در روزهای 25 تا 28 مرداد بقلم مشارالیه و با توجه به تلگرافیکه نامبرده بنماینده اعلیحضرت همایون شاهنشاهی (سفیر کبیرایران) به بغداد مخابره کرده است با این عبارت (رمز-بغداد-جناب آقای اعلم-63-64-تماس سفارت با کسیکه بدون اطلاع دولت صبح بعد از کودتای نظامی مواجه با شکست فرار کرده است بهیچوجه مورد ندارد. هر تفسیری هم که از سفارت بخواهند جز این مطلب نخواهد بود- دکترفاطمی شماره 41-26/5/32) و سایر دلائل موجوده در پرونده امر باتفاق آراء وقوع جرم را از ناحیه مشارالیه محرز و محقَّق تشخیص و ماده استنادی دادستان (ماده 317 قانون دادرسی و کیفر ارتش) را منطبق با اعمال ارتکابیه دانسته و هیئت دادرسان دادگاه باتفاق آراء غیرنظامی دکتر حسین فرزند سیدعلیمحمد شهرت فاطمی را باعدام محکوم مینماید.

رئیس دادگاه عادی شماره 1 سرتیپ قطبی



دادرسان

1-سرهنگ سوار شریف‌الدین قهرمانی 2-سرهنگ پیاده محمدعلی لشگری 3-سرهنگ پیاده کاظم شیبانی 4-سرهنگ پیاده اسدالله گلشنی

مورخه 18/7/33

رای صادره فوق در حضور مستحفظین دادگاه و نماینده دادستان در جلسه سری برای متهمین و وکلای مدافع آنان قرائت و بنامبردگان تذکر داده شد که قانونا بر طبق ماده 317 قانون دادرسی کیفر ارتش میتوانند در ظرف مهلت مقرره (پنجروز) از حکم صادره بالا درخواست تجیدنظر نمایند.

رئیس دادگاه عادی شماره 1- سرتیپ قطبی



متهمین

دکتر سیدعلی شایگان: رویت شد. دکتر شایگان

مهندس احمد رضوی: رویت شد و در مدت قانونی نظر خود را نسبت به تجدیدنظر اعلام خواهم کرد. احمد رضوی

دکتر حسین فاطمی: از رای صادره تقاضای تجدیدنظر دارم. دکتر فاطمی

دادستان دادگاه: از رای صادره نسبت به دکترعلی شایگان و مهندس علی رضوی درخواست تجدیدنظر دارد عقیده‌مند است اجراء تخفیف موردی نداشته بلکه دلائل مصرحه برای تخفیف را از موجبات تشدید کیفر میداند. دادستان دادگاه سرهنگ مدرس 21/7/33

دادستان ارتش-سرتیپ آزموده 21/7/33



حکم دادگاه تجدیدنظر

دادگاه تجدیدنظر وقایع وقایع/ 25 الی 28 مردادماه/32 منعقد در پادگان لشگر 2 زرهی مرکز بریاست سرلشگر منصور مزین و کارمندی دادرسان نامبرده در پایین:

1-سرهنگ مخابرات علینقی هشترودی

2-سرهنگ ستاد علیمحمد روحانی

3-سرهنگ ستاد محمد خواجه‌نوری

4-سرهنگ سوار عبدالعلی منصورپور

5-سرهنگ ستاد فرهنگ خسروپناه

6-سرهنگ پیاده احمد دست‌غیبی

دادستان سرهنگ ستاد محسن به‌آفرید

دادیار سرهنگ ستاد منوچهر آذرپی



در تاریخ 6/8/33 بطور سری برای دادرسی سه نفر متهمین زیر:

1-دکتر سیدعلی فرزند حاجی سیدهاشم مولا شهرت شایگان دارای شناسنامه شماره 24028 متولد 1280 از تهران شغل سابق نماینده مجلس شورای ملی و استاد دانشگاه فعلا بدون شغل ساکن تهران و بازداشت در پادگان لشگر 2 زرهی از تاریخ 24/5/33 که قبلا نیز از تاریخ 29/5/32 الی 12/3/33 بازداشت بوده.



2-مهندس سیداحمد فرزند سیدعلی شهرت رضوی دارای شناسنامه شماره 11888 متولد 1284 از تهران شغل سابق نماینده مجلس شورای ملی و استاد دانشگاه فعلا بدون شغل و بازداشت از تاریخ 24/5/33 در پادگان لشگر 2 زرهی مرکز که قبلا نیز از تاریخ 5/6/32 تا تاریخ 12/3/33 بازداشت بوده است.

3-دکتر سیدحسین فرزند سید علیمحمد شهرت فاطمی دارای شناسنامه شماره 1103 متولد 1296 از نائین شغل سابق وزیر امور خارجه فعلا بدون شغل و بازداشت از تاریخ 12/12/43 در زندان پادگان لشگر 2 زرهی مرکز.

خلاصه کیفرخواست

سه نفر متهمین مذکوره در برگ 1 باتهام ارتکاب سوءقصدی که منظور از آن بهمزدن اساس حکومت و سلطنت مشروطه ایران بوده تحت پیگرد دادستان ارتش واقع و پس از اجرای مراحل قانونی بازپرسی و انجام تشریفات مقرره لازم و صدور قرار مجرمیت درباه آنان و احاله پرونده بدادستان ارتش با دلائل مشروحه مذکوره در متن کیفرخواست دادستان با اظهارنظر موافق با قرار صادره مجرمیت علیه آنان اقامه دعوا مینماید و عمل متهمین را که بطور تفصیل در کیفرخواست ذکر شده از نوع جنایت تشخیص و بر طبق ماده 317 قانون دادرسی و کیفر ارتش تقاضای کیفر برای آنان مینماید.

رای دادگاه

هیئت دادگاه تجدیدنظر وقایع /25 الی 28 مردادماه/32 پس از تشکیل سه جلسه رسمی در روز 6/8/33 و استماع اظهارات دادستان و مدافعات متهمین و وکلای مدافع آنها و آخرین دفاع مشار الیهم در ساعت 30/23 روز مربور ختم دادرسی را اعلام و دادگاه در غیاب اصحاب دعوی و دادستان و منشی دادگاه بشور پرداخته و پس از دوساعت مشاوره در ساعت 30/1 صبح روز جمعه 7/8/33 از مشاوره خارج و بصدور رای مبادرت مینماید.

دادگاه باتفاق آراء ماده 317 قانون دادرسی و کیفر ارتش استنادی دادستان را درباره سه نفر متهمین فوق‌الذکر وارد دانسته ولی چون رای صادره درباره متهمین 1-غیرنظامی دکتر سیدعلی فرزند مرحوم حاج سیدهاشم مولا شهرت شایگان بمشخصات معینه در کیفرخواست 2-غیرنظامی مهندس سیداحمد فرزند سیدعلی اکبر شهرت رضوی بمشخصات معینه در کیفرخواست را غیرعادلانه تشخیص داده و نظر بخدمات فرهنگی مشارالیهما رای دادگاه بدوی را فسخ و عمل آنانرا با توجه به بند 1 ماده 44 قانون کیفر همگانی باتفاق آراء قابل تخفیف دانسته و هر یک را با احتساب مدت زندان قبلی بده سال زندان با کار محکوم و درباره متهم سوم غیرنظامی دکتر حسین فرزند سیدعلیمحمد شهرت فاطمی بمشخصات معینه در کیفرخواست رای صادره از دادگاه بدوی (اعدام) را باتفاق آراء تائید مینماید.

رئیس دادگاه تجدیدنظر وقایع 25 الی 8مرداد/32 سرلشگر منصور مزین

دادرسان

1-سرهنگ هشترودی 2-سرهنگ روحانی 3-سرهنگ خواجه‌نوری 4-سرهنگ منصورپور 5-سرهنگ خسروپناه 6- سرهنگ دست‌غیبی

دادستان سرهنگ ستاد به‌آفرید

متهم 1- دکتر شایگان: با کسب اجازه و استظهار بمراحم ملوکانه استدعای فرجام مینماید. 2-مهندس رضوی: تصمیم نهایی را در اختیار کامل اعلیحضرت همایون شاهنشاهی قرار میدهم و تقاضای فرجام ندارم. 3-دکتر فاطمی: با استجازه و استظهار بمراحم اعلیحضرت همایون شاهنشاهی استدعای قبول فرجام مینماید.

`