آشنائی مختصر با زین‏ العابدین رهنما

زین‏ العابدین رهنما فرزند شیخ العراقین مازندرانی، روحانى ایرانى مقیم عراق، در سال 1273 خورشیدى در کربلا به دنیا آمد و در نجف به تحصیل در رشته فقه اسلامى، حکمت و اصول پرداخت. زین‏ العابدین همزمان با بعضى از روزنامه نویسان بعدى ایران، مانند على دشتى و عباس خلیلى در جوانى از عراق به ایران بازگشت. بعد از برچیده شدن بساط سلطنت محمد علیشاه و فرار او از ایران و استقرار مشروطیت، زین‏ العابدین به کار روزنامه نگارى پرداخت.
او در سال 1299 به انتشار روزنامه «راهنما» و مجله «راهنما» پرداخت . در حالى که در آغاز نام خانوادگى شیخ ‏العراقین زاده را براى خود انتخاب کرده بود.بعدها نام خانوادگى خود را به نام این روزنامه و مجله تغییر داد. رهنما درکنار روزنامه ‏نگارى شغل‏ هاى دولتى را نیز از یاد نبرد. اول کارش را با استخدام در اداره انتشارات و انطباعات وزارت معارف شروع کرد، ولى بعد با نزدیک شدن به سردار سپه، نخست وزیر آن زمان و پادشاه بعدى، به وکالت مجلس، به معاونت وزارت راه، به معاونت رئیس الوزراء و نمایندگى دولت در مجلس شوراى ملى رسید.
با ناکامى مجله و روزنامه راهنما، زین العابدین راهنما به تدریج توانست «ایران» را به صورت یکى از
معتبرترین روزنامه‏هاى کشور درآورد. بعد از آن‏که سردار سپه به سلطنت رسید، از تعداد روزنامه‏ ها کاسته شد. روزنامه «اطلاعات» به عنوان تنها روزنامه عصر با رعایت اصولى که شرایط حکومت جدید ایجاب مى‏ کرد رو به پیشرفت بود. صبحها هم به جاى آن همه روزنامه سیاسى انتقادى سابق فقط دو سه روزنامه بی ضرر و کم خطر منتشر مى‏ شد. «ایران» یکى از آنها بود. زین ‏العابدین رهنما تا سال 1314 گاهى در دولت، زمانى در مجلس و مدتى هم فقط در روزنامه ‏اش سرگرم کار بود تا آنکه سرانجام نوبت او هم فرا رسید. رضا شاه به خاطر نارضایتى از طرز کار رهنما، روزنامه «ایران» را از او گرفت و به مجید موقر مدیر مجله‏ هاى «مهر» و «مهرگان» واگذار کرد. خود رهنما هم به لبنان تبعید شد. اما به خاطر روابط خوب گذشته دستور داد دقت شود در مورد روزنامه حقى از رهنما زایل نشود. با این دستور مقرر شد چاپخانه‏ اش را ارزیابى کنند و مجید موقر بهاى آن را همراه با اجاره ماهانه دفتر کار و اسباب اثاث روزنامه براى رهنما به لبنان بفرستد. رضاشاه با وجود سختگیرى‏ هایى که در مورد خروج ارز ـ به اصطلاح آن زمان اشعار ـ از کشور داشت دستور داد مطالبات رهنما همه ماهه به صورت ارز برایش فرستاده شود. او در بیروت با امیرعباس هویدا، آشنا شد و هویداى جوان خیلى زود توانست خود را در دل سفیر پیر جا کند... رهنما در سال 1322 به عنوان وزیر مختار ایران در فرانسه معرفی شد. زین‏ العابدین رهنما زودتر از موعدى که مى‏ بایست دوران خدمتش در فرانسه تمام شود، به ایران فرا خوانده شد. در تهران شایعات زیادى درباره کارهاى کارکنان سفارت ایران در پاریس برسر زبانها بود و مطبوعات افرادى را با اسم و رسم متهم مى‏ کردند که با استفاده از مصونیت سیاسى در معاملات بازار سیاه که پس از خاتمه جنگ در فرانسه رونق پیدا کرده بود دست دارند. در بازگشت به تهران، زین‏ العابدین رهنما روزنامه نگارى را به کلى کنار گذاشت و سعى کرد به جاى آنکه خودش روزنامه منتشر کند، با روزنامه‏ نویس‏ها روابط دوستانه برقرار سازد و تا بعد از انقلاب اسلامى به این امر پرداخت. وى همچنین در دوره پنجم از تبریز و در دوره‏ هاى هشتم و نهم از رى پست نمایندگى مجلس شوراى ملى را تصاحب کرد. اچ. جى. سى مور  H.J.Seymour در گزارش محرمانه خود به این مأموریت بیشتر اهمیت مى‏ دهد سپس از ترقیات رهنما در پست‏هاى سیاسى و دولتى او سخن مى‏گوید . رهنما در دوره‏ هاى 5 و 6 و 7 و 8 و 9 به نمایندگى مجلس تعیین مى‏شود و به عضویت مجلس مؤسسان اول که رأى به انقراض سلسله قاجار مى‏دهد درمى‏آید.
وی در کابینه‏ هاى زیر شرکت جست :
در سال 1305 خ (1926 م.) معاون وزارت فوائد عامه.
در سال 1305 خ(آوریل 1926) معاون وزارت کشور.
در کابینه مخبرالسلطنه هدایت (11 خرداد 1306) معاون نخست‏وزیر.
در کابینه على سهیلى (11 فروردین 1322) معاون پارلمانى رئیس اداره کل تبلیغات مدتى نیز وزیر مختار ایران در پاریس ‏بود. رهنما در سال 1306 خ. عمامه خود را با کلاه عوض کرد. در دوره رضاشاه پس از شرکت در کابینه‏ هاى دولتى به کار مطبوعات ‏پرداخت و براى انتظام بیشتر کار روزنامه‏ نگارى چاپخانه می خرید و به تهران مى‏آورد.
به نوشته مأمورین ساواک رهنما مردى جاه ‏طلب است و این جاه‏ طلبى او را به سیاست و مشاغل سیاسى کشاند و به همین جهت از لباس روحانیت بیرون آمد. بر اساس اسناد ساواک او مرد زیرک و باهوشی است در روزنامه ‏نگارى داراى دقت و وسواس و سلیقه ویژه ایست از این رو از اخاذى در مطبوعات پرهیز مى‏ کند.  زین‌العابدین رهنما سرانجام دردوازدهم  تیرماه ۱۳۶۸ در <a data-cke-saved-href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" style="text-decoration-line: none; color: rgb(90, 54, 150); background: none rgb(255, 255, 255); font-family: Tahoma, " iranian="" sans",="" "dejavu="" "noto="" sans="" arabic",="" kufi="" "droid="" arabic="" kufi",="" sans-serif;="" font-size:="" 12.7px;"="" title="تهران">تهران درگذشت و دربهشت زهرا تهران در آرامگاه خانوادگی اش به خاک سپرده شد.