گزارش فرماندار قم در مورد آیت الله گلپایگانی

جناب آقاى دکتر شادمان استاندار محترم استان مرکزى



شماره : 122/م تاریخ 11/6/48

به کلى محرمانه مستقیم

محترما [در] تعقیب گزارش حضورى به استحضار مى‏رساند. در مراجعت از مرخصى پنج روزه که در تاریخ غروب روز پنجشنبه ششم شهریورماه 48 بود اطلاع حاصل شد که آیت‏اله سید محمدرضا گلپایگانى روز چهارشنبه پنجم شهریورماه در مسجد اعظم که طلاب علوم دینیه براى اخذ برنامه شروع به درس اجتماع نموده بودند مشارالیه به علت ناراحتیهایى که در مشهد برایش به وجود آمده اظهار نموده که در تمام مدتى که در مشهد بودم سازمان امنیت با دوچرخه به هر کجا که مى‏رفتم مرا تعقیب نمودند من براى زیارت رفته بودم نه براى آشوب هم چنین در روزنامه‏ها به من فحاشى نمودند که چرا تلگراف به عراق مخابره ننمودم حالا هم که اعلامیه صادر کرده‏ام آن سید را گرفته‏اند (منظور سید طباطبائى مدیر چاپخانه علمیه قم بوده است) من نمى‏دانم چه کنم روز جمعه در مدرسه فیضیه صحبت‏هاى خود را مفصلاً خواهم نمود.

ضمنا اطلاع حاصل نمودم که اعلامیه در 12 هزار برگ که یک نسخه از آن به ضمیمه تقدیم مى‏شود از طرف نامبرده صادر و در قم و سایر شهرستانها پخش نموده و روز جمعه را عزاى عمومى اعلام1 و دعوت عمومى براى عصر روز مذکور که 15 جمادى‏الثانیه است نموده تا در مدرسه فیضیه حاضر شده و براى اظهار تأثر و ابراز تنفر از اعمال دشمنان اسلام و اشغالگران اماکن مقدسه اسلامى اسرائیل و متجاوزین یهودى سخنرانى نماید ولى چون بیم اختلال نظم مى‏رفت با مذاکره با مسئولین سازمانهاى امنیتى و انتظامى و تشکیل کمیسیون انتظامى (مرکب از رؤساى ساواک شهربانى و هنگ ژاندارمرى) پیش‏بینى‏هاى لازم از هر لحاظ به عمل آمد تا در صورت بروز هرگونه پیش‏آمدى به موقع وارد عمل شوند. لیکن به علت اینکه صدور اعلامیه بدون اطلاع و نظر دو نفر از آیات دیگر (آیت‏اله شریعتمدارى و آیت‏اله نجفى مرعشى) صادر شده بود و همین امر باعث ناراحتى دو نفر فوق‏الذکر گردیده بود و قطعا در این باره با ایشان همکارى نداشته و عدم شرکت دو نفر اخیرالذکر و طلاب وابسته به آنان براى وى محرز گردیده بود براى جلوگیرى از هتک احترام که عده قلیلى در مدرسه تجمع خواهند نمود ناچارا مبادرت به صدور اعلامیه دیگرى (که یک نسخه فتوکپى از آن نیز به پیوست تقدیم است) نموده2 و چون در این ایام به مناسبت سالروز فوت پدرزن آیت‏اله گلپایگانى مجلس ختمى در مسجد امام حسن عسگرى قم منعقد بود ظاهرا براى شرکت در مجلس ختم و باطنا براى آگاهى بیشتر از علت اقدامات اخیر ایشان با علم به اینکه در موقع جلوس در مجلس مزبور[در] جوار آیت‏اله یا یکى از فرزندان او خواهم بود در این جلسه شرکت نمودم و در جوار فرزند نامبرده به نام سیدمهدى گلپایگانى نشستم نامبرده باب سخن را باز و اظهار نمود که اساسا ابوى اینجانب از وضع موجود فوق‏العاده ناراضى و تصمیم گرفته که با هیچ یک از مقامات دولتى روبرو نشود و اضافه کرد در مشهد که بودیم آقاى استاندار و نیابت تولیت آستان قدس رضوى وسیله نماینده خود تقاضاى ملاقات با ابوى را نموده بودند که در صورتى که پدرم بازدید این ملاقات را در منزل یا استاندارى و یا دفتر آستانه نمایند من براى ملاقات ایشان حاضرم ولى پدرم براى ایشان پیغام داده‏اند که شما فى حد ذاته شخص خوبى هستید اما به لحاظ اینکه در سلک صاحب منصبان دولتى مى‏باشید از این ملاقات معذورم و همچنین ناراحتى دیگر پدر خود را از تأسیس سینما در قم که در شرف اتمام است ذکر نمود و باز هم اضافه نمود نماینده پدرم را به نام سید محمودى3 که در آباده شیراز مشغول تبلیغ اسلامى بوده وسیله مأمورین سازمان امنیت احضار نموده‏اند و شاید اساسا مطالب پدرم را به سمع شاهنشاه نمى‏رسانند بدین لحاظ پدرم از ملاقات با مأموران دولت خوددارى مى‏نماید. بر اساس این موضوع به طورى که آن جناب استحضار دارند اینجانب با کسب اجازه تلفنى به طهران عزیمت و جریان ماوقع را به عرض رساندم و در حال حاضر وضع عادى مى‏باشد در صورت بروز هر پیش‏آمدى با سریعترین وسیله مراتب به عرض خواهد رسید ناگفته نماند مأمورین امنیتى و انتظامى این شهرستان کاملاً مراقب اوضاع مى‏باشند.

فرماندار شهرستان قم ـ اسداله ابوقداره

گیرنده رونوشت :

ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت شهرستان قم جهت اطلاع.



1ـ اصل : اطلاق.

2ـ همانطور که در اسناد قبل ملاحظه گردیده است (سند 4203 ـ 10/6/48 و...)، این قسمت از گزارش فرماندار قم خلاف واقع است و ظاهرا با نظر رئیس ساواک قم تدوین شده است و همان گونه که از این سند نیز استفاده مى‏شود کلیه عوامل نظامى، انتظامى و سیاسى قم بسیج شده بودند تا مجلس مذکور برگزار نشود.

3ـ منظور حجت‏الاسلام آقاى سید ابوطالب محمودى است.