سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای احمد خزایی رییس مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی در آیین رونمایی از کتاب «شرح اسم» در حوزه هنری 14/5/1391
بسم الله الرحمن الرحیم
یا واهِبَ العَقلِ لَک المَحامِد / اِلی جَنابِکَ انْتَهَی المَقاصِد
یا مَن هُوَ اخْتَفی لِفَرطِ نُورِه / اَلظّاهِرُ الباطِنُ فی ظُهُورِه
اَزِمَّةُ الأمُورِ طِرّاً بِیَدِه / وَالکُلُّ مُستَمِدَّةُ مِن مَدَدِه
ثُمَّ عَلَی النَّبی هادِی الأُمَّة / وَآله الغُّرِ صَلاةُ جَمَّة
انّ کِتابَنا عَلی مَقاصِد / و کُلُّ مَقصَدٍ عَلی فَرائِد
مُعَرِّفُ الوُجُودِ شَرحُ الاِسم / و لَیس بِالحدَِّ وَ‌لا بِالرَّسمِ ۱
میلاد فرخنده حضرت سبط اکبر مصطفی(ص) ، امام مجتبی ابا محمد حسن بن علی – علیه آلاف التحیه والثناء – را خدمت همه حضار عزیز، اساتید و اهل علم و قلم، و همة شما روزه‌داران و شیفتگان خاندان عصمت و طهارت تبریک عرض می‌کنم.
عزیزان ارجمند ، از دوست عزیزم جناب آقای مؤمنی و مجموعة ایشان ، حوزة هنری، که این مجلس را برگزار می‌کنند ، تشکر می‌کنم . از اساتید ، عالمان ، دانشمندان ، محققان و مورخان ، وزیر محترم ارشاد جناب آقای دکتر حسینی ، حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای رشاد و سایر عزیزانی که افتخار دادند که در این مراسم ، از این اثر تجلیل کنند ، به سهم خودم تشکر می‌کنم .
وظیفة تشریح اهداف و ضرورت‌های انتشار این اثر را به عهدة من گذاشتند که به اختصار خدمت عزیزان عرضه بدارم.
اولاً در مورد شرح اسم؛ این چند بیتی که جناب ملا هادی سبزواری در کتاب شریف «منظومه» آورده ، خدمت‌تان قرائت کردم که اهل منطق و فلسفه می‌گویند معرِّف باید اجلی و اعرف از معرَّف باشد و چون چیزی اجلی و اعرف از وجود نیست پس قابل تعریف نیست، و هر تعریفی که برای آن می‌شود چون حد و رسم پذیر نیست از باب «شرح اسم» است. پس ما هم به نوبة خودمان از باب شرح اسم گامی در جهت تعریف و تبیین شخصیت فرزانه و آفتاب انقلاب اسلامی ، مقام معظم رهبری مدظله‌العالی انجام داده‌ایم .
مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، طی بیش از دو دهه، آثار ارزشمندی را در تاریخ‌نگاری و تحلیل مستند تاریخ انقلاب عرضه داشته است. و در این راه ، گام‌های اندک و کوچکی را برداشته و این توفیق را داشته که تا کنون سه بار مدال‌های افتخارآمیز کتاب سال و جایزه جلال آل احمد را بر گردن آثار خودش بیاویزد .
مؤسسه از دو سال پیش در صدد برآمد که اندوخته‌های علمی و پژوهشی خودش را به میدان بیاورد و کاری تحقیقی درباره شخصیت مقام معظم رهبری مدظله‌العالی انجام دهد .
یکی از اهداف و راهبردهای مؤسسه ما ، نزدیک کردن جولانگاه‌های پژوهشهای تاریخی به زمان معاصر و زمان حاضر است، و به خصوص در این اثر در صدد بودیم که محبوب‌ترین و آشناترین چهره ناشناخته انقلاب اسلامی را بشناسانیم و پرده‌های حجاب معاصرت را تا حدی از خورشید تابان انقلاب کنار بزنیم . ما گمان‌مان بر این بود که بذر بسیاری از یاوه‌سرایی‌ها و شبهه‌افکنی‌های دشمنان ، در دل جاهلان نسبت به حیات طیبه ایشان ثمر داده و از این رو مصمم شدیم که گامی در این جهت ولو اندک، برداریم .
ضرورت مأخذسازی برای محققان و خیل علاقه‌مندان به نگاشتن درباره ایشان و در واقع انفتاح باب مسدود تحقیق درباره ایشان از دیگر اهداف ما بود که مطمئنیم از این پس جویبارهای زلال و روانی در این وادی جاری خواهد شد .
هموارسازی بسترها برای تحقیق درباره زندگی ایشان پس از انقلاب و در دوران رهبری داهیانة ایشان ، مستلزم شناخت اندیشه و افکار ایشان در دوره مبارزه و قبل از انقلاب بود و به همین دلیل ما به شناخت شخصیت، افکار و مبارزات ایشان در قبل از انقلاب، اقدام کردیم .
تصور می‌کنیم پرداخت به زمانه در پرتو زندگی‌نامه بزرگان و شناخت نشیب و فرازهای انقلاب اسلامی برای نسل نو به خصوص در قالب‌های داستان‌گونه از روش‌های نوین و تأثیرگذار است. گرچه بنا بود که ما در این کتاب به زمانه بیشتر بپردازیم ، اما ظرف محدود کتاب مجال کافی را برای ما فراهم نکرد . زندگی و شخصیت بارز و متمایز معظم‌له، و صلابت و استواری ایشان در اندیشه و جهاد فرهنگی و سیاسی، به ویژه در خطة خراسان رضوی ، انگیزه ما را البته مضاعف می‌نمود .
برای انجام تحقیقی مستند در این زمینه، گروهی موظف شدند پروندة ایشان و مرتبطین ایشان در آرشیوهای محرمانه رژیم پهلوی و سایر اسناد مربوطه را به دست آورند و واکاوی کنند. خاطرات معظم‌له عمدتاً توسط منابع منتشره، و برخی هم در اینترنت، اختطاف و اصطیاد شد، و برای برخی از آنها هم ، مؤسساتی که نگاهدار بخشی از خاطرات ایشان بودند، ما را در این راه کمک کردند . و البته همة آثار منتشره مربوط به ایشان جستجو شد.
شیوه و کیفیت نگارش این اثر بسیار مهم بود ، ایجاد تلائم و تألیف بین زبان خشک اسناد سرّی دوره مبارزه و همچنین خاطرات نرم و صمیمی ، کار دشواری بود. این مهم را به جناب بهبودی عزیز ، نویسندة توانا گذاردیم که هم قلم و ادبیات‌شان مورد پسند مقام معظم رهبری مدظله‌العالی است و هم جوانان و نسل نو علاقه‌مند به قلم ایشان هستند . ایشان هم به خوبی توانست از پس این کار بزرگ برآید، و این ائتلاف و توافق را بین این دو سنخ زبان سخت و نرم ایجاد کند، و کاری درخور را عرضه کرد. انصافاً کارگاه پژوهشی ما برای این کار بسیار حجیم بود. ایشان هم از هیچ سطر و شطری فروگذار نکرد . آنچه که ننوشت ، نداشت ؛ زیرا ما در برخی موضوعات با فقر سند و اطلاعات در مورد معظم‌له، هم مواجه بودیم .
مجدداً لازم است تأکید کنم که برای ما مهم بود که نوع عرضة کتاب چگونه باشد. برای جوانان و مخاطبانی که با جریان آزاد اطلاعات در معرض حرف و حدیث‌های بسیاری هستند، عرضة یک اثری که شخصیت معظم‌له را برای آنها باورپذیر توصیف کند تا خوانندگان بتوانند با وی همذات‌پنداری کنند، یک شخصیت زمینی که الگو و نمونه برای هر روندة راه باشد به زیبایی ترسیم شود ؛ برای ما خیلی مهم بود که به این کار توفیق یابیم . تلاش داشتیم کاری به دور از غلو و شائبة تکلف و ناراستی عرضه کنیم، حال آن‌که بین دو محذور سخت بودیم ، حیات و معاصرت ایشان و مقام منیع ایشان. این دو مانع، کار پژوهش را بسیار سخت می‌کرد که به فضل الهی و هنرمندی نویسنده محترم، توانستیم با دیدن و ندیدن این دو، با رعایت ادب حضور و اجتناب از مبالغه و تکلف، به اصول تاریخ‌نگاری حرفه‌ای ملتزم بمانیم و از اخلاق پژوهشی تعدی نکنیم.
ذکر برخی جزئیات طبعاً بر جذابیت و خوش‌خوانی کار می‌افزود، که این کار انجام شد.
این کتاب پس از انتشار اولیه و محدود در نمایشگاه بین‌المللی کتاب ، قدری درنگ کرد برای این که بر خود بیافزاید. مؤسسات دست‌اندرکار این امر و همچنین سایر دوستان ، نقدها و اصلاحات و اضافاتی را عرضه کردند و ویراست جدید که امروز در خدمت شماست ، متقن‌تر و مستندتر و صحیح‌تر است. ایرادهایی که بود عمدتاً اغلاط تاریخی بود که مربوط به صحت کار می‌شد. باید اینجا عرض بکنم که در ویراست جدید، مطلب عمده‌ای از کتاب حذف نشد، بلکه بر آن افزوده شد . البته مؤسسه محترم حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری مدظله‌العالی ، طبعاً (همان طور که دوست عزیزم جناب آقای مؤمنی گفتند) مواردی را که لابد باب منش و سلوک ایشان نبود و مربوط به ذکر فضائل و مناقب ایشان بود، پیشنهاد حذف داد. ما با پافشاری ، برخی از آنها را نپذیرفتیم اما برخی از آنها را به ناچار حذف کردیم. مثل خاطره‌ای که جناب شبیری زنجانی از مرحوم آقاشیخ مرتضی حائری (ره) ، استاد بزرگ ایشان و مرجع تقلید روزگار و فرزند مؤسس حوزه علمیه قم، نقل کرده بودند. خاطره‌ای در مورد ایشان داشتند که برای ما بسیار مهم بود و ارزشمند بود، چون تعبیر خاصی را در مورد شاگردشان ، مقام معظم رهبری به کار برده بودند. اما به هر حال آنچه که حذف شد مطلبی بود که مربوط به منقبت و فضیلت ایشان بود.
به هر حال، این اثر سخنی برآمده از دل است و ادای دینی کوچک به مجاهدی بزرگ . تلاشی در راه بازنمایی بخشی از تاریخ مبارزات و تلاش‌های علمی و سیاسی رهبر فرزانه انقلاب، که با بضاعتی اندک فراهم آمده است. ما بر این باوریم که این گام نخستین، انشاءالله با گام‌های بلند بعدی تکمیل خواهد شد و اهل قلم و هنر ، آثار درخوری را در باب تاریخ انقلاب اسلامی و رهبران آن ارائه خواهند داد .
این هم از ویژگی‌ها و تمایز‌های انقلاب اسلامی ورهبران پاک آن است، گمان نمی‌کنم کشوری در دنیا وجود داشته باشد که حاضر شود دوران کودکی ، خردسالی و میان‌سالی زندگی رهبرش را این‌گونه در معرض تصویر و ترسیم قرار دهد.
ودر خاتمه از زبان جناب آقای بهبودی باید بگوییم که : (هاؤم اقرؤا کتابیه). این کتاب ایشان و این هم لطف شما و دیده‌های نقد نقادان که از همة آنها استقبال می‌کنیم . امیدواریم که این کتاب گذرنامه‌ای باشد بر صراط جناب آقای بهبودی که انشاءالله در آن دنیا سربلند و سرافراز باشند . بابت تصدیع از همه عزیزان عذر می‌خواهم. امیدوارم پروردگار عالم روزه‌های شما را قبول بکند و بهترین عیدی صاحب امروز را به نویسنده و همة حضار عنایت بفرماید . والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته .
------------------
1- (برگرفته از منظومه حاج ملاهادی سبزواری)
ای موهبت‌کننده عقل، همه ستایش، از آن تست / و همه مقصدها به تو ختم می‌شود
ای که از شدت نورانیت پنهانی / پیدایی هستی که در پیدائیت پنهانی
سر رشته همه امور بدست تست / و همگان از تو مدد می‌گیرند
سپس بر پیامبر هدایتگر امت / و نیز بر خاندانش درود فرست
کتاب ما دارای مقاصدی است / و هر مقصدی دارای بخشهایی
تعریف‌گر وجود، شرح اسم است / زیرا نه به حد است و نه به رسم
نظرات