شاه: کارخانه ساختن آسان است، اما تربیت سیاستمدار چطور؟
اشاره:
مصاحبه خبرنگار هفته نامه آمریکائی «تایم» با محمدرضا پهلوی در شهریورماه 1357 (بعد از واقعه خونین 17 شهریور)، که متن اصلی به همراه ترجمه آن در ذیل می آید:
***
مصاحبه ای با شاه
"کارخانه ساختن آسان است، اما تربیت سیاستمدار چطور؟"
کمی پس از گذشت 24 ساعت از اعلام حکومت نظامی، شاه ایران مشکلات کشور آشفته‌اش را برای استروب تالبوت(Strobe Talbott) خبرنگار وابسته به نشریه تایم، دین برلیس( (Dean Brelisخبرنگار قاهره و پرویز رائین گزارشگر تهران شرح داد. هنگامی که شاه این مصاحبه فوق‌العاده(غیر معمول) را که در دفتر خصوصی‌اش در کاخ سعدآباد بود آغاز کرد، به طور آشکار مشخص بود که بی نهایت ناراحت و غمگین است. این ناراحتی در چهره اش که عبوس و زننده و در چشمانش که خسته و غمگین بود، نمایان بود. حتی لباس پوشیدنش که اغلب اوقات زیبا و برازنده بود، این بار از رنگ تیره برای لباس هایش استفاده کرده بود. او یک لباس رسمی تیره رنگ و یک پیراهن سفید ساده پوشیده و یک کراوات باریک قدیمی زده بود. صدایش رمق چندانی نداشت و با احتیاط بیشتری حرف می زد. او سوالات را پس از توقف های زیاد و با ناراحتی پاسخ می داد. یک نفر محافظ امنیتی به فاصله چند قدم پشت سر او ایستاده بود. در بیرون ساختمان، تانک‌هایی در اطراف محوطه باغ وجود داشتند. این برای اولین بار در 25 سال گذشته بود که تانک ها در کاخ دیده می شدند. قسمت های جالبی از این مصاحبه 90 دقیقه ای را در زیر آورده ایم:
درباره مشکلات و مسائل هفته گذشته و برقراری حکومت نظامی چه نظری دارید؟
تظاهرکنندگان قانون را زیر پا گذاشتند. آن ها سعی داشتند نشان بدهند که قدرتمندند و می خواستند توانایی دولت را به چالش بکشند. دولت در ابتدا سعی کرد تا جایی که امکان دارد، کمترین خشونت را به کار گیرد. پس از این که در برخورد با آن ها مراعات لازم را انجام دادیم، دولت ناچار به اجرای حکومت نظامی شد. تحریک کنندگان این اعتراضات در تضعیف دولت ناکام خواهند بود.
سیاست آینده دولت چیست؟
مسلم است که برنامه اصلی دولت که همان تحقق آزادی و دموکراسی در کشور و سپس برگزاری انتخاباتی آزاد و واقعی می باشد، ادامه خواهد یافت. حکومت نظامی به مدت شش ماه برقرار خواهد بود و قبل از آغاز انتخابات، به پایان خواهد رسید. در ضمن، تمام جنبه های آزادی، آزادی بیان و موارد دیگر، به طور کامل انجام خواهد پذیرفت. اما دموکراسی مانند کشورهای متمدن دیگر توسط مجلس صورت خواهد گرفت.
آیا تأکید بر توسعه اقتصادی در طول چند سال که منجر به توسعه نهادهای سیاسی گردید، یک اشتباه بود؟
شاید. فکر می کنم این مطلب درست است. کارخانه ساختن آسان است، اما تربیت سیاستمدار چطور؟ تربیت سیاستمدار چقدر زمان میخواهد؟ چیزی که هم اکنون درباره آن اطمینان داریم این است که این وسط یک چیزی اشتباه بود. یک چیزی، یک جایی، یا خیلی چیزها در خیلی جاها اشتباه انجام شد[!]. وگرنه در حالی که درآمد سرانه از 160 دلار به 2300 دلار افزایش یافت (در همان زمانی که ناآرامی های سیاسی بوجود آمد)، نباید شاهد چنین شرایط غیرطبیعی ای بود.
آیا با وجود برقراری حکومت نظامی، اصلاحات می تواند ادامه یابد؟
ما اجرای کارها را متوقف نکرده ایم. ما به گذشته برنخواهیم گشت. باید به دولت زمان کافی داده شود تا اصلاحات را به انجام برساند. وقتی اعلام می کنم که در حال حرکت به سوی دموکراسی و انتخابات هستیم، مردم باید این حرف من را باور کنند. من به غیر از این مطلب، هدف دیگری ندارم. چرا من باید به این که چه کسی به مجلس راه می یابد، اهمیت بدهم؟[!] من فقط به دنبال این مطلب هستم که مردم در انجام امور مشارکت داده شوند.
چرا شما احساس می کنید که نمی توانید اجازه به رسمیت شناخته شدن حزب توده یا حزب کمونیست را بدهید؟
این سؤال باید مرتبط با موقعیت جغرافیایی کشور ما باشد. ما باید از خودمان بپرسیم که آیا موقعیت جغرافیایی ما این اجازه را به ما خواهد داد که با تشکیل حزب یا تشکیلات سیاسی موافقت کنیم.(در حالی که شاه به بیان منظور خود در حین ضبط مصاحبه تمایل چندانی ندارد، مصاحبه های صورت گرفته در تهران مشخص می سازد که شاه نگران این مطلب است که یک عضو فعال حزب توده همانند یک اسب تروا در خدمت اتحاد شوروی باشد و گزارش های موثقی به شاه می رسد در مورد این که نگران برخی بحران های سیاسی در آینده باشد و مانند دشمنان سیاسی الکساندر دوبچک در چکسلواکی در سال 1968، کمونیست های ایران اگر به رسمیت شناخته شوند ممکن است با اتحاد شوروی دست به ائتلاف بزنند.)
درباره ماهیت مخالفان و رابطه میان جناح‌های چپ‌گرا و روحانیون چه نظری دارید؟
در گذشته باور این مطلب که یک کشیش کاتولیک به یک کمونیست تبدیل شود، مشکل بود، اما بعدها این احتمال که یک کمونیست ممکن است از جایی دستور بگیرد مبنی بر این که برود و کشیش کاتولیک شود، به وجود آمد.
شما با اعتراضات گسترده ای رو به رو شده اید مبنی بر این که دست از اسلام کشیده و به عنوان مدافع دین و مذهب هموطنان خود موفق نبوده اید. [نظرتان چیست؟]
این اتهام صحت ندارد. من تعهد خود به مذهبم را در تصمیمات، نوشته ها و اقداماتم نشان داده ام. اولاً کتاب هایی که من نوشته ام، موجود است. ثانیاً تمامی اماکن مقدسی که بازسازی کرده ام، وجود دارد. ثالثاً من به چند سفر زیارتی رفته ام. همچنین صحبت ها و سخنرانی هایی که می کنم، موجود است.
در مورد نارضایتی تان از شرایط بفرمایید؟
بدیهی است که هر مشکل و مسأله ای که کشور من با آن مواجه می شود، بر روی من هم تأثیر می گذارد. من نمی توانم خودم را کنار بکشم و بگویم این مسائل به من مربوط نیست.
آیا لحظات کنونی، خطرناک ترین لحظات برای شماست؟
(شاه لبخند تلخی می زند و می گوید:) ما لحظات زیادی که برخی از آن ها سخت و خطرناک بوده اند، را پشت سر گذاشته ایم.
سیاست حقوق بشری کارتر بر ایران چه تأثیری خواهد داشت؟
خب هنگامی که اقدام به اعطای آزادی[= فضای باز سیاسی] را در دو سال قبل آغاز کردیم، این اقدام ما با فهم و آگاهی کاملی همراه بود مبنی بر این که روش ما در آینده به صورت دموکراسی خواهد بود. هر اقدامی که صورت گرفت، در جهت تأمین آینده دموکراسی ما بود. و این کار دو سال پیش اتفاق افتاد (شاه می خواهد تأکید کند که او قبل از پذیرش سیاست حقوق بشری کارتر، سیاست اعطای آزادی را آغاز کرده بود).
آیا کمپین حقوق بشری کارتر موجب جسور شدن مخالفان شما شده است؟
خب شاید بهتر باشد از خود مخالفان بپرسید.
در مورد تحقیقات درباره آتش سوزی[سینما رکس] آبادان چه نظری دارید؟
در این رابطه دو نفر مظنون داریم. یکی در عراق دستگیر شد و به ما تحویل داده شد. ولی تحقیقات بسیار کُند پیش می رود. از آن جا که ما از هیچ شیوه ای در تحقیقات استفاده نمی کنیم، تحقیقات نیازمند بردباری، و زمان‌بر است؛ همان طور که می دانید مدت زمان زیادی هست که ما اقدام به شکنجه را متوقف کرده ایم[!]. بنابراین تحقیقات به مدت زمان بسیار زیادی نیاز دارد.
اولین شب برقراری مقررات حکومت نظامی (روز جمعه) چگونه سپری شد؟
اوضاع آرام بود. اما ما باید انتظار فعالیت های خرابکارانه و حتی ترور را داشته باشیم، چون قبل از برقراری حکومت نظامی شرایط به گونه ای بود که آن ها(مخالفان) ناچار نبودند متوسل به خرابکاری شوند. آن ها ممکن بود کنترل همه کشور را در دست بگیرند، و منظورم این نیست که به آرامی در حال انجام این کار بودند، اما در صورتی که این کار برای آن ها میسر نمی شد، آن وقت به اقدامات خرابکارانه و آتش سوزی متوسل می شدند.
آیا یک تجدید حیات در جریان محافظه کاری اسلامی فعال سیاسی در جهان اسلام وجود دارد و این که آیا شاه به سبب سیاست های مدرن سازی اجباری خود، در شرایط جدیدی از مقاومت گرفتار آمده است؟
بله درسته، ولی من به این موضوع اهمیتی نمی دهم. شخصاً معتقدم که اسلام با ترقی مخالفتی ندارد.[!] در یک شرایط طبیعی، دین از نیازهای یک جامعه است و به ثبات و دوام آن می افزاید. من دارم درباره اسلام صحبت می کنم، نه در مورد شعارهای سیاسی.
نظر شما درباره آینده ایران چیست؟
ما باید وظیفه خود را انجام دهیم. منظورم این است که وظیفه داریم یک کشور مستقل[!] باقی بمانیم. و من فکر می کنم که سرنوشت ما تأثیر زیادی بر سرنوشت کشورهای دموکراتیک غیرکمونیست خواهد داشت.
An Interview with the Shah
“We can easily build a factory, but how do you educate politicians?”
Scarcely 24 hours after he had declared martial law, the Shah of Iran described the problems of his troubled country to TIME Diplomatic Correspondent Strobe Talbott. Cairo Correspondent Dean Brelis and Tehran Reporter Parviz Raein. As he began this extraordinary interview in his private office at Saadabad Palace, the Shah was plainly an immensely saddened man. It showed in his face, which was grim and gaunt, and in his eyes, which were tired and melancholy. Even his dress, so often elegant, was somber. He wore a dark. formal suit. an unadorned white shirt and a narrow, conservative tie. There was little life and much caution in his voice. He answered questions after long and painful pauses. A few paces behind him stood a security man. Outside. there were tanks around the grounds—the first time in 25 years that tanks have been seen at the palace. Highlights from the 90-minute interview:
On the troubles of the past week and the imposition of martial law. The demonstrators defied the law. They were trying to demonstrate their strength and challenge the authority of the state. The state first tried to use minimum force. After due consideration, the government saw no other way but to enforce martial law. The instigators would stop at nothing to undermine the state.
On the future policy of the government. It is certain that the main program, which is the liberalization and democratization of the country and then real, free elections, will continue. Martial law is for six months, and it will end before the elections start: In the meantime, all aspects of freedom, free speech and everything, will be absolutely carried out. But democracy will take place in the parliament, as in any civilized country.
On whether it was a mistake to emphasize economic development over the years at the expense of developing sound political institutions. Maybe. I think that is true. We can easily build a factory, but how do you educate politicians? In what period of time can you educate politicians? What we are sure of now is that something was wrong. Something, somewhere. or many things, many places, were wrong. Otherwise you wouldn't have this unnatural situation where per capita income rose from $160 to $2,300 [at the same time as all the political unrest].
On whether the reforms can continue despite the martial law. We have not stopped the clock. We will not go back. This should give the government enough time to carry out the reforms. When I say it [that he is going through with the democratization and the elections], people should believe it. I have no other interest than that. Why should I care who comes into the parliament? I only care that the people be represented.
On why he feels he cannot permit the legalization of the Tudeh, or Communist, Party. This question should be related to our geographic position. We have to ask ourselves whether our geographic position will permit this or that [party or political organization. While the Shah is reluctant to spell out what he means on the record, interviews in Tehran make clear that he is concerned that an aboveground Tudeh would serve as a Trojan horse for the Soviet Union, and the Shah is reliably reported to have worried privately that in some future political crisis, legalized Iranian Communists might seek and get the "fraternal assistance" of the Soviet Union, the way Alexander Dubček's political enemies did in Czechoslovakia in 1968].
On the nature of his opposition and the link between the left and the conservative clergy. In the old days it was hard to believe that a Catholic priest could become a Communist, but then it could happen that a Communist would get an order to go and become a Catholic.
On the widespread complaint that he has abandoned Islam and failed as his countrymen's defender of the faith. That charge is not right. In so many of my decisions, writings and actions I have shown my commitment to my religion. First, there are the books I have written. Second, there are all the holy places I have restored. Third, there are the pilgrimages I have made. And there's also what I say.
On his dejection. Obviously any problem facing my country affects me. I cannot dissociate myself.
On whether this is his gravest hour. (With a grim smile) We have had many hours, including some grave ones.
On the effect of the Carter human rights policy on Iran. Well, when we started to liberalize two years ago, it was with the perfect understanding and knowledge that the democratic way will be our way in the future. Everything that was done was to secure our democratic future. And that was two years ago [he means to emphasize that he initiated the liberalization before the Carter Administration came into office]
On whether the Carter human rights campaign has emboldened his opponents. Well, maybe you should ask them.
On the investigation into the Abadan fire. We have two people [suspects]. One was arrested in Iraq and handed over to us. But the investigation is progressing very slowly. It will take time and patience, because we are not using any methods; you. know, it's been a long time since we stopped torture. So it takes a very long time.
On how the first night of curfew [Friday] went. It was calm. But we must expect acts of sabotage and eventually terror. The reason is that the way things were going before [martial law], they [his opponents] didn't have to resort to that. They could have taken over the country —and I don't mean slowly. But if that is not possible for them, then they will resort to certain acts of sabotage and arson.
On whether there is a resurgence of politically active Islamic conservatism throughout the Muslim world, and whether because of his forced-march modernization policies, he has been caught on the cutting edge of the resistance. Yes, and I don't mind that. I personally believe that Islam is not opposed to progress. In a normal atmosphere, faith is needed by a society and adds to its stability and its strength. I'm talking about Islam—and not political slogans.
On his vision of Iran's future. We shall do our duty, I mean our duty to remain an independent country. And I think that our fate will have a great influence on the fate of the democratic, non-Communist countries.
TIME(magazine), September 18,1978
نشریه تایم؛ هجدهم سپتامبر 1978(27 شهریور1357)
نظرات