تلاش امینی برای نجات سلطنت

دکتر علی امینی پس از آنکه در تیرماه 1341 از نخست وزیری برکنار شد تا امیر اسدالله علم به دستور شاه جایگزین وی گردد تا مدت زیادی مورد بغض رژیم پهلوی قرار داشت . به ویژه پس از قتل کندی و روی کار آمدن جانسون و سپس نیکسون در آمریکا به شدت کنترل می شد و حتی ممنوع الخروج شده بود .

پس از اوجگیری حرکتهای انقلابی و اسلامی برای درهم شکستن نظام شاهنشاهی بار دیگر دموکراتها به صحنه آمدند و زمینه برای فعالیت دوباره امینی فراهم شد . وی فعالیتهای گوناگونی را برای انحراف و انهدام انقلاب آغاز کرد . پس از اعلام حکومت نظامی و کشتار 17 شهریور تهران ، وی در مصاحبه ای با بی بی سی گفت : اکنون برای حل بحران کشور باید شخصیت مستقلی به روی کار آید تا بتواند میان خواسته های شاهنشاه و درخواستهای رهبران مذهبی و مخالفین سیاسی وجه مشترکی پیدا کند . من حاضرم این مسئولیت را برعهده بگیرم ...! (1)

از سویی نیز خود را به شاه نزدیک کرد و در راس گروه مشاورین شاه قرار گرفت . ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران در این زمینه می گوید :

« ... معروف ترین این چهره ها که مشاورین جدید شاه بودند ، علی امینی نخست وزیر اسبق ایران بود که در دوران زمامداری خود به روابط نزدیک با آمریکایی ها و حمایت جدی از آمریکا شهرت داشت . امینی که پیش از نخست وزیری سفیر ایران در آمریکا بود در دوران کوتاه زمامداریش در سالهای 62 – 1961 دست به اصلاحات سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی مهمی زد . اعتقاد عمومی بر این بود که امینی به توصیه پرزیدنت کندی به مقام نخست وزیری ایران منصوب شده و اصلاحات اقتصادی و اجتماعی او هم مورد نظر حکومت وقت آمریکا بوده است .... امینی حاضر شد برای مذاکره با آیت الله خمینی یا اطرافیان او در باره اصول پیشنهادی به شاه ، به پاریس برود و برای یافتن یک راه حل سیاسی بکوشد .» (2)

اما امینی این بار با مانع خلل ناپذیری مواجه شده بود که حمایت آمریکا و شاه و سایر قدرتهای جهانی در برابر آن اثری نداشت .

« او داوطلب نخست وزیری شد تارژیم را حفظ نماید و بحران را خاتمه دهد و مردم را راضی کند . وقتی که دریافت مانع اصلی ، شخص امام است ، تصمیم به ملاقات با او گرفت و بسیار امیدوار بود که رنجشها تمام شود و لذا به کرات از امام تجلیل کرد و از ملاقاتی که در سال 40 با ایشان داشت یاد کرد . وقتی رژیم شاه و سیاست آمریکا راه حل او را مناسب دیدند به او ماموریت دادند ، اما وی باز هم جواب منفی دریافت کرد و امام صریحا اعلام کردند که هیچ شرطی قابل مذاکره نیست و هیچ مهلتی در صورتی که نتیجه آن تضمین ادامه وضع موجود باشد قابل قبول نیست . » (3)

پیروزی انقلاب اسلامی که برای ابرقدرتهابه ویژه امریکا بسیار شکننده بود ، برای الیگارشی حاکم بر ایران به مراتب شکننده تر بود . انقلاب مشروطه و نهضت ملی شدن صنعت نفت هیچیک نتوانسته بودند ریشه تنومند هزار فامیل و فراماسونری حاکم بر ایران را به خوبی بشناسند و به آن ضربه بزنند . ولی انقلاب اسلامی با رهبری هوشمندانه و زیرکانه حضرت امام توانست بنیان الیگارشی و فراماسونری و اشرافیت حاکم را درهم بریزدو حلقه های پیوند اهریمنی آنها را از هم بگسلد . امری که انقلاب مشروطه و نهضت ملی شدن صنعت نفت قربانی عدم انجام آن شدند . خانواده امینی نیز در زمره الیگارشی حاکم بود که فضای انقلاب اسلامی را برنتابید و به دیار اربابان خود پیوست .

اسناد لانه جاسوسی آمریکا نمایی قابل توجه از تلاش او پس از انقلاب اسلامی برای گردهم آوردن عناصر ضد انقلاب با کمک سازمان سیا ارائه می کند :

... سند شماره 14

سری 19 مرداد 1358 اعضا

از : رئیس 493038

به : با حق تقدم به لندن رونوشت برای تهران . پاریس.

بخش خبرگیری داخلی / ستاد .

هشدار – شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است . بی . ان . سایت جی . ان . گراف .

1 – منبع بخش خبرگیری داخلی اطلاع داده است که تیمسار بازنشسته ایرانی ، حسن طوفانیان ، دستیار بلند پایه سابق شاه و وزیر صنایع دفاع در حال حاضر در لندن است و در آنجا در جلسه سران نظامی ایران که برای سرنگونی دولت فعلی ایران طرح ریزی می کنند ، شرکت دارد .

قرارگاه به یاد دارد که اس . دی . پرتیکست را از جلسه 17 مرداد تبعیدیهای ایرانی اروپا در لندن به آدلیسک خبر داده بود . معنای ضمنی آن این بود که حضور دوباره نخست وزیر پیشین – شاپور بختیار – در پاریس ، فعالیتهای تشکیلاتی در اروپا را به تحرک واداشته است .

2 – منبع دیگری به نام اس . دی . بیتل / 1 در 17 مرداد 1358 به لندن مسافرت نمود تا احتمالا در همین جلسه شرکت کند . اس . دی . بیتل / 1 گفت که در جریان یک اقدام برای تشکل دادن به قاطبه ایرانیان علیه ( امام ) خمینی ، او با تبعیدیان مختلف اروپایی ملاقات خواهد کرد . بین شرکت کنندگان متعدد آن ، علی امینی نخست وزیر پیشین و مهدی میر حسینی سرتیپ نیروی هوایی حضور دارند . این گروه مشغول طرح ریزی برای ملاقات با بختیار در حوالی 19 تا 21 مرداد بودند .

بدون پرونده تا تاریخ 19 مرداد 58 در بایگانی ضبط شود .

تماما سری سری » (4)

علاوه بر این وی امید زیادی به نجات ایران داشت :

« گفته می شود که علی امینی وقتش را در پاریس به انتظار می گذراند و تظاهر به داشتن نقش یک کارامانلیس ایرانی می کند که سرانجام از او خواسته شود تا کشور را نجات دهد . امینی معتقد است که ملاها به طور تاریخی لبه تیز در انقلابات سیاسی ایران بوده اند و سپس خارج شده اند و اداره امور را برای سیاستمداران و متخصصین غیر روحانی گذاشته اند » (5)

او در کنار جمع آوری مخالفین نظام با حمایت آمریکا ، به انتظار نشسته بود . هفته نامه لوموند در این زمینه گزارش می دهد : « در پاریس دکتر علی امینی نخست وزیر اسبق ایران از حدود یک سال پیش بدون موفقیتی سعی در جمع کردن نیروهای اپوزیسیون به دور خود دارد و پیشنهاد تشکیل یک دولت آشتی ملی را جهت نجات کشور از وضع فاجعه آمیزی که در آن به سر می برد ، ارائه داده است .

وی در یک مصاحبه مطبوعاتی مشخص کرده است که این دولت باید ترکیبی از عناصر میهن پرست و بصیر داخل و خارج ایران باشد و برای جلوگیری از سوء استفاده کمونیستها ، با زور خود را بر کشور تحمیل کند .

امینی پیشنهاد بازگشت به قانون اساسی سال 1906 را به طور موقت مطرح کرده است تا اینکه تصمیمی در باره آینده ایران گرفته شود. با این پیشنهاد ، وی ضدیتی با بازگشت به مشروطه سلطنتی یا دخالت سلطنت طلبان در امر حکومت ندارد » (6)

امینی در اواخر عمر به جهت نداشتن درک درست از شرایط سیاسی ایران ، برای فریب اربابان آمریکائیش ، با بهره مندی از حمایتهای مالی آنها اقدام به تاسیس « جبهه نجات » کرد . هدف او مقابله با نظام جمهوری اسلامی بود .

احمدعلی مسعود انصاری از سلطنت طلبان برجسته در این مورد می گوید « امینی مدعی شده بود که با برخی از روحانیون و دست اندرکاران جمهوری اسلامی رابطه دارد و از طریق آنان می تواند اطلاعات دست اول مورد نیاز سازمان سیا را به دست آورد . البته با سوابق امینی و نزدیکی اش با برخی از نیروهای مذهبی ، این امر تا حدی قابل قبول به نظر می رسید . به ویژه اینکه آمریکایی ها مثل بسیاری از ایرانیان چنان با اسلام و نظام حکومتی ایران و ملایانی که بر سر کار هستند بیگانه اندکه هرکس با کمی زرنگی و رابطه به آسانی می تواند گنجشک را رنگ کند و به جای قناری به آنها بفروشد . با گذشت زمان و آزمودن اطلاعات رسیده از سوی "جبهه نجات" آمریکاییها متوجه شدند که امینی و یارانش از گود بیرون هستند و اطلاعاتشان غلط ، دست دوم و بی ارزش است و ادعاهایشان عموما گزافه ای بیش نیست و ماهی 180 هزار دلار که سیا به آنها می دهد حیف و میل می شود . لذا در صدد اصلاح کار برآمدند و در جست و جوی فرد مناسبی که جانشین امینی شود ، دکتر گنجی را که از دیرباز با آنها سر و سری داشت برگزیدند ... پس از مدتی بالاخره گنجی بساط دکتر امینی و یارانش را از خانه نجات بیرون ریخت. »(7)

درگیری های گنجی و امینی چنان بالا گرفت که روزنامه لوموند در مقاله ای به تمسخر دعوای نخست وزیر و وزیر پیشین نظام شاهنشاهی پرداخت . از همین رو همگان دانستند که مدعیان سلطنت چنان دست در گریبان یکدیگر انداخته اند که نمی توانند دستی به یاری سلطنت ایران دراز کنند .

علی امینی در سال 1372 با نوشتن خاطراتی که در روزنامه "کیهان لندن" متعلق به سلطنت طلبان به چاپ رسید سعی در اغوا و فریب مردم نمود . چاپ این خاطرات با مشکلات و مخالفتهای فراوانی رو به رو شد ولی در همین سال ، مرگ پرونده او را بست و یکی از پایه های الیگارشی منهدم شده پس از انقلاب اسلامی را به دیار نیستی فرستاد .

پی نوشت :

1 – پانزده خرداد ، مجله ش 13 -12 سال سوم ، 1372 ، ص 104 .

2 – ویلیام سولیوان ، ماموریت در ایران ، ترجمه محمود طلوعی ، تهران ، 1373 ، ص 172 – 173 .

3 - « تاریخ سیاسی معاصر » ، سید جلال الدین مدنی ، دفتر انتشارات اسلامی ، 1361 ، ص 288 .

4 - « اسناد لانه جاسوسی » ، دانشجویان پیرو خط امام ، دفتر انتشارات اسلامی ، ج 38 ، ص 1 – 4 .

5 – همان ، ج 28 ، ص 76 ، (کریستوفر ) .

6 – هفته نامه سیاسی « لوموند » ، چاپ فرانسه ، 7 فوریه 1981 .

7 - « پس از سقوط » ، احمدعلی مسعود انصاری ، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، تهران ، ص 267 - 266 .