نهضت آزادی ایران
1340-1396

در میان احزاب و گروه‌های سیاسی مبارز قبل از انقلاب، نهضت آزدی ایران جایگاه و اهمیت ویژه‌ای دارد.
نهضت آزادی در اختناق آمیزترین شرائط و در آغاز دهه چهل پا به میدان مبارزه با دیکتاتوری و استبداد رژیم شاهنشاهی گذاشت. اگرچه حزب نهضت آزادی، قبل از انقلاب و بعد از آن، نتوانست به حزبی فراگیر و مورد اقبال عموم مردم واقع شود؛ اما در عین حال اولین حزبی بود که در آن گروهی از روشنفکران  اهل سیاست با رویکرد  مذهبی گرد آمدند .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی زمام امور اجرایی کشور تحت عنوان دولت موقت به مرحوم مهندس مهدی بازرگان، رهبر نهضت آزادی، واگذار شد و گرچه امام خمینی(ره) در حکم نخست وزیری بازرگان تأکید کرد که این سمت بدون توجه به ملاحظات حزبی و گروهی به آقای بازرگان داده شده است، اما بسیاری از اعضای نهضت آزادی یا افراد  همسو با این حزب زمام وزارتخانه ها و امور اجرایی را بدست گرفتند ؛ بگونه‌ای که می‌توان دولت موقت را دولت نهضت آزادی نامید. این دولت در برابر انتظارات قاطبه مردم و سیاسیون تاب نیاورد و در کمتر از یک سال کنار رفت. این حزب پس از کناره گیری از قدرت، به اپوزسیون نظام تبدیل شد و در تحولات سیاسی به ویژه دفاع مقدس در برابر امام و امت ایستاد و همچنان تا کنون در مسیر معارضه با جمهوری اسلامی عمر سیاسی خویش را سپری کرده است .
چنین خط سیری انگیزه آن شد که مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی تألیف کتابی درباره نهضت آزادی را در برنامه و دستور کار خود قرار دهد و به بررسی مستند تاریخچه، مواضع و کارنامه نهضت آزادی ایران و چهره‌های شاخص آن بخصوص مهندس مهدی بازرگان و دکتر ابراهیم یزدی از 1340 تا 1396 بپردازد.
کتاب نهضت آزادی از تأسیس این حزب و حواشی آن آغاز کرده و ضمن بررسی فراز و فرود این تشکل در طول نهضت امام خمینی (ره)، به مقطع حساس دولت موقت و پس از آن، به صورت ویژه پرداخته است. مواضع عملکرد چهره‌هایی همچون عباس امیرانتظام، علی محمد ایزدی، رضا صدر، احمد مدنی، رحمت الله مقدم مراغه ای، حسن نزیه و ... را ترسیم کرده و تطور مواضع نهضت آزادی در ادوار مختلف را کاویده است.
در مقدمه کتاب آمده است: «سابقه پژوهشگر ارجمند جناب آقای مجتبی سلطانی در تألیف کتاب خط سازش مؤسسه را بر آن داشت که این مهم به ایشان پیشنهاد شود، که پذیرفتند و پس از سالها تحمل رنج تحقیق، یادداشت‌ها و فیش‌های بسیاری از انبوه منابع و اسناد، استخراج و مکتوب کردند و تدوین اولیه کتاب را به پایان بردند؛ اما به سبب مشغله فراوان، از تکمیل و تنظیم نهایی کار بازماندند. لذا مؤسسه، با توافق مکتوب آقای سلطانی، این مجموعه ارزشمند را پس از ویرایش براساس شیوۀ مألوف و معیارهای مؤسسه و کنترل منابع و مآخذ و تکمیل آنها در قالب یک جلد برگزیده و برای انتشار آماده کرد.»
چاپ اول «نهضت آزادی ایران»، که شامل نه فصل در یک جلد و 800 صفحه است، به بهای شصت هزار تومان منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.