کتاب الکترونیک ضرورت دنیای جدید

کتاب الکترونیک چند سالی است در جهان گسترش یافته و ناشران تلاش می کنند محصولات خود را در کنار انتشار به صورت کاغذی، در این شکل جدید هم عرضه کنند.

با وجود اینکه پدیده های جدید الکترونیک و دیجیتال به سرعت وارد ایران می شود، کتاب الکترونیک جایی در بازار کشورمان نیافت. از یک سو تصور عمومی در ایران از کتاب الکترونیک، همان فایل پی دی اف است و از سوی دیگر معمولا قشر کتابخوان ترجیح می دهند کتاب را به صورت کاغذی مطالعه کنند نه روی موبایل، تبلت و کامپیوتر خود.

به تازگی سایت فیدیبو برای فروش کتاب الکترونیک آغاز به کار کرده است و شاید بتواند این پدیده دنیای مدرن را وارد جامعه ایرانی کند.

فیدیبو قرار است یکشنبه یازدهم اسفند 92 به صورت رسمی رونمایی شود اما در حالی که هنوز کار خود را به صورت رسمی آغاز نکرده، با همکاری 54 ناشر، 1359 کتاب را برای فروش در سایت قرار داده است.

مهدی فیروزان مدیرعامل موسسه شهرکتاب، مدیریت این سایت را هم بر عهده دارد اما فیدیبو زیرمجموعه شهر کتاب محسوب نمی شود و با هزینه شخصی فیروزان راه اندازی شده است.

خبرنگار حوزه کتاب و ادبیات ایرنا گفت و گویی با مدیر سایت فیدیبو انجام داده است که در زیر می خوانید:

** چرا اسم فیدیبو را برای سایت انتخاب کردید؟

در حوزه دیجیتال انتخاب اسم خیلی سخت است چون اسامی مختلف ثبت شده اند و نمی توان از آنها استفاده کرد. یکی از راه هایی که علم رسانه پیشنهاد می کند استفاده از مخفف هاست. فیدیبو مخفف فیروزان دیجیتال بوک است.

** یعنی این سایت ربطی به موسسه شهرکتاب که شما مدیرعامل آن هستید ندارد؟

من یک بنیاد فناوری اطلاعات تشکیل داده ام که دو طرح در دست کار دارد. یک سایت اطلاع رسانی که اوایل سال آینده آغاز به کار می کند و سایت فیدیبو دو طرح بنیاد من است. شهرکتاب این همه بودجه نداشت که در چنین طرحی سرمایه گذاری کند. به ثمر رساندن طرح ایجاد سایت فروش کتاب الکترونیک هم نیاز به سرمایه زیادی دارد و هم حوصله زیاد. موسسه شهر کتاب امکان این را نداشت که حدود دو سال برای آزمون و خطای این طرح سرمایه گذاری کند. طراحی نرم افزار و راه اندازی سایت فیدیبو حدود یک میلیارد تومان هزینه داشت.

** هزینه های راه اندازی سایت را از کجا تامین کردید؟

کسانی که من را از نزدیک می شناسند می دانند که همیشه در کنار کارهای فرهنگی، کارهای اقتصادی هم دنبال می کنم تا بتوانم در امور فرهنگی سرمایه گذاری کنم. سرمایه ای که برای راه اندازی این سایت در نظر گرفته شده را وقف کرده ام تا همیشه به عنوان پشتوانه سایت باقی بماند و بتواند در آینده با قدرت به کار خود ادامه دهد.

این کار یک اتفاق تمدنی است که اگر هم من در این زمینه اقدام نمی کردم باید دیگران آن را انجام می دادند. ایجاد سایت کتاب الکترونیک نیاز به پول و حوصله زیادی دارد. پول این کار را افراد زیادی دارند اما حوصله را نه.

** قشر کتابخوان عادت کرده است که کتاب ها را به صورت کاغذی مطالعه کند. چه ضرورتی در ذهن شما وجود داشت که به سمت فروش کتاب الکترونیک رفتید و چه برنامه ای برای قبولاندن این پدیده در جامعه ایرانی دارد؟

کتاب کاغذی تا ابد در تاریخ تمدن بشر باقی می ماند و امکان حذف شدن آن به وسیله هیچ نوع پدیده دیجیتال، فنی و تکنولوژیک وجود ندارد. کاغذ از هر وسیله دیگری برای خواندن بهتر است اما کتاب الکترونیک یک ضروت تکنولوژیک و تمدنی در جهان است. دست ما نیست که به عنوان یک ملت، دولت یا قاره تصمیم به بودن یا نبودن آن بگیریم. همانطور که دست ما نیست که تصمیم بگیریم ماهواره باشد یا نه. نظیر چنین بحث هایی در زمان ورود فکس به ایران هم مطرح شده بود.

کتاب الکترونیک به دلیل سهل الوصول بودن، امکاناتی که از نظر تکنولوژیک دارد و آسان بودن خرید، کار را برای قشر کتابخوان بسیار راحت می کند.

ایران در حوزه خط های راست به چپ مثل فارسی، عربی و اردو، در زمینه کتاب الکترونیک پیشگام است و فیدیبو نخستین شبکه ای است که چنین آثاری عرضه می کند. این در حالی که است که فیدیبو کتاب هایی با خط چپ به راست هم عرضه می کند و در شش ماه آینده با سه سایت معتبر در حوزه کتاب الکترونیک قرارداد امضا خواهد کرد تا کتاب های این سایت ها را هم به معرض فروش بگذارد.

** عموم مردم در ایران تصور می کنند کتاب الکترونیک همان فایل پی دی اف است. نرم افزاری که شما طراحی کرده اید چه تفاوتی با فایل پی دی اف دارد؟

فایل پی دی اف، قدرت دفاع از حقوق ناشر و مولف را ندارد و هر کسی می تواند یک کتاب را به صورت پی دی اف در سایت خود عرضه کند اما کتاب الکترونیک چون ملزم به قرارداد با ناشر است و هر کتابی که دانلود می شود برای خریدار کد گذاری می شود، امکان دزدی، جعل و تضییع حقوق مادی و معنوی ناشر و مولف را ندارد.

از سوی دیگر کتاب الکترونیک مانند پی دی اف ثابت نیست، امکان این را دارید که رنگ و خط کتاب را تغییر دهید، یادداشت برداری کنید و بخشی از کتاب را در جای دیگری کپی کنید. این امکانات به هیچ وجه در پی دی اف وجود نداشت. به این دلیل دنیا به سمت کتاب پی دی اف نرفت و به کتاب الکترونیک تمایل پیدا کرد. سایت های معتبری مانند آمازون و کوبو و همین طور تمام ناشران بزرگ دنیا بخش فروش کتاب های الکترونیک را راه اندازی کرده اند.

** مقداری هم درباره راه اندازی سایت و نحوه کار آن توضیح دهید

با هزینه بالا حدود یک سال و نیم برای طراحی و ساخت تکنولوژی این سایت وقت صرف کردیم تا بتواند کارهای ناشر و خریدار کتاب را آسان کند. در حال حاضر همه ناشران می توانند با یک ایمیل با سایت تماس بگیرند و کتاب های خود را با فرمت قابل قبول نرم افزار سایت برای ما ارسال کنند. پس از ارسال یک کتاب از سوی ناشر، حداکثر چهار تا پنج ساعت طول می کشد که این کتاب آماده فروش بر روی سایت شود.

برای جلوگیری از هرگونه تضییع حقوق کپی رایت، تقاضای ما از کلیه ناشران این است که در چارچوب قرارداد با فیدیبو کار کنند. چون زمانی که قرارداد می بندند حقوقشان روشن است و می توانند هر روز میزان فروش کتاب های خود را در سایت بررسی کنند. به این طریق حقوق ناشران و سایت حفظ می شود و کتاب ها در کمتر از یک دقیقه در دورترین نقاط جهان امکان دانلود شدن خواهد داشت.

** قیمت فروش کتاب ها در سایت چگونه تعیین می شود؟

منطق فروش کتاب الکترونیک حدود 60 درصد قیمت پشت جلد کتاب کاغذی است اما ما به ناشران اجازه داده ایم که خودشان برای محصولات خود قیمت گذاری کنند. ناشران می توانند پایین تر یا بالاتر از 60 درصد را برای کتاب هایشان تعیین کنند.

** چه برنامه ای برای همکاری با تعداد بیشتری از ناشران در فیدیبو دارید؟

در این مدت با برخی از ناشرانی که کتاب هایشان به صورت پی دی اف سرقت شده بود تماس گرفتیم. متقاعد کردن برخی از آنها طول کشید اما در نهایت با آنها به توافق رسیدیم که آثارشان به صورت الکترونیک به فروش برسد. در حال حاضر با همکاری 54 ناشر، 1359 کتاب در سایت فیدیبو در معرض فروش قرار دارد.

برای مراسم رونمایی سایت هم محل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران را در نظر گرفتیم تا فرصت گفت و گو با همه ناشران را پیدا کنیم و آنها را در جریان فعالیت های خود قرار دهیم. در مدتی که سایت فیدیبو به صورت غیر رسمی آغاز به کار کرده است، خیلی از ناشران با ما تماس گرفته اند و خودشان برای همکاری با سایت اعلام آمادگی کرده اند.

** فکر می کنید چه آینده ای در انتظار فیدیبو است؟

هر اتفاقی که در دنیا برای کتاب الکترونیک رخ می دهد بر سر سایت فیدیبو هم خواهد آمد. یکی از برنامه های ما این است که هر تکنولوژی جدیدی که در زمینه کتاب الکترونیک ایجاد شود را به امکانات سایت اضافه کنیم. خدمات جدیدی برای سایت طراحی شده که قصد داریم هر ماه بخشی از آن را در سایت قرار دهیم.

** انتظار درآمد زایی هم از این سایت دارید؟

قطعا این انتظار وجود دارد اما اینکه چه زمانی که سرمایه ای که برای راه اندازی سایت هزینه شده بازگردد مشخص نیست.