قنات تهران قدیم

در دارالخلافه تهران، بیش از اینکه آب رودخانه کرج به این شهر جریان یابد چندین قنات وجود داشت که در هر محله و منطقه روان بود. این قنات‌ها اکثرا وقفی بود به این کیفیت که شخص خیرخواه و نیکوکاری به‌خاطر رفاه خلق خدا اقدام به حفر قنات می‌کرد تا با این امر ثوابی برای خود ذخیره کرده باشد.

قنات تهران قدیم

معروف ترین قناتی که در تهران جریان داشت قنات مرحوم حاج میرزا آقاسی بود که در سرچشمه، از زمان فتحعلی شاه، حفر شده بود و اکنون هم پس از گذشت بیش از ۱۶۰ سال، جریان آن قطع نشده است. حاج میرزا فرزند حاج ابراهیم کلانتر معروف شیراز بود که دروازه شهر شیراز را در جنگ لطفعلی‌خان و آقا محمد‌خان به سوی آقامحمد‌خان گشود و باعث پیروزی وی شد. قسمت دیگری از قنوات مهم تهران و حومه را حاج‌میرزا آقاسی ایجاد کرده است. اصولا حاج‌ملاعباس ایروانی معروف به میرزا آقاسی مردی بود که به کارهای زراعتی و حفر قنات عشق خاصی داشت. او که صدر اعظم چندین ساله محمدشاه بود برای اولین بار نهری از رودخانه کرج برای یافت‌آباد و وصف نارد جاری ساخت که بعدها این آب را به وسیله نهر دیگری به تهران آوردند تا قنات فرمانفرما در خیابان پاستور امروزی، قنات حاج حسین‌خان شاهسون نظام‌الدوله، قنات میرزا علیخان امین‌الدوله و پارک امین‌الدوله را در خیابانی به همین نام مشروب سازد. می‌گویند روزی حاجی تنها و بدون کوکبه به سر قناتی که داده بود بکنند، می‌رود و از عمله چرخکش می‌پرسد: «این قنات به آب رسیده است؟» جواب می‌گوید: «آب کجا بود!این حاج میرزا آقاسی بی‌خود ما را معطل کرده است ما داریم برای کبوترهای خدا لانه می‌سازیم» حاجی به او گفته است: بنده خدا برای من آب ندارد برای تو که نان دارد.

- افشاری، پرویز؛ صدراعظم‌های سلسله قاجاریه، تهران، موسسه چاپ و انتشارات وزارت خارجه، ۱۳۷۶.