خاطرات عکاس مجمع تشخیص از سفر آیت‌الله هاشمی به مکه مکرمه و ثبت نام در انتخابات

محمد کاظم‌پور متولد سال 1352دزفول و عکاس اداره کل روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

مصاحبه با فردی که در بیشتر لحظات و موقعیت‌ها در کنار شخصیتی سیاسی و انقلابی همچون آیت‌الله هاشمی قرار گرفته و ناب‌ترین عکس‌های خبری خود، به وی اختصاص داده ، دارای جذابیت‌ها و نکات قابل تاملی است که خواندن آن خالی از لطف نیست.
از آنجایی که اظهارات کاظم‌پور بسیار جالب توجه بود، این مصاحبه را به صورت محاوره تنظیم کردیم تا از جذابیت آن برای مخاطبان گرانقدر کاسته نشود.
مشروح گفتگو محمدکاظم‌پور با باشگاه خبرنگاران را در زیر می‌خوانید:
باشگاه خبرنگاران: به عنوان اولین سوال متولد کجا و چه سالی هستید؟
کاظم‌پور: در سال 1352 در شهر دزفول به دنیا آمده‌ام و مانند همه بچه‌های دزفول هفت سالگی و شروع مدرسه ام را با بمباران عراقی ها شروع کردم.
باشگاه خبرنگاران: حرفه عکاسی رو چه جوری آغاز کردید؟
کاظم‌پور: اینکه چه جوری آغاز کردم، خب دوربین به دست گرفتم و شروع به عکاسی کردم، اما اگر منظورتان این است که از کی شروع کردم باید بگویم زمانی که در جمع خانوادگی حضور پیدا می‌کردم، وقتی آلبوم کودکی‌ام را برای مرور خاطرات گذشته باز می‌کردم، برخلاف همه که به چهره عکس‌ها و افراد خیره می‌شدند، من به اشیا و فضای پشت و اطراف افراد در عکس‌ها زل می‌زدم و با خود می‌گفتم اگر از فلان زاویه این عکس گرفته می‌شد، دورنما و پس زمینه بهتری داشت.
اما به طور منسجم و حرفه‌ای از سال 1368 در انجمن سینما جوانان دزفول فعالیت‌های هنری و مربوط به عکاسی رو شروع کردم و در حال حاضر هم عکاس اداره کل روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام هستم.
باشگاه خبرنگاران: اولین دوربین عکاسی‌تون رو کی خریدید؟
کاظم‌پور: اولین دوربین عکاسی‌ام را در سال 62 هدیه گرفتم که دایی‌ام از مکه برام آورده بود به درخواست خودم که بابت این موضوع خیلی ازش ممنون هستم.
باشگاه خبرنگاران: مارک دوربین چی بود؟
کاظم‌پور: دوربین Lubitel 120 (لوبیتل 120) بود.
باشگاه خبرنگاران: چه زمانی اولین دوربین را برای کار خبری به دست گرفتید و کی عکاسی خبری را به طور جدی آغاز کردید؟
کاظم‌پور: تقریباً از سال 79 ولی قبلش بیشتر عکاسی مستند اجتماعی کار می‌کردم و الان هم اگر فرصتی باشد، مستند کار می‌کنم، چون عکس های مستند، برش ندارند و مثل فیلم یک موضوع را به ترتیب به تصویر می کشند.
باشگاه خبرنگاران: اولین دوربین حرفه‌ای‌تان را چه زمانی تهیه کردید و چه مارکی بود؟
کاظم‌پور: سال 70 دوربین Yashica (یاشیکا) – البته سال 62 هم Lubitel 120 (لوبیتل 120) تقریباً می‌شود گفت در رِنج خودش حرفه‌ای بود.
باشگاه خبرنگاران:چه اتفاقی افتاد که به عنوان عکاس مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب شدید؟
کاظم‌پور: خیلی ساده بود، از طریق یکی از دوستانم به مجمع تشخیص معرفی شدم.
درآن زمان یعنی سال 76 آیت‌الله هاشمی پس از پایان دوره ریاست جمهوری تازه وارد ساختمان جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام شده بودند و اداره کل روابط عمومی دنبال یک عکاس بودند، به من هم پیشنهاد شد و قبول کردم و به این ترتیب عکاس مجمع شدم.
باشگاه خبرنگاران:عکاس مجمع بودن چه حس و حالی داره؟
کاظم پور: فضای خوبی رو تو این کار احساس می‌کنم، کار کردن و در کنار شخصیتی مثل آیت‌الله هاشمی بودن، حال و هوای عجیبی دارد و تجربه بسیار خوبی محسوب می‌شود.
باشگاه خبرنگاران: چند سفر با آیت‌الله هاشمی رفتید؟
کاظم‌پور: با حاج‌آقا سفرهای زیادی رفتم که تعداشون رو دقیقا نمیدونم.
باشگاه خبرنگاران: چند فرم عکس از آیت‌الله هاشمی دارید؟
کاظم پور: خیلی زیادند و تعدادشون رو دقیقا نمیدونم.
باشگاه خبرنگاران: از بین شخصیت‌های سیاسی مطرح فقط با آیت الله هاشمی کارمی‌کنید؟
کاظم‌پور: بله، از سال 78 عکاس روابط عمومی مجمع تشخیص هستم و تنها از حاج آقا و برنامه های مربوط به ایشان عکس می‌گیرم البته باید به این نکته هم اشاره کنم که برای بعضی از شخصیت‌ها هم کار کردم البته در قالب عکس پرتره و نه بیشتر.
باشگاه خبرنگاران:از نظر کاری و ارتباطی با آیت‌الله هاشمی راحت هستید؟
کاظم‌پور: تجربه کار کردن با شخصیتی مثل آیت الله هاشمی برای من بسیار لذت بخشه، شکیبایی و صبری در وجود حاج آقا هست که قابل ستایشه.
باشگاه خبرنگاران: آیت الله هاشمی موقع عکس گرفتن چه خصوصیات و ویژگی بارزی دارند؟
کاظم‌پور: موقع عکس گرفتن خصوصیت و ویژگی خاصی ندارند ولی من سعی می‌کنم وقتی ایشان به اوج بیانات و صحبت‌های خودشون می‌رسند، عکاس‌های مورد نظرم رو بگیرم و این موضوع باعث شده در این لحظات عکس‌های خوبی ازحاج آقا بگیرم.
باشگاه خبرنگاران: تلخ‌ترین و شیرین ترین خاطره عکسی شما از آیت‌الله هاشمی به چه موضوعاتی مربوط میشه؟
کاظم پور: خاطره‌انگیزترین عکس من در باغ فدک بود که توفیق یافتم به عنوان اولین مسافران گروهی ایران و شاید شیعه، به همراه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به منطقه فدک برویم. شب قبل از سفر وفتی در حسینیه شیعیان مدینه از آیت‌الله العمری، رهبر شیعیان مدینه شنیدیم که نروید و اصلاً جایی به این اسم در جغرافیای عربستان نیست، آن قدر ناامید بودیم که وقتی در ورودی شهر الحیاط، روی تابلو، کلمه «فدک» را دیدم، وظیفه اداری و رسالت مذهبی و شغل عکاسی خود را فراموش کردم که از آن عکس بگیرم و به جای عکاسی، گریه می‌کردم. اما وقتی به باغ فدک، چشمه، مسجد، چاه و دیوارها رسیدم، نمی‌گذاشتم چشم‌های دوربینم پلک بزنند و حتی یک لحظه را از دست بدهند. از آن عکس‌ها در برگشت به ایران، نمایشگاهی برپا کردم و وقتی اشک و لبخند مردان و زنان را هنگام تماشای عکس‌ها می‌دیدم، با اشک‌هایشان می‌خندیدم و با خنده‌هایشان اشک می‌ریختم.
اما تلخ‌ترین لحظه‌ای که در عکاسی داشتم و همراه با هق‌هق گریه عکس می‌گرفتم، دیدار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با یک جانباز در زیباکنار بود که وقتی جانباز، هاشمی را دید، می‌خواست حرف بزند و نمی‌توانست. دست‌هایش را می دیدم که پنجه‌هایش را باز کرده و به صورت حاج آقا می‌کشد. گریه هاشمی همه را به گریه واداشت آن لحظه به یاد کوه‌های آتشفشان افتادم که وقتی راه خروجی برای گدازه‌های خود نداشته باشند، فواره می‌کشند.
خاطرات شیرینم بسیار زیاد است. دو سفر به سرزمین وحی و عکاسی در مکه و مدینه، مخصوصاً شب وفات حضرت فاطمه(س) در قبرستان بقیع. سفرهای فراوان به مشهد و ورود به ضریح مطهر ثامن‌الحجج، سفر کاری به خوزستان و حضور در منطقه شلمچه که به کربلای ایران معروف است. برنامه‌های افتتاح طرح‌ها و پروژه‌ها، مخصوصاً سدها که می‌دانستم پس از عکاسی من، کام تشنه دشت‌ها سیراب می‌شود، از خاطرات خوبی است که در دوران کاری من ثبت شده است.
باشگاه خبرنگاران: تا به حال شده عکسی را از ملاقات یا دیدارهای حاج آقا منتشر نکنید؟
کاظم‌پور: مطمئناً بعضی از عکس‌ها رو نمیشه در فضای رسانه‌ای کار کرد ولی در مورد دیدارهای حاج آقا عکس‌های زیادی از برنامه می‌گیریم و چند عدد آن را پس از تأیید برای سایت‌ها و خبرگزاری‌ها می‌فرستیم.
باشگاه خبرنگاران:برای فرزندان آیت‌الله هاشمی عکس می‌گیرید، منظورم عکس شخصی؟
کاظم‌پور: عکس شخصی نه ، عکس های کاری می‌گیرم، مثلاً با فاطمه هاشمی در بنیاد بیماری‌های خاص قبل از اینکه در مجمع مشغول باشم، به صورت برنامه‌ای کار می‌کردم و با محسن هاشمی هم در چند پروژه مترو کار کردم.
باشگاه خبرنگاران:عکسی که از مهدی هاشمی و آیت الله هاشمی به همراه همسرش خانم مرعشی پس از آزادی مهدی هاشمی از زندان در برخی از سایت‌ها منتشر شد متعلق به شما بود؟
کاظم‌پور: نه، از طرف خود خانواده و با موبایل یکی از همراهان بود.
باشگاه خبرنگاران: در طول این سالها چه ویژگی بارزی از آیت‌الله هاشمی دیدید؟
کاظم‌پور: درباره کار، بارها برای نور و پس زمینه عکس نظری می دهیم ، قبول می کنند و در اخلاق ، صبر و استقامت ایشان ستودنی است و اینکه از موضوعات مختلف ابراز ناراحتی نمی‌کنند.
باشگاه خبرنگاران:راستی روزی که آیت‌الله هاشمی برای ورود به انتخابات 92 وارد وزارت کشور شدند شما کی درجریان قرار گرفتید؟
کاظم‌پور: تقریباً ساعت 17/35 بعداظهر از دفتر مجمع با من تماس گرفتند و گفتند که وسایلم را بردارم و به طرف وزارت کشور بروم. من هم که این خبرو شنیدم با یکی از همکاران با موتورسیکلت به وزارت کشور رفتم، فضای خاصی اون روز تو وزارت کشور حاکم بود.
باشگاه خبرنگاران: از ثبت‌نام آیت الله هاشمی خبر داشتید؟
کاظم‌پور: نه، در جریان نبودم نیم ساعت قبل از ثبت‌نام در جریان قرار گرفتم.
باشگاه خبرنگاران:حس و حالی رو که اون روز تو وزارت کشور دیدید چطور ارزیابی می‌کنید؟
کاظم‌پور: حس خوبی در وزارت کشورحاکم بود، حضور مردم و خوشحالی آنها از ثبت نام حاج آقا حس خوبی رو به من منتقل کرده بود.
باشگاه خبرنگاران:با توجه به این فضایی که توصیف کردید، پس از عدم احراز صلاحیت آیت‌الله هاشمی وی چه حالی داشتند:
کاظم‌پور: حاج آقا آن قدر صبور هستند به همین خاطر هیچ نگرانی و ناراحتی نداشتند.
باشگاه خبرنگاران: یعنی ناراحت نبودند؟
کاظم‌پور: نه ناراحت نبودند.
باشگاه خبرنگاران: با توجه به همه اوصاف و ویژگی‌هایی که از شغل‌تون مطرح کردید و سختی‌های کارتون اگر یک بار دیگر فرصت انتخاب شغل به شما داده شود باز هم عکاسی را انتخاب می‌کنید؟
کاظم‌پور: بگذارید برای پاسخ به این سوال بگویم نمی‌دانم. چون دیگر آموزه‌های هنر را به شکل حرفه‌ای تجربه نکرده‌ام. اما می‌توانم بگویم عکاسی را دوست دارم. مثل حکایت آن چاه‌کن که می‌گفت اگر آب نداشته باشد، نان دارد، عکاسی هم آب دارد و هم نان.یعنی هم روح آدم را ارضا می‌کند و هم نیازهای مادی را بر طرف می‌نماید. چه شغلی بهتر از این؟! مهمترین ویژگی آن امنیت شغلی است.شاید با تحولات سیاسی، نتوانی در جایی که می‌خواهی، کار کنی، ولی عکاسی شغلی است که اگر اهلش باشی، همه جا کار هست، حتی در تفریحات خانوادگی. اصلاً باید بگم عکاس مثل مرغ است، در عروسی و عزا برای صاحبان مراسم لازم است. پس اگر فرصت انتخاب داشته باشم، نه یک بار، بلکه برای هر چند بار که باشد، عکاس می‌شوم.
باشگاه خبرنگاران:به سوژه‌های دیگر به غیر از سوژه هایی که در حال حاضر با آن درگیر هستید علاقه دارید؟
کاظم‌پور: این سوال مثل این می‌ماند که به یک گرسنه بگویی، اگر نان نباشد، غذاهای دیگر و یا میوه‌های گوناگون می‌خوری؟ معلوم است که جوابش با تمایل بسیار بالا «بله» خواهد بود. من عکاسم و هر چه سوژه هایم گوناگون تر باشد، خوشحال‌تر می‌شوم. حتی گاهی سوژه‌های متفاوت را می‌پسندم. مثلاً وجود یک تخته سنگ عبوس در میان انبوهی از گل‌ها یا چرای یک آهو در میان گله‌ای از اسب‌ها. در محل کارم، گرچه عکاسی خبری هستم، اما گاهی از ریش‌ریش پرده‌ها، سوژه می‌سازم یا رقص لامپ‌های خاموش و روشن لوستر و حتی چیدمان بی‌نظم کتاب‌ها در کتابخانه.
باشگاه خبرنگاران:به عنوان منبع درآمد، حرفه خوبی است؟
کاظم‌پور: خوب است. عکاسی منبع درآمد نیست که مثل نفت از زمین بجوشد. مثل کشاورزی است که بیل می‌زند و کاشت و داشت دارد تا به برداشت برسد، باید نگاه جستجوگر داشته باشی و زاویه مناسب را انتخاب کنی و زحمت بکشی تا برداشت تو، یا همان عکس، محصولی باشد که چون می‌بینند اکثریت بپذیرند.
گفتگو از فاطمه علی‌اصغری