مرگ در خاک بیگانه؛ نماد بیگانه‌پرستی شاهان

از زمان پیروزی نهضت مشروطیت مرگ هیچ یک شاهان ایران، در داخل کشور به وقوع نپیوسته و آنان عموماً در خارج از کشور در تبعید و در به‌ دری مرده‌اند.
محمد‌علی شاه قاجار که در 28 دی 1285 متعاقب مرگ پدرش مظفرالدین شاه تاجگذاری کرد در کشاکش جنبش مشروطه روز هفتم مهر 1288 از طریق بندر انزلی به روسیه گریخت و از آنجا راهی اروپا شد و در 16 فروردین 1303 به بیماری دیابت در 54 سالگی در پاریس درگذشت. 6 سال بعد فرزند او احمد‌شاه قاجار نیز در پاریس درگذشت. احمد شاه در 11 آبان 1302 در دوران نخست‌وزیری سردار سپه و در برابر اقتدار روزافزون وی، از بیم جان خود راهی اروپا شد و تا پایان عمر نتوانست به ایران بازگردد. رضاخان نیز در غیاب وی زمینه ‌برکناری او و انقراض سلسله قاجار را فراهم آورد و این طرح را در 9 آبان 1304 عملی ساخت. احمد شاه 4 سال بعد در نهم اسفند 1308 در 32 سالگی به مرض کلیه در پاریس جان خود را از دست داد.
پس از احمد شاه، رضا شاه نیز در تبعید مُرد. او روز 25 شهریور 1320متعاقب اشغال نظامی ایران توسط متفقین، به حالت تبعید به بندر عباس برده شد. سپس در هشتم مهر کشتی انگلیسی حامل وی ساحل ایران را به قصد بندر بمبئی در هند ترک کرد. روز نهم مهر کشتی به بندر بمبئی و روز 18 مهر به جزیره موریس رسید. رضا شاه چند ماهی در این جزیره نگاهداشته شد سپس روز 7 فروردین 1321 به بندر دوربان در آفریقای جنوبی برده شد و 2 ماه بعد با قطار به ژوهانسبورگ انتقال داده شد و در نهایت روز 4 مرداد 1323 در اثر حمله قلبی در این شهر جان باخت.
36 سال بعد، محمد‌رضا فرزند رضا شاه پهلوی نیز در تبعید درگذشت. محمد‌رضا پس از 37 سال پادشاهی و دیکتاتوری روز 26 دی 1357 در بحبوحه انقلاب اسلامی از ایران گریخت و رهسپار شهر آسوان مصر شد. سپس روز دوم بهمن همان سال راهی مراکش شد و 67 روز در آن کشور ماند. روز 10 فروردین 1358 با هواپیمای اختصاصی شاه حسن مراکشی به باهاما برده شد، روز 20 خرداد این سال با یک هواپیمای کرایه‌ای از باهاما به مکزیک رفت. در این کشور بیماری سرطان وی تشدید شد و روز 30 مهر از مکزیک راهی بیمارستانی در نیویورک شد. در 24 آذر 1358 رهسپار پاناما شد و پس از 100 روز اقامت در این کشور در سوم فروردین 1359 به قاهره بازگشت. روز 8 فروردین در بیمارستان معادی قاهره بستری شد، و در 5 مرداد این سال درگذشت.
محمد‌رضا و پدرش هر دو در ماه مرداد مردند و هر دو در قاهره و در مسجد زیدالرفاعی جائی که معمولاً اجساد پادشاهان و فراعنه مصر در آن مدفون است به خاک سپرده شدند. در شبستان کناری قبر شاه سه قبر دیگر متعلق به ملک فؤاد اول، ملکه نازلی و ملک فاروق (پدر، مادر و برادر فوزیه همسر اول شاه) قرار دارد. ظاهراً تقدیر این بود که پادشاهان زبون و وابسته در خاک بیگانه جان بسپارند تا نماد وابستگی و تعظیم و تکریمشان در مقابل بیگانگان بیش از پیش رخ نماید.