انتقال سلاح از سوی ایران

محرمانه 27 اوت 1975- 5 شهریور 1354

از: سفارت آمریکا، تهران به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی

موضوع: انتقال سلاح از سوی ایران

1- چنانکه وزارت آگاهی دارد، به کرّات توجه مقامات دولت ایران را به قوانین و مقررات دولت ایالات متحده در ارتباط با انتقال [تسلیحات] به کشورهای ثالث جلب کرده‌ایم، و باز هم این کار را خواهیم کرد. سفیر اخیراً در تاریخ 18 اوت درباره این موضوع با شاه گفتگو کرد. او نیز مثل همه مقامات عالی‌رتبه ایرانی کاملاً از این قوانین و شرایط آگاه است و مطمئن هستیم که قصد رعایت کلیه این مقررات را دارد.

2- با وجود این، فشارهای خارجی و ماهیت سازمان ارتش ایران بر خلاف این قصد و اراده است. ابتدا اینکه ایران سخت‌افزار نظامی معتنابهی کسب کرده و دارد کسب می‌کند. ایران در محاصره کشورهای فقیرتری است که خود را با تهدیدهای امنیتی و در نتیجه نیاز به تجهیزات نظامی مواجه می‌بینند. ایران در حکم کشوری با سنت دیرینه همبستگی اسلامی و کمک به همسایگان فقیرترش و همچنین آرمانش برای نفوذ در منطقه، احساس می‌کند که باید به درخواست مساعدت‌های نظامی همسایگانش، به ویژه اردن و پاکستان پاسخ مثبت دهد. مسئله انتقال سلاح دو سر دارد که آمریکا می‌تواند بر هر دو اعمال نفوذ کند، یعنی دریافت‌کننده و انتقال‌دهنده. تا به حال ما عمدتاً مسئله را از سر دومش، یعنی انتقال‌دهنده، مورد بحث و بررسی قرار داده‌ایم.

3- نکته دوم اینکه ارتش ایران ماشینی با بازده کامل نیست که فرمانی از سوی مافوق صادر شود و بدون هیچ انحرافی از سوی زیردست اجرا گردد. چنانچه انتقال [تسلیحات] به دست افسران بی‌تجربه‌ای انجام گیرد که با قوانین دولت ایالات متحده آشنایی ندارند، آن وقت باید منتظر نقض غیرعمدی قوانین نیز باشیم. نیروهای مسلح ایران دارای نیروهای کارآزموده و یا کاملاً هماهنگی نیستند که چنین امکانی به صفر برسد.

4- بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم از سفیران آمریکا در امان و اسلام‌آباد خواسته شود تا با مقامات عالی‌رتبه کشورهای میزبان (از جمله حسین و بوتو) تماس بگیرند و خطرات ذاتی ترتیبات پنهانی انتقال تجهیزات نظامی با مبدأ آمریکایی از ایران به کشورهای ثالث را برای آنها تشریح کنند. چنین ترتیباتی بالاخره فاش خواهد شد. باید تأکید شود چنانچه قوانین و مقررات ایالات متحده نقض گردد، در نتیجه واکنش کنگره، احتمالاً به نقش آمریکا در این منطقه و روابط نظامی این کشور با ایران، اردن و پاکستان لطمه وارد خواهد شد. محور گفتگوها باید اصرار بر این نکته باشد که دولت اردن و دولت پاکستان ما را از تقاضایشان برای تجهیزات نظامی با مبدأ آمریکایی از ایران مطلع سازند. زمانی که از پیش نسبت به انتقال چنین تجهیزاتی اطلاع یابیم، آنگاه می‌توانیم رویه‌های لازم برای انجام انتقال مزبور را آغاز کنیم؛ البته اگر چنین ترتیباتی با سیاست‌های ایالات متحده موافق باشد.

5- به اعتقاد ما چنانچه وزارت چنین طرحی را مفید تشخیص می‌دهد، باید در اسرع وقت رهنمودهایی در اختیار سفیران آمریکا در امان و اسلام‌آباد قرار گیرد، البته پیش از آنکه تیمسار توفانیان بابت انتقال تجهیزات نظامی بیشتر به پاکستان (که در یک تلکس جداگانه برایتان ارسال می‌گردد) با ما تماس بگیرد. اگر چنین پیشنهادی به جای اینکه در اختیار توفانیان قرار بگیرد به نیروی هوایی و یا نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی ارسال می‌شد، احتمالاً مراحل کار بدون مشورت با ما صورت می‌گرفت. همین مسئله بر لزوم حل مشکل انتقال [تجهیزات نظامی] از هر دو سو، یعنی انتقال دهنده و دریافت کننده، تأکید دارد.

هلمز