نگاهی به کتاب «انگلیس و اشغال ایران در جنگ جهانی اول»

  این کتاب ترجمه‌‌ای است از اثر تحقیقی دکتر محمدقلی مجد پژوهشگر ایرانی مقیم امریکا که با نام: »PERSIA IN WORLD WAR I AND ITS CONQUEST BY GREAT BRITAIN« در سال 2003 میلادی منتشر شده است.
این کتاب به شرح مستند اشغال ایران- علیرغم اعلام بی‌طرفی- به دست نیروهای انگلیسی براساس اسناد منتشر نشده امریکایی پرداخته و برای اولین بار پرده از کشتار مردم بی‌دفاع برداشته است. توصیف چگونگی قتل‌عام عشایر سوسنگردی و سرکوب جنبش مردمی جنگل، تحمیل پلیس سرکوبگر جنوب و کشتار عشایر فارس، تشکیل پلیس شمال، حمایت از ورود شبه ‌نظامیان مسیحی به ایران که منجر به کشتار مردم آذربایجان گردید و شرح سایر مظالم دیگر دولت استعماری بریتانیا از جمله مسائل طرح شده در این اثر است.

 

نکته بدیع در این پژوهش تلاش انگلیسی‌ها در تحریف جمعیت ایران و سرپوش بر قتل و غارت و ایجاد قحطی است.
مجد معتقد است جنگ جهانی اول و قحطی@@3@@ِ بزرگ سال‌های 1917 تا 1919م که گریبانگیر ملت ایران شد، بزرگترین مصیبتِ تاریخ این مملکت، و حتی به مراتب خانمان‌سوزتر از حمله مغول در قرون وسطی بود.
قحطی ناشی از اشغال ایران یکی از بزرگترین قحطی‌های تاریخ، و بدون شک بزرگترین فاجعة تاریخ ایران است و می‌توان آن را نسل‌سوزی و هولوکاست واقعی به شمار آورد، دکتر مجد معتقد است: مسلماً درکِ تاریخ ایرانِ بعد از جنگ بزرگ بدون آگاهی از این قحطی به درستی قابل فهم نخواهد بود. یافتن فجایع تاریخی دیگری که با قحطی بزرگ ایران برابری کند بسیار دشوار است. در این میان یک نکته بدیهی است، و آن اینکه ایرانِ - بی‌طرف- بزرگترین قربانی جنگ جهانی اول بود. تلفاتِ هیچیک از کشورهای متخاصم، چه از لحاظ نسبی و چه مطلق، با تلفات ایران حتی قابل مقایسه نیست.
امید می‌رود این کتاب که بر بنیاد اسناد وزارت امور خارجه آمریکا تألیف شده بتواند راهگشای علاقه‌مندان به تاریخ ایران در دوره معاصر باشد.
این پنجمین کتاب از مجموعه آثار دکتر مجد است که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ترجمه و منتشر شده است. پیش از این قحطی بزرگ...، تاراج بزرگ...، رضاشاه و بریتانیا... و از قاجار تا پهلوی ارائه شده بود. ترجمه این آثار به دلیل: 1. فقر اسناد در بازة زمانی 1292 تا 1320؛ 2. بهره‌گیری از اسناد منتشر شده آمریکایی؛ 3. خودداری وزارت جنگ انگلیس از انتشار اسناد درباره اشغال ایران در این دوره و قحطی بزرگ (که تا سال 2053 علنی نخواهند شد)، می‌باشد.
بایسته است که مرکز اسناد انگلیس نیز با گشودن درب مراکز آرشیو اسناد خود به روشن شدن ابهامات فراوان تاریخی این دوره کمک کند و در این محکمه از خود دفاع نماید.