قیام 17 خرداد 1354 در قم

قیام 17 خرداد 1354 در حالی آغاز شد که رژیم شاه گمان می کرد ، سیاست های خشن و خونین و وحشیانه اش چنان ترسی بر دلها حاکم کرده است که هیچ کس جرات ابراز وجود ندارد. رژیم شاه هر سال در سالگرد قیام 15 خرداد ، همه عوامل امنیتی و انتظامی را در قم به حال آماده باش نگه می داشت تا از بروز هر حادثه ای جلوگیری کند. در سال 1354 از چند روز قبل از سالگرد قیام 15 خرداد ، همه عوامل امنیتی و انتظامی رژیم شاه به طور نهان و آشکار ، تمام خیابان ها و کوچه ها و گذرهای معروف قم را زیر نظر گرفتند. در این زمان، علاوه بر این که نیروهای امنیتی و انتظامی رژیم شاه در قم تقویت شده بود و در تهران نیز عوامل کمکی به حال آماده باش بودند ، پادگان منظریه قم نیز در حال آماده باش بود تا اگر اتفاقی افتاد و نیروهای امنیتی و انتظامی قم نیاز به کمک پیدا کردند، فورا سربازان پادگان منظریه خود را به قم برسانند.
   15 و 16 خرداد گذشت ولی حادثه قابل توجهی رخ نداد و مخالفت ها با رژیم شاه، مثل گذشته منحصر به نوشتن شعارهایی بر در و دیوار مدارس حوزه علمیه و برخی مکان های عمومی دیگر شد و در برخی مکانهای عمومی نیز طلاب و روحانیون به صورت گروههای کوچک با یکدیگر پیرامون مسائل روز و سایر مسائل مربوط به سیاست های رژیم شاه ، به گفتگو پرداختند.
    اما روز 17 خرداد ، اوضاع به شکل دیگری درآمد. در این روز ، صدها نفر از طلاب و روحانیون در مدرسه فیضیه اقدام به تجمع ، سخنرانی و تظاهرات کردند. تجمع و تظاهرات طلاب فورا مورد توجه مردم واقع شد و افرادی خود را به حوالی مدرسه فیضیه رساندند. در این زمان که ماموران رژیم شاه بسیار وحشت زده شده بودند ، اقدام به محاصره محل تجمع طلاب نمودند و به مردم و تجمع کنندگان مدرسه یورش بردند. تهاجم ماموران امنیتی و انتظامی رژیم شاه به مدرسه فیضیه ، سبب درگیری بین ماموران و طلاب شد. این درگیری به سرعت به خارج مدرسه نیز سرایت کرد و علاوه بر مدرسه فیضیه ، کوچه ها و خیابان های اطراف آن نیز به عرصه درگیری تبدیل شد. بلافاصله بعد از آغاز درگیری ، نیروهای کمکی با تجهیزات کامل وارد عرصه شدند تا نیروهای امنیتی و انتظامی را در سرکوب مردم و طلاب یاری کنند. در همین حال ، شهر قم و بازار آن ملتهب گردید و نسبت به حادثه ای که پیش آمده بود، واکنش نشان داد. التهاب در حوزه علمیه و بازار و خیابان های مرکزی قم ، فورا به دبیرستان ها نیز سرایت و دانش آموزان در آستانه واکنش قرار گرفتند ولی روسای مدارس سعی کردند دانش آموزان را در کلاسها نگه دارند و مسائل را طور دیگری به گوش آنها برسانند. به هر حال ، قیام 17 خرداد 1354 با خشونت تمام سرکوب شد و ماموران امنیتی با تجهیزات کامل ، عملیات سرکوب را با خشونت تمام آغاز کردند. ماموران امنیتی حتی در کوچه ها، مغازه ها و خانه ها نیز به تعقیب مردم پرداختند و به هر کسی دسترسی پیدا می کردند، دستگیر می نمودند. در جریان این سرکوب، تعداد زیادی از طلاب و مردم زخمی شدند و گروه کثیری نیز دستگیر گردیدند و به زندان ها منتقل شدند. امام خمینی بعد از شنیدن خبر قیام قم در 17 خرداد 54، پیامی به ملت مسلمان ایران فرستادند و این قیام را طلیعه درخشان آزادی نامیدند. امام خمینی در بخشی از پیام خود، درباره قیام مذکور چنین فرمودند:
.... اخبار واصله از ایران، دنبال شکست مفتضحانه شاه در حزب بازی جدید (تاسیس حزب رستاخیز) ، با آن که موجب کمال تاسف و تاثر است، مایه امید و طلیعه درخشان آزادی است. تاسف از آن که در عصری که ملت ها یکی پس از دیگری از یوغ استعمار خارج می شوند و استقلال و آزادی خود را به دست می آورند، ملت بزرگ مسلم ایران با گماشته شدن یکی از مرتجع ترین افراد و یکی از عمال بی چون و چرای استعمار و سایه افکندن وحشتناک ترین استبداد وحشیانه بر سرتاسر کشور، از تمام شئون آزادی محروم و با جمیع مظاهر استبداد و ارتجاع دست به گریبان هستند... ولی با همه مصیبت ها، بیداری ملت مایه امید است. مخالفت دانشگاههای سراسر ایران ، به حسب اعتراف شاه و مخالفت علمای اعلام و طبقه محصلین و طبقات مختلف ملت با همه فشارها و قلدری ها ، طلیعه به دست آوردن آزادی و رهایی از قید استعمار است . شرکت نکردن ملت غیور در حزب فرمایشی و انتخابات خائنانه ، نمونه بیداری و پیروزی است . اینجانب به ملت بزرگ و عزیز ایران پس از تسلیت در این مصیبت های دلخراش و تسلیت در اهانت به قرآن کریم و حریم اهل بیت طهارت علیهم السلام و تسلیت در واقعه 15 خرداد 42 و 17 هفده خرداد 54 ، تبریک می گویم بر این روشنفکری و آزادمنشی ، تبریک می گویم بر طلوع صبح آزادی و قطع ریشه استعمار و عمال خبیث آن ، سلام من به مقتولان و مصدومان 15 خرداد ، سلام من بر مصدومان و مظلومان 17 خرداد...