آبراهامیان: آمریکا مایل نبود منابع نفت ایران توسط ایرانی ها اداره شود!

یرواند آبراهامیان تاریخ نگار مشهور در مصاحبه  با  نشریه «Real News» به بیان دیدگاههای خود در باره انتشار اسناد جدید وزارت خارجه آمریکا، و کودتای 28 مرداد پرداخت.

وی در این زمینه اظهار داشت : اسناد تازه به دست رسیده بطور مستقیم نشان می دهد که تا چه اندازه وزارت خارجه و سفارتخانه آمریکا ( نه تنها سرویس جاسوسی سیا) در حیات سیاسی ایران دست داشتند. یعنی فقط موضوع بحران نفت، مذاکرات و میانجی گری بین انگلیس و ایران نبود، بلکه وزارت خارجه (در کنار سازمان سیا) از سال 1951 که همان 1330 می باشد، در انتخابات کشور و تعیین نخست وزیر نقش مداخله گر داشتند. مدارک نشانگر آن است که دولتمردان آمریکا هر کاری که می توانستند برای ناتوان کردن دکتر مصدق انجام دادند، حتی مدت ها قبل از کودتا.  این مدارک بیانگر آن است که آمریکا در جزئیات مسائل داخلی کشور ایران دست داشت.

آبراهامیان گفت: وقتی که دکتر مصدق شرکت استعماری نفت انگلیس/ایران را ملی کرد، این تصور بود که بحران فقط بین کشور انگلیس و ایران است. ولی این جور نبود، در حقیقت، از دید دولت آمریکا، این تحولات تبعاتی هم بطور مستقیم برای منافع کشور آمریکا داشت. یعنی اگر ایران در ملی کردن نفت خود موفق می شد، منافع امتیازی (نفتی) آمریکا را نه تنها در منطقه، بلکه در دنیا تحت الشعاع قرار می داد. به عبارت دیگر، این نگرانی بود که کشورهای دیگر از اقدام ایران الهام گرفته و نفت خود را ملی کنند. از همان اول، دولت آمریکا مخالف ملی شدن «واقعی» منابع نفتی بود. دولت آمریکا می خواست که "ملی شدن" نفت بصورت ظاهری صورت گرفته و در الفاظ مطرح شود. به عبارت دیگر، در حقیقت آن ها نمی خواستند که صنعت نفت ایران بوسیله ایرانی ها کنترل شود. ( اینجا واژه کنترل کلیدی است)

این همواره موضع مشخص دولت های ترومن و آیزنهاور بود. جالب اینکه این اسناد ( و تلگراف های دیپلماتیک آمریکا) ثابت می کند که تا چه حدی دولت آمریکا سعی داشت که ملی شدن صنعت نفت بصورت "واقعی" درایران صورت نگیرد. پرزیدنت آیزنهاور در جلسات «شورای امنیت ملی» گفته بود که ملی کردن صنعت نفت، سرپیچی از یک قرارداد بین المللی است. تا کنون خیلی از تاریخ دانان این نکته را تکذیب می کردند که آمریکا نمی خواست که ملی شدن نفت بصورت واقعی موفق شود.

آبراهامیان در بخش دیگری از این مصاحبه اظهار داشت: آقای مالکوم برن از آرشیو ملی، زحمات زیادی کشیده است که اسناد محرمانه در دسترس عموم قرار گیرد و این قابل تقدیر است. ولی من (یرواند آبراهامیان) با نظرات ایشان همواره مخالف بوده ام. ایشان معتقد است که کودتا یک "اشتباه" بود، ولی انگیزهای آمریکا در بستر جنگ سرد اشکالی نداشته اند. حقیقت امر آن است که بسیاری بخاطر جنگ سرد و توهم خطر سرخ، مسائل زیادی را توجیه می کنند، و هر چیزی که بخواهند مشروع جلوه دهند، آن را در چارچوب جنگ سرد قرار می دهند. 

آبراهامیان گفت: در صورت جلسات مذاکرات نفت، وقتی به مواضع انگلیس و آمریکا می نگرید، می گفتند که "ملی شدن" اشکالی ندارد، ولی شما توانایی استخراج، تصفیه، و بازاریابی ( و کنترل) نفت را ندارید، ما برای شما انجام می دهیم. شما در حوزه عمومی اعلان کنید "ملی شدن" صورت گرفته. ولی ما (انگلیس، آمریکا) در نهایت باید کنترل داشته باشیم. باید در نظر داشته باشیم که ملی شدن نفت ایران، منافع نفتی آمریکا در عراق، خلیج فارس، اندونزی و ونزوئلا را به خطر می انداخت.