سالها پس از تبادل آن نامه ها - نامه های روسای جمهور دو کشور ایران و عراق

سال ۱۳۶۹ میان روسای جمهوری اسلامی ایران و عراق چند نامه مبادله شد. این نامه‌ها و پاسخ‌های آنها زمینه‌ساز تسلیم رژیم عراق در برابر خواسته های برحق جمهوری اسلامی ایران و در نتیجه آزادسازی اسیران ایرانی، عقب نشینی عراق از خاک ایران، بازگشت عراق به عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر، و.... گردید. نامه ها میان صدام حسین و آقای هاشمی رفسنجانی روسای جمهور عراق ایران مبادله شد. اولین نامه در ۲ اردیبهشت ۱۳۶۹ از طرف صدام نوشته شد و آقای هاشمی رفسنجانی در همان روز پاسخ نامه را داد.

2/2/69

صدام حسین در نامه‌ای مشترک خطاب به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و آقای هاشمی رفسنجانی، از آنان خواست ملاقاتی مستقیم میان نمایندگان دو کشور برای پایه‌ریزی صلح بین دو طرف صورت گیرد. صدام پیشنهاد کرد این ملاقات در مکه مکرمه انجام شود و عزت ابراهیم فرد دوم عراق را به عنوان نماینده عراق در این گفت و گوها تعیین کرد. این نامه که به نامه اول رئیس جمهوری عراق به رهبران ایران معروف شد با تاریخ هجری قمری و با عنوان جناب آقای علی خامنه‌ای، جناب آقای هاشمی رفسنجانی تنظیم شد. نامه توسط ابوخالد فرستاده ویژه یاسر عرفات رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین و با نامه ضمیمه عرفات که در آن اقدام صدام را مورد ستایش قرار داده بود، به مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی ایران تحویل گردید. نامه صدام 3 ماه قبل از اشغال نظامی کویت و به منظور به وجود آوردن اطمینان و آرامش برای ارتش بعثی در جبهه شرقی عراق به هنگام حمله به کویت صورت گرفت.

12/2/69

روز 12 اردیبهشت 1369 آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه صدام حسین با تاکید بر اینکه تهاجم نظامی نمی‌تواند پایه‌های انقلاب اسلامی متکی بر اراده مردم را متزلزل سازد، تصریح کرد: ادامه اشغال بخشی از سرزمین ما باعث بی‌ثمرشدن حرکت دو کشور در راه صلح است. در این نامه خاطرنشان شده که قبل از تماس روسای دو کشور، باید نمایندگانی از جانب آنان زمینه و مقدمات تصمیمات نهایی را فراهم سازند.

29/2/69

صدام حسین در دومین نامه خود که این بار نیز خطاب به مقام معظم رهبری و آقای هاشمی رفسنجانی نوشت با توجه به عملکرد و مواضع گذشته‌اش در جنگل علیه ایران خواستار آن شد که مسائل اختلاف‌انگیز گذشته مطرح نشود. صدام در این نامه ادعا کرد: «ما قادر به ارائه اسناد کافی در جهت اثبات دیدگاه‌های خود و اینکه جنگ را چه کسی آغاز کرد هستیم» وی با پیشنهاد آقای هاشمی رفسنجانی برای معرفی نمایندگان دو طرف به عنوان مقدمه‌ای برای مذاکرات سران، موافقت کرد. او سفیر کشورش در ژنو را به عنوان نماینده عراق برای مذاکرات تعیین نمود. در این نامه نیز همچون نامه اول برای شرکت رهبر معظم انقلاب در مذاکرات صلح در کنار آقای هاشمی رفسنجانی تاکید کرد.

28/3/69

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه دوم صدام، ضمن عریان کردن عبارات مغرضانه وی در نامه دوم، اظهار امیدواری کرد بعد از این، وقت دو طرف با مبادله نامه تلف نشود. وی در این پاسخ تصریح کرد که آیت‌الله خامنه‌ای مقام ولایت امر انقلاب اسلامی را دارند و در مذاکرات شرکت نخواهند کرد. وی با اشاره به اینکه ملاقات روسای جمهور دو کشور زمانی به صلاح است که دو طرف از نتایج مثبت آن مطمئن باشند، نوشت: «به خاطر مواضع منفی زمامداران سعودی نسبت به انقلاب اسلامی ایران در گذشته و حال، قلمرو دولت عربستان محل مناسبی برای مذاکرات صلح نیست.

25/4/69

صدام حسین رئیس جمهور عراق در نامه سوم خود برای آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور اسلامی ایران اظهار تمایل کرد نماینده‌ای را برای دیدار با مقامات ایرانی جهت فراهم ساختن زمینه‎های مذاکره مستقیم به صورت علنی یا محرمانه اعزام کند.

8/5/69

صدام حسین رئیس جمهور عراق در نامه چهارم خود برای آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور اسلامی ایران ضمن طرح مجدد پیشنهاد ملاقات روسای جمهوری دو کشور در محلی مورد توافق طرفین، اعلام کرد ظرف مدت دو ماه نیـروهایش را به پشت مـرزهای جمهوری اسلامی ایران عقب خواهد نشاند و طی همین مدت (دو ماه) اقـدام به آزادسازی اسیران خواهد کرد. وی در این نامه اروندرود را «شطالعرب» خـواند و مدعی حاکمیت کامل عراق بر آن شـد.

12 مرداد 1369

روز 12 مرداد 1369 صدام حسین رئیس جمهور عراق نامه پنجم خود برای آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور اسلامی ایران ارسال کرد. در این نامه که در فردای روز اشغال کویت ارسال گردید، صدام با پافشاری بیشتر بر لزوم تماس نمایندگان دو کشور با یکدیگر با هدف اجرای قطعنامه 598 ، بر اجرای صلح میان دو کشور تاکید کرد.

17/5/69

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور در پاسخ به نامه چهارم صدام‌حسین تأکید کرد در مورد مالکیت اروندرود، معاهده 1975 الجزایر باید مبنا قرار گیرد. وی سقف دو ماه برای عقب‌نشینی نیروها و آزادی اسیران را غیرقابل توجیه خواند و افزود این کار ظرف یکی دو روز قابل انجام است.

23/5/69

صدام حسین در نامه ششم خود به آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در جواب به نامه 17 مرداد ایشان اعلام کرد با پیشنهاد مبنا قراردادن معاهده 1975 الجزایر موافق است و عقب‌نشینی نیروها و آزادی اسیران را از روز 26 مرداد آغاز خواهد کرد.

27/5/69

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور اسلامی ایران در پاسخ به نامه‌ ششم صدام حسین رئیس‌جمهور عراق اعلام کرد پذیرش معاهده الجزایر از جانب شما و شروع عقب‌نشینی نیروهای عراق به پشت مرزها و آزادی اسیران ایرانی، راه اجرای قطعنامه و حل اختلافات در چارچوب قطعنامه 598 و تبدیل آتش‌بس موجود به صلح دائم و پایدار را هموار ساخت. متعاقب این اعلام و در همین روز کمیته بین‌المللی صلیب سرخ جهانی نیز آمادگی خود را برای مبادله روزانه پنج هزار اسیر میان ایران و عراق اعلام کرد.

منبع: متن نامه‌های مبادله شده بین روسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، چاپ پنجم، 1380