برنامه‌ریزی کتابخانه ملی برای انتقال نسخ خطی آسیای شرقی به کشور

 نخستین نشست خبری سیدرضا صالحی امیری رئیس کتابخانه ملی با حضور تعدادی از معاونین وی و جمعی از اصحاب رسانه در کتابخانه ملی برگزار شد. 

صالحی امیری در ابتدا به نامگذاری سال جدید توسط رهبر معظم انقلاب اشاره کرد وگفت: ما جیره‌خوار سفره حضرت فاطمه هستیم و ایران اسلامی ایرانی فاطمی است. آن چیزی که در سال جدید برای تمامی اصحاب فرهنگ مایع خرسندی بود نامگذاری سال توسط رهبر معظم انقلاب بود که در حقیقت پیام روشن معظم‌له برای همه مسئولان توجه اساسی در ابعاد سرمایه‌گذاری، گسترش ارتقای فضیلت و هویت به مبانی فرهنگی است. 

وی ادامه داد: فرهنگ بن‌مایه فضیلت‌هاست، چشمه جوشانی که همه انسان‌های تشنه از آن سیراب خواهند شد. اقتصاد، سیاست و... همگی در ذیل فرهنگ هویت می‌یابند. جامعه را نمی‌توان بدون فرهنگ اداره کرد از در جامعه‌ای از ناملایمات و خشونت‌ها سخن می‌گوییم ناشی از فقر فرهنگی است. اگر در جامعه‌ای از گرانی و تورم صحبت می‌رود ناشی از عدم حاکم بودن روح فرهنگ در جامعه است. در جامعه‌ای که به جای رفاقت و رقابت انتقامجویی را شاهد هستیم ضعف فرهنگ نمود می‌یابد. 

رئیس کتابخانه ملی افزود: اهتمام رهبر انقلاب به حوزه فرهنگ برای من در تمامی اصحاب این حوزه جای تقدیر دارد. این نامگذرای مسئولیت همه ما را دوچندان خواهد کرد تا بتوانیم تمایز امسال با سال‌های گذشته را به نمایش بگذاریم. همه ما باید در مقابل این نامگذاری پاسخگو باشیم. 

صالحی امیری در بخش دیگر صحبت‌هایش به برنامه‌های جدید کتابخانه ملی اشاره کرد و یادآور شد: ما در این سازمان با همکاری بیش از هزار نفر از فرهیختگان و متخصصان کار را آغاز کردیم. نخستین سیاست و راهبرد ما تبدیل سازمان و کتابخانه ملی به یک سازمان فعال، پویا و کارآمد است. برای اینکه این استراتژی به انجام برسد تمهیداتی را اندیشیده‌ایم که اولین آن اقدام به تشکیل شورای راهبردی به منظور استفاده از خردجمعی و ظرفیت تمام نخبگان جهت راهبری سازمان به سمت اهداف متعالی خویش است. 

تبدیل سازمان اسناد وکتابخانه ملی به اندیشگاه فرهنگی

وی ادامه داد: تبدیل سازمان اسناد وکتابخانه ملی به اندیشگاه فرهنگی برنامه بعدی ماست. در کشور سخن بسیاری در رابطه با کرسی‌های آزاداندیشی شده اما هنوز به این مطالبه رهبری پاسخی روشنی داده نشده است. به همین مظنور یکی از برنامه‌ها تبدیل این سازمان به اندیشگاه است. حضور اندیشمندان، برگزاری نشست‌های مختلف، برگزاری کرسی‌های نقد، انجام پژوهش‌های بنیادین که در آغاز کار با تدوین دانش‌نامه فرهنگ و دانش‌نامه اصناف آغاز شده است، فعال‌سازی پژوهشکده اسناد و مرکز ایرانشناسی و تلاش برای تشکیل پژوهشگاه بزرگی ذیل مرکز اسناد با محوریت ایران‌شناسی، اسلام شناسی و سندشناسی از جمله برنامه‌هاست.

صالحی امیری یادآور شد: اقدام پنجم کتابخانه ملی در دوره جدید گسترش سطح تولیدات و انتشارات علمی و تاریخی است به نحوی که در فاصله کوتاه آثار آن را خواهیم دید. از جمله این موارد توجه جدی به حوزه کتابشناسی، نسخ خطی، جمع‌آوری گسترده کتب خطی به عنوان میراث معنوی، تلاش برای دستیابی به اسناد ملی در این مرکز و پویاسازی مجموعه ظرفیت‌های خفته‌ای که در سال جدید با عنوان اقتصاد و فرهنگ نامیده شده می‌توان اشاره کرد.

بخش دیگر این نشست به پاسخگویی رئیس کتابخانه ملی به پرسش‌های خبرنگاران حاضر اختصاص داشت. صالحی امیری در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران مبنی بر ارزیابی دوره گذشته گفت: منطق اخلاقی که ما به آن وفادار هستیم ایجاب می‌کند که از زحمات گذشتگان تقدیر کنیم و خودمان هم زمینه‌ساز تحول باشیم. این مبنای ذهنی که برای اثبات خود دیگران را رد کنیم یک معضل فرهنگی است. 

ادامه دیجیتال‌سازی منابع کتابخانه کودک و نوجوان

غلامرضا امیرخانی معاون امور کتابخانه نیز در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر برنامه‌های آتی کتابخانه کودک و نوجوان در این مرکز گفت: کتابخانه کودک و نوجوان در حال حاضر بیش از 37 هزار جلد کتاب دارد. این مرکز فعالیت خود را از ابتدای فعالیت کتابخانه آغاز کرد تا مبنایی برای الگوی دیگر کتابخانه‌ها باشد. یکی از اموری که در این کتابخانه پیگیری می‌شد دیجیتال‌سازی منابع خواهد بود که این کار ادامه خواهد داشت.

صالحی امیری در پاسخ به پرسش دیگری در رابطه با انعقاد تفاهمنامه و پیگیری تفاهمنامه‌هایی که در دوره گذشته منعقد شده است یادآور شد: مقوله تفاهمنامه یک ماهیت دارد و آن گسترش روابط فرهنگی میان دولت‌ها و ملت‌هاست. دیپلماسی فرهنگی مکمل دیپلماسی سیاسی است. در دنیای امروز که دیپلماسی سیاسی پایدار نیست و غالبا مبتنی بر قدرت شکل می‌گیرد دولت‌ها به سمت دیپلماسی فرهنگی می‌روند. دیپلماسی سیاسی عمدتاً ناظر بر روابط دولت‌هاست اما دیپلماسی فرهنگی مبتنی بر روابط نخبگان است. دیپلماسی سیاسی با تغییر دولت‌ها دستخوش تحول می‌شود اما دیپلماسی فرهنگی تداوم خواهد یافت. 

نیازمند بازنگری برای عمق‌بخشی بیشتر تفاهم‌نامه‌ها هستیم

وی افزود: ما به عنوان ایران فرهنگی بزرگ الزاما باید با دنیای معاصر در تعامل باشیم. سازمان‌های زیادی در این حوزه مسئولیت دارند از جمله یکی از این کارها تداوم همکاری با آرشیوهای دنیاست. در این راستا کتابخانه ملی در دوره گذشته قراردادها و تفاهمنامه‌های متعددی را امضا کرد که بر مبنای آن تعهدات جدیدی تعریف شد که باید نسبت به آن وفادار باشد. آنچه که در دوره گذشته انجام شد به اعتقاد من مثبت بود، اما به نظر می‌رسد که ما نیازمند بازنگری برای عمق‌بخشی بیشتر به این تفاهم‌نامه‌ها هستیم. 

صالحی امیری یادآور شد: به عنوان نمونه، به گفته کارشناسان، قریب به یک میلیون نسخه خطی فارسی یا عربی متعلق به ایران در هند موجود است که می‌توان با انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی در جهت انتقال آنها به کشور از راه‌های مختلف اقدام کرد. از این منظر ما طی بازنگری در روابط فرهنگی با کتابخانه‌ها هستیم. به ویژه در حوزه استفاده از ظرفیت‌های جدید در بحث دیجیتال‌سازی و دسترسی یافتن همه به این منابع.

رئیس کتابخانه ملی به اهم برنامه‌هایی که برای این دوره در نظر گرفته شده است، اشاره کرد و گفت: ما جدول برنامه‌ریزی‌ای تدوین کرده‌ایم که مطابق آن پویاسازی سازمان و تبدیل آن از سازمان نشسته به یک سازمان پویا و فعال، مخاطب‌سنجی جدید، تشکیل اندیشگاه ملی و دبیرخانه آن و... از جمله این برنامه‌هاست. همچنین در کنار این برنامه‌ها، افزایش تعدد منابع خطی از طریق وقف، خرید، اهدا و...، افزایش ظرفیت کتابخانه، بازسازی منابع انسانی سازمان برای کیفیت‌بخشی به توان سازمان خواهیم داشت.

وی در ادامه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر طرح آمازون ملی که در دوره پیش به منظور متن کامل برخی از منابع در نظر گرفته شده بود، گفت: در گذشته در حوزه اسناد با یک اختشاش مواجه بودیم. با تشکیل ستاد مهتاب تاحدودی این وضعیت بهبود یافت. واقعیت تلخ این است که هر سازمان اسنادی را در اختیار دارد که آن را جزء حدود خود می‌داند و عملاً با این رویه بخش زیادی از مردم نمی‌توانند به آن دست پیدا کنند. بنای ما در دوره جدید اجرای قانون مصوب است؛ به عبارت دیگر همه سازمان‌ها، به غیر از برخی از نهادها و سازمان‌های مشخص شده در قانون، باید اسناد خود را در اختیار کتابخانه ملی قرار دهند.

معرفی 5 عنوان کتاب نفیس به کمیته حافظه جهانی

خسروی نیز در ادامه سخنان صالحی امیری، بحث آمازون ایرانی را یکی از وظایف فراسازمانی کتابخانه ملی عنوان کرد و یادآور شد: این طرح در دوره پیش مطرح شد. نامگذاری نیز بر مبنای تقریب ذهنی انتخاب شده و هدف اجرای وظایف سایتی همانند آمازون در کشور بود. بحث این است که اصولاً وارد شدن کتابخانه به حوزه‌ای که بیشتر به نظر می‌رسد بهتر است بخش خصوصی وارد آن شود، چقدر می‌تواند مؤثر باشد؟ در حال حاضر در حال رایزنی برای اجرا و یا عدم اجرای این طرح هستیم که در صورت تصمیم‌گیری اعلام خواهد شد.

پرسش دیگری که صالحی امیری به آن پاسخ داد، در خصوص آثار پیشنهاد شده به کمیته حافظه جهانی بود. وی در این خصوص یادآور شد: امسال پنج اثر فاخر را به یونسکو معرفی کردیم.

امیرخانی نیز در ادامه این پرسش افزود: امسال پنج عنوان کتاب نفیس شامل کلیات سعدی، مثنوی معنوی، مسالک الممالک، الابنیه و سفرنامه ناصر خسرو به یونسکو معرفی شده است.