درگذشت سید هادی خسروشاهی میراث دار وحدت اسلامی

حجت الاسلام سید هادی خسروشاهی در سال 1317ش در تبریز، در خانواده‌اى آراسته به دین، علم و فقاهت، به دنیا آمد. تاریخ سه قرن از حیات و کوشش علمى و فقهى اجداد وى، که جملگى از علماى بزرگ و فقهاى نام‌دار ایران و عراق در دوران خود بوده‌اند، این حقیقت را به خوبى روشن مى‌سازد. پدر وى، آیت‌الله سید مرتضى خسروشاهى، از علما و فقهاى بزرگ و صاحب رساله آذربایجان و تحصیل کرده نجف بود. از وى علاوه بر رساله عملیه، کتاب «نثارات الکواکب على خیارات المکاسب» و کتاب «حدیث الغدیر» در نجف و تبریز و قم، چاپ شده است. ایشان تألیفات دیگرى نیز در فقه و اصول و مواعظ در (۴ جلد) دارند که مخطوط و موجود است. [1]

تحصیلات

سید هادی تحصیلات مقدماتى را در تبریز به پایان رسانید و پس از رحلت پدر بزرگوارش در سال 1342ش، در پانزده سالگى عازم قم شد و در حوزه علمیه به تحصیل دروس سطح پرداخت. دروس فلسفه، تفسیر، فقه و اصول را در حضور اساتیدى چون: آیات عظام آیت‌الله بروجردى (به مدت چهار ماه)، امام خمینى(ره)، آیت‌الله شریعتمدارى، علامه طباطبایى و دیگر بزرگان تلمذ نمود و به دریافت اجازاتى در امور حسبیه (منوط به اذن فقها) و همچنین در مراحل علمى بالاتر (اجتهاد) و نقل حدیث از علما و مراجع بزرگ نجف، قم و مشهد نائل آمد: از آن جمله: امام خمینى(ره)، سید ابوالقاسم خویى، سید شهاب‌الدین نجفى مرعشى، سید محمد کاظم شریعتمدارى، سید محمد هادى میلانى، سید محمد صادق روحانى، شیخ آقا بزرگ تهرانى، شیخ مرتضى حائرى، سید احمد زنجانى، میرزا عبدالجواد جبل عاملى و میرزا ابوالفضل زاهدى قمى. [2]

فعالیتها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی

وى از سال 1332ش، با اغلب مطبوعات اسلامى از جمله: مکتب اسلام، مکتب تشیع، معرف جعفرى، راه حق، نداى حق، وظیفه، مجموعه حکمت، نور دانش آیین اسلام، مسلمین، آستان قدس، نسل نو، نسل جوان، استوار پیکار، اندیشه، مهد آزادى و... همکارى داشت که مجموع مقالات مندرج در آن‌ها بالغ بر صدها مقاله مى‌گردد. از جمله خدمات فرهنگی او در این دوره  تاسیس مرکز «بررسى‌هاى اسلامى قم» را به مثابه واحدى از حوزه علمیه قم، در سال 1352ش  و به ثبت رساندن آن بود.

فعالیت‌های سیاسى مرحوم خسروشاهی  از سال 1332ش پس از آشنایى نزدیک با آیت‌الله کاشانى، آیت‌الله طالقانى و شهید نواب صفوى، آغاز گردید. و تابعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ادامه یافت.

به همین دلیل از همان دوران تا زمان پیروزى انقلاب اسلامى، بارها در قم، تهران و تبریز دست‌گیر، زندانى و یا تبعید شده است که آخرین بار در «انارک» یزد، به مدت سه سال بود که با آغاز انقلاب اسلامى، همراه دیگران آزاد شد. (در تبعید به انارک یزد همراه مرحوم آیت‌الله پسندیده، آیت‌الله مکارم شیرازى بود). [3]

فعالیت های بعد از پیروزی انقلاب

آقای خسروشاهی پس از پیروزى انقلاب، بیشترین همکارى قلمى را با روزنامه اطلاعات داشت و در سطح جهانى با شرکت در کنفرانس‌ها و کنگره‌هاى اسلامى، در کشورهاى اروپایى و اسلامى از جمله: پاکستان، مصر، الجزایر، عربستان، سوریه، قطر، ترکیه، لبنان، ایتالیا، انگلیس، آلمان، سوئیس و... به عنوان نماینده امام خمینى(ره) و یا نماینده حوزه علمیه قم فعال بوده است.

استاد  خسرو شاهی  پس از پیروزى انقلاب اسلامى، به مدت دو سال نماینده امام خمینى(ره) در وزارت ارشاد اسلامى بود. آن‌گاه در سال 1360 به عنوان سفیر ایران در واتیکان  مشغول به کار شد و مدت پنج سال در واتیکان و ایتالیا به فعالیت پرداخت. ازجمله شاخص ترین خدمات او در این دوره تأسیس مرکز «فرهنگى اسلامى اروپا» در رم در سال 1361 بود .

همچنین تاسیس ماهنامه‌اى به زبان انگلیسی «انکوائرى» و هفته نامه‌اى به عربى «العالم» در لندن- با همکارى وزارت ارشاد اسلامى- از آثار این دوران خدمتی آقای خسرو شاهی  است. در ایتالیا، علاوه بر چاپ و نشر ترجمه قرآن مجید و نهج‌البلاغه به زبان ایتالیایى و نشر ماه‌نامه‌اى به نام جهان نو- به زبان ایتالیایى- جمعا در مدت پنج سال 162 نوع کتاب و نشریه به زبان‌هاى: فارسى، عربى، انگلیسى، ایتالیایى و فرانسوى، منتشر نموده که در سراسر جهان توزیع گردیده است. حجت الاسلام خسروشاهی پس از مراجعه به ایران از واتیکان، ضمن ادامه اشتغال در وزارت امور خارجه، به عنوان مشاور وزیرخارجه  در دانشگاه‌هاى تهران، از جمله دانشکده حقوق، دانشکده روابط بین الملل و غیره، به تدریس پرداخت. [4]

مرحوم خسرو شاهی در سال 1379 به عنوان رئیس نمایندگى جمهورى اسلامى ایران در قاهره پایتخت مصر منصوب شد. او در مدت اقامت سه ساله در قاهره نیز علاوه بر حضور بر محافل علمى- سیاسى، سخنرانى و مصاحبه تلویزیونى و مطبوعاتى و ده‌ها بار ملاقات با شیخ الازهر و مقامات علمى- سیاسى مصر، بالغ بر پنجاه جلد کتاب و نشریه، درباره ایران، تشیع و اهل‌بیت(ع) با همکارى و مساعدت ایشان در مصر منتشر گردید که این خود خدمت بزرگى در راستاى وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامى بود. مهمترین آثار مکتوب استاد خسرو شاهی در این دوره عبارتند از انتشار نهج‌البلاغه با مقدمه خود و شرح شیخ محمد عبده، تالیف کتاب اهل‌البیت(ع) فى مصر، انتشار صحیفه سجادیه، نگارش کتاب حقیقة علاقة عبدالناصر بالثورة الاسلامیة فى ایران، عبدالله بن سبا بین الواقع و الخیال، ادعیه اهل‌البیت(ع)، الامام على بن ابى‌طالب(ع)، الامام الحسین(ع)، الامام جعفر الصادق(ع) و الطریق الى مذهب آل البیت(ع) و عقیدتنا به زبان عربی مى‌باشد. وى علاوه بر زبان ترکى (آذرى و اسلامبولى)، فارسى و عربى، با زبان انگلیسى و ایتالیایى هم آشنایى داشت.

مرحوم خسروشاهی در سال 1382 پس از بازگشت از ماموریت قاهره ، به عنوان مشاور وزیر در دفترمطالعات سیاسى و بین المللى وزارت امورخارجه  به تحقیق و بررسى پرداخت. وى در قسمت ارتقاى مقام اعضاى وزارت خارجه، راهنماى بعضى از همکاران در تألیف رساله آنان بود. استاد سید هادی خسروشاهی به مدت شش سال نیز با نشر فصل‌نامه وزین "تاریخ و فرهنگ معاصر" به نشر حقایق و روشنگرى زوایاى تاریک تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام پرداخت. [5]

آثار مکتوب :

تألیفات و آثار حجت الاسلام سید هادی خسروشاهی  به زبان فارسى و عربى (علاوه بر صدها مقاله در نشریات اسلامى ایران و جهان اسلام) منتشر شده است. آثار وى که بالغ بر هشتاد جلد مى‌شود، بیش از چهل جلد آن‌ها تاکنون بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است. علاوه بر تألیفات و ترجمه‌ها، 120 جلد کتاب دیگر نیز با تحقیق، توضیح و یا مقدمه و اشراف ایشان در ایران، ایتالیا و مصر چاپ و منتشر شده است.

از جمله این آثار، عبارتند از: ترجمه و تحقیق کتاب امام على(ع) صداى عدالت انسانى تألیف استاد جرج جرداق؛ جمع‌آورى، تحقیق و نشر مجموعه آثار سید جمال‌الدین اسد آبادی، مجموعه حرکت‌هاى اسلامى معاصر، اسناد نهضت اسلامى ایران، استاد علاوه بر تألیفات و ترجمه‌هاى خود، تبویب، تنقیح و نشر آثاراساتیدى چون: آیت‌الله کاشف‌الغطاء، علامه طباطبایى، حاج سراج انصارى، سید محمد محیط طباطبایى، سید غلامرضا سعیدى، محمد نخشبو و... کوشا بوده و خدمات ارزنده‌اى در حفظ فرهنگ و نشر اندیشه اصیل اسلامی‌نموده است. به همین دلیل استاد محمدرضا حکیمى ایشان را «فرهنگ‌بان کوشا» نامیده است. [6]

حجت الاسلام سید هادی خسرو شاهی بیش از 60 سال از عمر پر برکت خود را در راستای وحدت جهان اسلام با نوشتن مقاله ، کتاب و صدها سخنرانی صرف کرد .این اندیشمند بزرگ سرانجام در صبح روز پنجشنبه 8 اسفند 1398ش برابر با 3 رجب 1441ق به علت بیماری و کهولت سن در بیمارستان مسیح دانشوری تهران درگذشت.

منابع:

[1] مرکز بررسی هاى اسلامى- قم / (گروه تاریخ – رجال معاصر)

[2] همان

[3] ویکی نور

[4] نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

[5] همان

[6]https://wikinoor.ir/%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C