ماجرای ملاقات سناتور نمازی با آقای وزیر !

موضوع : شرکت ایران ماشین

از : 20 ه 5 تاریخ 13/10/48

به : 327 شماره : 56280/20 ه5



ساعت 1230 روز 10/10/48 آقاى محمد نمازى ـ دکتر غلامحسین خوشبین1 وزیر سابق دادگسترى و سناتور نمازى باتفاق جهت شرکت در مجلس میهمانى و صرف نهار عازم منزل دکتر على اردلان وزیر سابق امور خارجه بودند در بین راه محمد نمازى رشته سخن را گشود و از آقاى سناتور نمازى علت رفتن وى را به وزارت دارایى سئوال نمود سناتور نمازى پاسخ داد اخیرا از طرف وزارت دارایى یک رقم زیاد سرسام آورى براى شرکت ایران ماشین مالیات در نظر گرفته شده که رقم خیلى بالا است به نظر میرسد بدون مطالعه چنین مبلغى ابلاغ شده است. ناطق بعد گفت من به اتفاق شفیع (منظور پسرش) به همین جهت به دیدن وزیر دارایى رفتیم تا قبلاً جلو این کار گرفته شود چون تا چند روز دیگر شاید هم تا روز شنبه 13/10/48 قانونى از مجلس بگذرد که به موجب این قانون مزبور مالیات‏ها هم تقلیل یابد و مالیات ما نیزنصف بلکه هم بکلى حذف و از بین برود وزیر دارایى هم موافقت نموده که تا چند روزى در وصول مالیات و پرداخت آن از طرف آنها تامل شود تا این قانون به تصویب برسد سپس دکتر خوشبین موضوع را تغییر داده و گفت آقاى سناتور شما راستى به دیدن و عیادت آقاى على‏اصغر حکمت2 که مدتى است مریض میباشد رفته‏اید یا خیر محمد نمازى پاسخ داد ما تا کنون بدیدن وى نرفته‏ایم لیکن آقاى على‏اصغر حکمت نیز هر بار که مریض و بسترى مى‏گردد علت آنست که چرا وى را سفیر و یا وزیر ننموده‏اند. در صورتیکه تا کنون چندین بار بطور تلویحى و سربسته به مشارالیه تذکر داده‏ام که شما دیگر فکر کارهاى دولتى را از سر خود بیرون نمائید در این موقع دکتر خوشبین سئوال نمود شما به چه اطمینانى به وى چنین مطلبى را گفته‏اید چه بسا ممکن است در آینده عده‏اى دیگر مصدر کار شوند که با حکمت‏ها بخصوص با سردار فاخر حکمت و یا على‏اصغر حکمت نظر خوب و مساعدى داشته باشند. محمد نمازى اظهار نمود که دیگر کار اینها از بیخ وبن خراب است یعنى خود ارباب با اینها نظر مساعد و خوبى ندارد ناطق سپس جهت تائید اظهارات خود افزود هنگامیکه دانشگاه پهلوى شیراز افتتاح گردید به شاهنشاه عرض کردم که على‏اصغر حکمت شخص شایسته و مناسبى براى احراز ریاست پست‏دانشگاه پهلوى میباشد ولى شاهنشاه فرمودند اینها دیگر براى کارهاى ما خوب و مفید نیستند ولى من مجددا فضولى کردم و از شاهنشاه پرسیدم مگر قربان خلاف مراتب خدمتگذارى وى به دستگاه ثابت گردیده شاهنشاه این بار پاسخ فرمودند که على‏اصغر حکمت از طرفداران مصدق شده بود و اعمالى انجام داد که شاید شما از آن مطلع نباشید ناطق بعد اشاره به فرمایشات شاهنشاه نمود و گفت با این جلسه به من فهماندند که دیگر على‏اصغر حکمت مصدر کار و شغل نخواهد شد و من هم این موضوع را به طور سربسته به على اصغر حکمت فهماندم ولى اینها گوششان به این حرفها بدهکار نیست و هر روز بامید احراز پست و مقامى زندگى مى‏نمایند.

توضیح منبع ـ شرکت ایران ماشین متعلق به آقاى سناتور مهدى نمازى میباشد.

توضیح رهبر عملیات : منبع اظهارات نامبردگان را از طریق استراق سمع شنیده و گزارش داده است.

نظریه رهبر عملیات : منبع قابل اطمینان است و به صحت گزارش منبع میتوان اطمینان کرد.

2ـ هرگونه اقدام مستقیمى موجب شناسایى منبع خواهد شد.

نظریه 20 ه 5 : نظریه رهبر عملیات مورد تائید است.

رونوشت برابراصل است.

اصل در کلاسه 97339 بایگانى شد این نسخه در کلاسه 42321 بایگانى شود.23/10/48



1ـ غلامحسین خوشبین، وزیر دادگسترى، وى داراى درجه دکتراى حقوق از دانشگاه ژنو بوده که در 1298 ش وارد خدمات دولتى گردید. مهمترین مشاغلى که وى به عهده گرفت عبارت بوده از : دادیار دادسراى استان تهران و دیوان عالى کشور، معاونت کل دادگسترى، ریاست هیأت مدیره و مدیرعامل بانک توسعه صادرات و رایزن سفارت ایران در پاریس. همچنین نماینده مردم تهران در دوره‏هاى دوم و سوم مجلس سنا بود. تا اینکه در کابینه اول اسداللّه‏ علم در تیرماه 1341 به عنوان وزیر دادگسترى و در کابینه‏هاى بعدى علم، به عنوان وزیر مشاور معرفى شد.

منابع: بهنود، از سید ضیاء تا بختیار، تهران، جاویدان 1374ش

«دکتر خوشبین وزیر فعلى دادگسترى»، فرمان، ش 3104 (25 شهریور 1341)، ص 9

2ـ على اصغر حکمت : سال 1272 ش در شیراز چشم به دنیا گشود. پدرش، احمدعلى خان حشمت‏الممالک شیرازى و مادرش نیز دختر میرزا حسن فسایى صاحب فارس نامه ناصرى بود. وى مقدمات ادب را در مدرسه قدیم منصوریه شیراز فرا گرفت و در 1294 ش به تهران آمد و در مدرسه امریکایى به تحصیل پرداخت سپس راهى فرانسه شد و در رشته ادبیات در دانشگاه سوربن لیسانس شد سالیان‏بعد از سوى دانشگاههاى لاهور، دهلى و علیگر به وى دکتراى افتخارى اعطاء شد. وى در طول زندگى خویش‏صاحب مشاغل مختلفى که اهم آن عبارتند از رئیس بازرسى وزارت فرهنگ 1299 ش، رئیس اداره کل معارف 1307 ش، وزیر دادگسترى 1300 ش وزیر مشاور 1326 و 1332 ش، وزیر امور خارجه 1327 ـ 1328 ش، رئیس کمیسیون ملى یونسکو در ایران از 1325 ش، سفیر کبیر ایران در هند 1332ـ1336 ش، وزیر مختار ایران در تایلند 1335 ش، وزیر امور خارجه (1337 ـ 1338). وى استاد ممتاز دانشگاه تهران بود و از 1329 ش استادى کرسى تاریخ مذاهب و ادبیات در دانشگاه تهران را بر عهده داشت. حکمت در سوم شهریور 1359 ش در تهران وفات یافت و در باغ طوطى آستانه حضرت عبدالعظیم حسنى در مقبره خانوادگى دفن شد. آثار علمى على اصغر حکمت عبارتند از :

ایرانشهر (2 جلد)، رمئوژولیت (ترجمه)، پارسى نغز، از سعدى تا جامى، امثال قرآن، جامى، رستاخیز (ترجمه)، اسلام از نظرگاه مغرب، خلاصه تاریخ ادبیات ایران (به زبان انگلیسى) شکونتالا یا انگشتر گمشده (ترجمه) مى‏باشند. مهمترین نقش على‏اصغر حکمت را مى‏توان همکارى با اردشیر جى ارزیابى کرد. براى شناسایى نقش وى عملکرد اردشیر جى در به حکومت رساندن و سپس هدایت رضاخان مى‏تواند راهگشا باشد.