ثابت پاسال از اعضای موسس روتاری کلاب در ایران
حبیب‌الله ثابت معروف به ثابت‌پاسال[1] در سال ۱۲۸۲ در تهران با اصلیت یهودی اهل کاشان متولد شد. او به عنوان صنعت‌گر و کارآفرین ایرانی به اعضای محفل بهائیان ایران پیوست [2] و در حمایت محافل بهایی توانست در دوران دودمان پهلوی رشد کند. حبیب‌الله ثابت در همان ایام جوانی با آنکه تا دیپلم بیشتر درس نخواند اما از طریق نزدیک شدن به دربار و انگلیس توانست مدارج ترقی را خیلی سریع طی کند. او درماجرای کودتای 28 مرداد 1332 از طریق چکی که برای حمایت مالی از طرفدران شاه ارائه کرد توانست وفاداری خود را به شاه به اثبات برساند.
در دهه چهل خورشیدی ثابت پاسال در اوج شکوفایی قرار داشت . او به عنوان یک بازرگان موفق در محافل سیاسی و اقتصادی عصر پهلوی مطرح بود. ثابت پاسال با وارد کردن فناوری روز دنیا به ایران از طریق گرفتن نمایندگی شرکت‌های آمریکایی و انگلیسی موفق شد چندین کارخانه را در ایران احداث کند. از جمله آنها می توان به تاسیس نخستین کارخانه صنعتی مُبل در ایران و کارخانه پپسی کولا اشاره کرد. [3]
با آنکه خودش تحصیلات عالی نداشت ولی در ابتدا به عنوان بازرگان پارچهٔ فعالیت کرد. مادرش، خانم "کشور ارجمند" ، از خانواده پزشکان مشهور در ایران بود. پدرش از نظر مالی ضعیف بود، با این حال او و خواهرش را به مدرسه بهایی تربیت و سپس مدرسه سن لویی تهران برای تحصیل فرستادند، مدرسه ای فرانسوی که عموماً فرزندان اشراف در آن ثبت نام می‌کردند، از آن جا که وضع مالی وی از سایرین پایین‌تر بود برای تامیین هزینه‌های تحصیل، با هماهنگی مدیران مدرسه و موافقت غلامحسین مصدق فرزند محمد مصدق قرار شد که وی به منزل مصدق رفته و درس‌هایشان را مرور کنند و در عوض مبلغ ۶۰ ریال به عنوان کمک هزینه تحصیلی به وی بپردازند. [4]
او همچنین مؤسس روتاری کلاب از لژهای فراماسونری در ایران بود.
ثابت پاسال از طریق یکی از دوستانش با دختری در شهر رشت به نام بهاره باقروف (خمسی) آشنا شد و با وی ازدواج کرد. این ازدواج که در ابتدا وجه‌های منطقی و حساب شده داشت، مبدل به زندگی عاشقانه گردید و تا پایان عمر ثابت، به طول انجامید. بیشترین زمانی که از همسرش جدا بود، دو شب بود که طی سفری به مسکو یکی از همراهان محمدرضا شاه پهلوی بود. آنها صاحب دو فرزند پسر ایرج (۱۳۰۹–۱۳۹۲) و هرمز (۱۳۱۴-) شدند.
در اواخر سال 1332 یکی از روتارین های آمریکایی به نام دکتر کراتس به ایران آمد تا برای تشکیل کلوب های روتاری در ایران وارد عمل شود. او سرانجام توانست به واسطه هادی امیرابراهیمی که یکی از سرمایه داران بود، با دکتر جهان شاه صالح استاد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران و وزیر بهداری، سناتور مصطفی تجدد مالک و مدیر عامل بانک بازرگانی ایران و سناتور عباس مسعودی مالک و مدیر مؤسسه اطلاعات تماس حاصل کرد و نخستین کلوب روتاری را در ایران تشکیل دهد.
بعد از دکتر کراتس، یکی از اعضای «انجمن دوستداران آمریکایی خاورمیانه» به نام چارلز کولاک از بیروت وارد تهران شد و با دعوت از بعضی از سرمایه داران مانند ثابت پاسال، لطف الله حیّ، قاسم لاجوردی و استادان دانشگاه مانند دکتر جهان شاه صالح و دکتر نجم آبادی استاد دیگر دانشکده پزشکی دانشگاه تهران و دیگران کلوب روتاری تهران را در سال 1335 افتتاح کرد. ابن کلوب کار خود را در پارک هتل تهران آغاز کرد. اولین رئیس این کلوب دکتر جهان شاه صالح بود.[5]
ثابت پاسال که می دانست راه نفوذ درساختار قدرت ، ایجاد رسانه و بانکداری است؛ توانست تحت حمایت های شاه به عنوان نخستین وارد کننده ایستگاه تلویزیونی در ایران در ۱۳۳۶ یک امتیاز انحصاری پنج ساله از آمریکا بدست آورد که برای بار دوم نیز تکرار شد. [6] او بعدها با حمایت انگلیسی ها توانست به عضویت هیات مدیره بانک ایران و خاورمیانه و بانک ایران و انگلیس انتخاب شود. همچنین سالها نایب رئیس بانک ایران نیز بود.
ثابت پاسال سرانجام درسن 86 سالگی پس از یک عمر خدمت به محافل فراماسونری و بهایی در اول اسفند 1368 در شهر لس آنجلس آمریکا درگذشت .
پی نوشت ها :
[1] ثابت پاسال نام ائتلافی از نام ثابت و اول حروف فامیلی چند کارآفرین به اسامی: پناهی، امیل عبود، سافیان و لک است.
[2] شمسینی غیاثوند، حسن. «ثابت پاسال». دانشنامهٔ جهان اسلام.
[4] کاموربخشایش، جواد: «حبیب ثابت پاسال». فصلنامه مطالعات تاریخی شماره 24 ، 1388 .صفحات ۱۰۸ تا ۱۳۹.
[6] Hamid Naficy (2011-09-16). A Social History of Iranian Cinema, Volume 2: The Industrializing Years, 1941–1978. Duke University Press. p. 38. ISBN 978-0-8223-4774-3
موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی
نظرات