سهم دختر ناصرالدین شاه در کشف حجاب


مهدی صلاح
2489 بازدید

سهم دختر ناصرالدین شاه در کشف حجاب

 در ایران تغییر در پوشش ظاهری به تأسی از اروپا نخست از حرمسرای ناصرالدین شاه آغاز شد و آنگاه به دیگران سرایت کرد. مسافرت ناصرالدین شاه به اروپا و مشاهده بالرینهای پترز بورگ در روسیه که شلوار بافتهای چسبان و نازک به تن میکردند و جامه بسیار کوتاهی روی آن پوشیده، و روی انگشت پا میرقصیدند؛ شاه را بر آن داشت تا زنهای حرم را به این لباس درآورد، و از آنجا که مد لباسهای دارالخلافه همواره از اندرون شاه صادر میشد، ابتدا به شاهزاده خانمها  و زنان اعیان و بعد به سایرین سرایت کرد. یکی از این شاهزاده خانمها ، تاجالسلطنه دختر ناصرالدین شاه است که از پیشگامان تفکر کشف حجاب در ایران محسوب میگردد . وی در زمرة اندیشهگرانی است که از وضعیت موجود زنان زمانه خود شکایت دارند؛ خصوصاً از اینکه راه ترقی و سعادت را به روی تمام زنها مسدود نموده و این بیچارگان را در منتهای جهل و بیاطلاعی نگاه داشتهاند. تاجالسلطنه [مسبب] تمام عیوب و مفاسد اخلاقیه، که در مملکت تولید و نشر شده است را عدم علم و اطلاع زنها میداند و عامل این عدم علم زنان را نقاب و حجاب معرفی میکند : «هزارها مفاسد اخلاقیه از همین روی بستن زنها در این مملکت نشر داده شده است» تاجالسلطنه پس از مدتی با تشویق معلمش به عقاید طبیعیون متمایل شد. در این زمینه مینویسد :

«اول کاری که کردم تغییر لباس دادم، لباس فرنگی، سربرهنه، در حالتی که هنوز در ایران زنها لباس فرم قدیم را داشته. پس از لباس، ترک نماز و طاعت را هم کردم، زیرا که ... با آستینهای تنگ لباسهای چسبیده وضو ساختن و نماز کردن مشکل بود».

هرچند وی، بعدها از این نوع نگرش خود اظهار ندامت و پشیمانی کرده است. اما، آنچه تا به این حد نگرش تاجالسلطنه را دگرگون کرده بود، آن است که وی در حال و هوای مشروطیت در ایران رشد کرد و چندان هم دور از ذهن نمینماید که با آن تربیت درباری به طرفداری از آزادی و مساوات زنان با مردان که در این زمان خاص محافل روشنفکری است، بپردازد.

(نقل، همراه با تلخیص از:‌ خاطرات تاجالسلطنه، به کوشش خانم دکتر منصوره اتحادیه و آقای سیروس سعدوندیان).


کشف حجاب ، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، 1384 ، ص 92