نهاد سازی و رویکردهای تاسیسی و آینده نگر حضرت آیت‌الله‌العظمی خویی
یکی از اقدامات برجسته، ماندگار و دور اندیشانه ی حضرت آیت الله العظمی خویی، اقدام و توصیه به تاسیس نهاد های آموزشی و فرهنگی شیعی در سراسر جهان است. بی تردید امروزه یکی از موثر ترین و پایدارترین نهادهای شیعی در کشورهای اسلامی، غربی و شرق دور، موسسات حضرت آیت الله خویی است.
حجت الاسلام و المسلمین سید صاحب خویی مسئول و دبیر کل موسسات خیریه حضرت آیت الله العظمی خویی که از سال 1382 عهده دار این سمت می باشند، در آستانه سالگرد رحلت آن مرجع عالیقدر در گفت و گو با شفقنا به شرح رویکردهای تاسیسی یاد شده پرداخته و در پرسش و پاسخی با این رسانه، شرحی اجمالی از عملکرد موسسات خیریه وابسته در دوران حیات و پس از رحلت ایشان ارائه کردند. این گفت و گو مکمل گفت گوی های سال گذشته شفقنا با سید صاحب خویی است که در آن گفت و گو ها، ویژگی های شخصیتی حضرت آیت الله العظمی خویی مورد بررسی قرار گرفته بود:
- پدر از لسان فرزند/گفت و گوی خواندنی با فرزند حضرت آیت الله العظمی خویی/ مرجعی استوار بر صیانت از حوزه ی نجف اشرف
- فقیه استوار/ شخصیتی بزرگ و با تقوا که اسوه ای ازعلم و عمل است/ مرجعیت در گذشته ضوابط بیشتری داشت: گفت و گوی شفقنا با فرزند آیت الله العظمی خویی
موسسات مدرن شیعی به توصیه و حمایت آیت الله خویی سازمان یافتند
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصاحب خویی؛ در پاسخ به پرسش شفقنا مبنی بر رویکردهای تاسیسی حضرت آیت الله خویی و عملکرد موسسات وابسته، با اشاره به دیدگاه ها واهداف ایشان برای گسترش فرهنگ تشیع، اظهار داشت: فعالیتهای اسلامی در قالب موسسه برای اولین بار در تاریخ مرجعیت در زمان مرحوم آیت‌الله العظمی خویی صورت گرفته است. البته قبل از ایشان فعالیتهای بسیار وسیعی وجود داشت، اما در قالب سنتی و در میان مراجع شیعی بود و بیشتر هم در کشورهای اسلامی و مناطق شیعی صورت می‌گرفت و مراجع عظام از طرف خود نماینده و یا وکیلی اعزام می‌کردند و به امور شیعیان رسیدگی می‌نمودند.
وی با بیان اینکه در دهه 1980به دلیل برخی اتفاقات که در تعدادی از کشورهای اسلامی مانند حمله اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان و جنگ ایران و عراق و جنگ‌های داخلی لبنان رخ داد، عده‌ای از شیعیان این کشورها به اجبار به غرب مهاجرت کردند، خاطرنشان کرد: مرحوم ایت آلله العظمى خویی در سال 1985 دستور دادند تا موضوع فعالیتهای سازماندهی شده برای رسیدگی به امور این شیعیان در کشورهای غربی بررسی شودکه نتیجه این بررسیها منجر به احداث موسسه خیریه آیت‌الله العظمی خویی درسال1989 در اروپا و آمریکا شدوپس از ثبت رسمی وقانونی شعبه مرکزی آن در شهر لندن، به عنوان مرکز مجموعه موسسات ایشان در اروپا وآمریکا فعالیت خود را آغاز کرد
وی با اشاره به اینکه موسسات دیگری هم در اروپا ، آمریکاوآسیا مانند نیویورک، مونتریال، پاریس، لندن، منچستر، سوانزى، بانکوک ودر جنوب تایلند، پتالونگ و همچنین در بمبئى و اسلام‌اباد و کویته در همان سالها تاسیس شده‌اند، یادآور شد:موسساتی که در این کشورها فعالیت دارند، سه گروه را مدنظر دارند. گروه اول مهاجرین مسلمانی هستند که از کشورهای اسلامی به کشورهای غربی آمده‌اند. لذا طبیعی است که باید به امور اجتماعی، مسائل و نیازهای دینی و تبلیغی و ارشادی آنها رسیدگی شود و کمک‌های لازم به آنها صورت گیرد. گروه دوم که مهم‌تر از گروه اول است فرزندان آن مهاجرین هستند. زیرا آنها در این کشورها به دنیا می‌آیند و برای اینکه در فرهنگ غربی هضم نشوند و فرهنگ اسلامی و خصوصیات دینی خود را از دست ندهند، مى بایست برنامه ریزى وفعالیت هاى دقیق ، فشرده ومنسجمی متناسب با نیازهای سنی آنها صورت بگیرد. لذا آیت الله العظمى خویی تاکید داشتند که این موسسات حتما باید شامل مدارسی باشد که بر اساس نظام آموزش و پرورش هر کشوری که در آن هستند به صورت مدارس کلاسیک اسلامی تاسیس شود و اینها را آموزش دهند تا به سمت فرهنگ غربی جذب نشوند. به این ترتیب علاوه بر اینکه تحصیلات علمی را مطابق نظام آموزشى آن کشور انجام میدهند؛ تعلیمات دینی، زبان عربی ، قرآن و احکام هم به آنها آموزش داده میشود. گروه سوم هم غیرمسلمانانی هستند که به واسطه ضرورت ارتباط با دانشگاه و دانشجو و تحقیقات علمی در تماس با آنها هستیم و سعی داریم تا با انجام فعالیتهای علمی وتبلیغی آنها را با دین اسلام آشنا کنیم. لذا این روشی است که هم‌اکنون با گذشت 25 سال همچنان اعمال می شود
.
موسسات تحت نظارت عالیه مرجع اعلای وقت است
سید صاحب خویی با اشاره به اینکه موسسه یک نظام اساسی دارد که توسط دبیرکل اداره میشود افزود: یک گروه هم تحت عنوان هیات امنا متشکل از مدیران شعبات این موسسه در هر جا که هستند، دو نفر از علمای اعلام و نیز سه نفر از شخصیت‌های علمی و فعال در زمینه امور اجتماعی و فرهنگی می‌باشندکه کار نظارت بر فعالیتهای تمام شعب موسسه ودبیرکل را بر عهده دارند. وی تصریح کرد: در زمان حیات آیت‌الله خویی تمام موسسه وشعبه های آن تحت نظر معظم له بود.لذا به توصیه ایشان وطبق نظام اساسی هم بعد از رحلت آن مرحوم، کل موسسه باید تحت نظر و اشراف مرجع اعلای وقت باشد که هم‌اکنون آیت‌الله العظمی سیستانی این نظارت عالیه را برعهده دارند
مرکز آیت الله خویی در لندن از مهمترین و سازمان یافته ترین موسسات شیعی در جهان غرب است
وی با اشاره به موقعیت واهمیت موسسه در انگلیس و شهر لندن اظهار کرد: مرکزیت تمامی موسسات آیت الله خوئى در شهر لندن است و این موسسه که ما هم در آن فعالیت داریم، حدود 5 هزار متر مربع مساحت دارد که شامل سه بخش مستقل می‌باشد. یک ساختمان به نام مرکز اسلامی آیت‌الله خویی است که توسط آیت‌الله میلانی اداره میشود و کلیه فعالیتهای دینی و مذهبی و پاسخگویی به مسائل شرعی مردم و مسائل احوال شخصیه و ازدواج و طلاق و حل اختلافات خانوادگی و برگزاری مناسبات ومراسم دینی مثل روزهای ماه محرم و صفر و رمضان و اعیاد و وفیات در این مرکز انجام میشود. همچنین در طول سال شب‌های جمعه برنامه دعای کمیل و تفسیر قرآن که در حال حاضر شرح نهج‌البلاغه هم به آن اضافه شده دائراست .و روزهای جمعه هم برنامه دعای ندبه. این مرکز علاوه بر اجرای عقد و طلاق به صورت شرعی ،از طرف دولت بریتانیاهم برای ثبت رسمی ازدواج مجوز دارد و ثبت رسمی ازدواج هم در این مرکز انجام میشود. از دیگر فعالیت هاى این مرکز هماهنگى با مدارس انگلیسى غیر اسلامى جهت بازدید شاگردان انها از مرکز هنگام اقامه نماز ظهر وعصر وتوضیح در مورد اسلام وعبادت در آن است. فعالیت مستمر دیگر این مرکز تشکیل کلاس هاى آموزش قران کریم جهت خانمها ونوجوانان عرب زبان است که در شبهاى جمعه برگزار مى شود.
برگزارى اردوهاى تابستانى جهت تفریحات سالم همراه با اموزش هاى دینى وتربیتى از دیگر فعالیت هاى مرکز است
.
تاسیس تنها مدرسه شیعی انگلیس اقدامی مهم و آینده نگر بوده است
فرزند آیت‌الله خویی در باره بخش بسیار فعال و مهم موسسه که مدارس آن است گفت: مدرسه حضرت امام صادق(ع) مختص پسران و مدرسه حضرت زهرا(س) مختص دختران است. همچنین از دو سال پیش مهد کودک الغدیر را راه‌اندازی کرده‌ایم. در این مدارس حدود 400 دانش‌آموز مشغول به تحصیل هستند که جزو مدارس نمونه انگلیس و تنها مدرسه شیعی در این کشور است. الحمدالله رتبه علمی بسیار خوبی دارد و مدرسه خوش‌نامی است و فارغ‌التحصیلان مدرسه هم به راحتی می‌توانند در کالج‌ها و دانشگاه‌های معتبر انگلیس ثبت نام کنند. در این مدرسه نظام آموزشی انگلیس تدریس میشود، اما در کنار آن دروس اختیاری که در مدارس دیگر انگلیس وجود دارد، مثل رقص و موزیک، حذف شده و دروسی از عقاید اسلامی و احکام و تفسیر قرآن و تعلیمات دینی گنجانده شده است.
وی افزود: در این مدرسه مسئله حجاب و ضوابط اسلامی کاملا رعایت میشود و مدرسه مشخصا یک مدرسه شیعی است. اما هیچگونه تعصبی نسبت به پذیرش دانش‌آموزان غیر شیعی نداریم و حتی از مذاهب دیگر هم در آن مشغول به تحصیل هستند. البته همه موظف به رعایت ضوابط و مقررات داخلی مدرسه هستند. در عین حال باید تاکید شود که مدرسه ارتباط بسیار خوبی با مدارس دیگر و وزارت آموزش و پرورش انگلیس دارد و مکررا بازدید‌هایی از طرف وزیر آموزش و پرورش و مسوولین صورت می‌گیرد و مورد تقدیر آنهاست. هم چنین به دلیل ارتباطى که با مسوولین آموزشى دولت انگلیس داریم؛ اخیرا در اثر فعالیتهای مدرسه موفق شدیم تا در قسمت ادیان وزارت آموزش و پرورش بحث آموزش تعالیم شیعی را در کتب دینی بگنجانیم. بازدید متقابل شاگردان مدارس انگلیسى از این مدرسه جهت اشنا کردن محصلین انگلیسى با اداب وسنن اسلامى وبرگزارى مسابقات ورزشى با انها از فعالیت هاى مستمر مدرسه است.
به گفته وی؛ علاوه بر روزهاى کارى هفته، در روز شنبه نیز مدرسه اى به نام مدرسه سلام در این ساختمان دایر است که کادر آموزشی و اداری و همچنین محصلین آن متفاوت هستند. زیرا در این روز برنامه‌های فوق‌العاده‌ای ارائه میشود که مختص به آموزش زبان عربی و تعلیمات دینی و قرآن است و دانش‌آموزان مدارس دیگر می‌توانند در این روز به این مدرسه مراجعه کنند و تعلیمات و اخلاق دینی را آموزش ببینند. از دیگر برنامه هاى روزهاى شنبه در مدرسه تشکیل کلاسهاى دار القرآن است که مختص خانمها ودختر خانمهاى نوجوان فارسى زبان جهت اموزش دروس مختلف قرآنى از قبیل روخوانى، تجوید، حفظ، وتفسیر در سطوح مختلف مى باشد.
همچنین مدرسه ایمان در نیویورک هم با حدود 200 شاگرد از ملیت‌های متفاوت جزء مدارس فعال موسسه محسوب میشود مدرسه هدی در کانادا هم حدود 180 شاگرد دارد و مدرسه دار الزهرا در تایلند با150شاگرد نیز دارای قسمت شبانه‌روزی است که دانش‌آموزان علاقمند را برای حضور در حوزه علمیه و دروس علوم اسلامی آماده می‌کند. به نحوی که بعد از پایان تحصیلات در این مدرسه به مدرسه دارالعلم بانکوک منتقل می‌شوند و بعد از آنجا هم به مشهد و نجف اعزام می‌شوند و بعد از گذراندن دوران تحصیل مجددا به عنوان مبلغ و یا روحانی به کشور خود باز می‌گردند. البته در مدارس لندن هم دانش آموزانی از 19 ملیت مختلف تحصیل می کنند.
وی با بیان اینکه بخش سوم هم به دفاتر اداری موسسه مربوط میشود که در شعبه مرکزی قرار دارد و نظارت بر فعالیت کلیه شعبات موسسه در کشورهای دیگر و قسمت‌های داخلی موسسه در لندن را برعهده دارد، تصریح کرد: در موسسه، واحد و یا دفتری هم به نام امور زنان وجود دارد که به امور بانوان مسلمان در کشورهای دیگر و خود انگلیس از نظر روابط خانوادگی و آموزشی می‌پردازد. همچنین برای پر کردن ایام فراغت آنها، کلاس‌های زبان انگلیسی و ورزشی و کلاس‌های تربیتی و اخلاقی و بررسی امور خانوادگی تدارک دیده شده است. در این واحد بخشى به نام پروژه الکوثر فعالیت دارد که مسؤلیت سرپرستى وتکفل حدود 500 یتیم وبیوه را در کشور عراق به عهده دارد که هزینه ان از کمکهاى مردمى تامین مى گردد.
وی با اشاره به اینکه مؤسسه از طرف دولت انگلیس مسوولیت رسیدگی به امور زندانیان شیعه را بعهده دارد، گفت: با هماهنگی‌های انجام شده، افرادی را به عنوان مبلغ دینی و یا مددکار اجتماعی به زندانهای مختلف در انگلیس می‌فرستیم تا با زندانیان شیعه ملاقات کنند و نیازهای آنها را مانند پاسخ به مسائل شرعی و دادن کتاب و قرآن و مهر و جانماز و حتی اطمینان از سرو غذای حلال برطرف نمایند. در حقیقت ارتباطی بین موسسه اسلامی وزندانیان برای رسیدگی به امور دینی و روحی آنها وجود دارد
.
کمک به دانشجویان و پژوهشگران حوزه تشیع از برنامه های موسسه است
وی از بخشهای دیگر به واحد فرهنگى مؤسسه اشاره کرد و گفت: این واحد با هدف نشر فرهنگ اسلامی و دفاع از مذهب حقه جعفری به دانشجویان غیر مسلمانی که در سطح فوق لیسانس و دکتری در دانشگاه‌های خارجی مشغول تحصیل هستند و در حال تحقیق در خصوص مسائل مرتبط با اسلام و یا مذهب تشیع می‌باشند کمک کرده وبا معرفى مصادر صحیح و اصیل, امکانات لازم وشرایط سفر به ایران و عراق و دیدار و ارتباط با مراجع و حوزه علمیه و علمای دینی را برای آنها فراهم می نماید تا به تحقیق خود در زمینه امور شیعیان ادامه داده ونتیجه آن را به صورت کتاب،مقاله ویا پایان نامه منتشر کنند. برگزارى وشرکت در کنفرانس هاى تقریب بین المذاهب اسلامى وارتباط وتبادل نظر وهمکارى با علماى جهان اسلام ومراکز وموسسات اسلامى مانند دانشگاه آل البیت اردن والازهر مصر نیز جزئى از فعالیت هاى موسسه مى باشد، دیدار شیخ سابق الازهر مرحوم دکتر محمد سید طنطاوى از این مؤسسه که اولین دیدار او از یک موسسه شیعى بود و عقد توافق نامه اى با آیسسکو (سازمان اسلامى آموزشى علمى و فرهنگى) ومشارکت در چاپ کتب آموزش دینى وارسال مصادر کتب شیعى به کتابخانه هاى کشور هاى اسلامى در راستاى این فعالیت هاست
وضعیت جهان تشیع به شکل مستمر در کنفرانس های علمی موسسه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد
وی با اشاره به برگزاری کنفرانس‌های متعدد علمی که توسط بخش روابط عمومی برگزار میشود، یادآور شد: واحدی زیر نظر مرکز روابط عمومی به نام مرکز مطالعات اکادیمى شیعى تاسیس شده است که راجع به تحقیقات شیعی در جهان فعالیت دارد و تحقیقات علمی را به صورت کتاب و یا مقاله منتشر می‌کند. به گونه‌ای که جلسات ماهیانه‌ای برگزار میشود و از شخصیت‌های علمی و اساتید دانشگاهی دعوت بعمل می‌آید تا درخصوص مباحث علمی مرتبط با جهان تشیع تبادل نظر کنند و نتیجه آن هم در مقاله‌ای منتشر مى شود. سالیانه هم یک بار کنفرانس بزرگتری برگزار میشود و از اساتید گوناگون از کشورهای مختلف اسلامی و یا غیر اسلامی که در زمینه جهان تشیع فعالیت دارند، دعوت میشود و گفت‌وگویی بین محققین و اساتید دعوت شده صورت می‌گیرد که یک روز آن با زبان انگلیسی و یک روز آن هم با زبان عربی است و نتیجه تحقیقات و مطالعات نیز به صورت کتاب منتشر میشود
.
موسسه آیت الله خویی یک نهاد شناخته شده و حاضر در مجامع رسمی بین المللی است
سیدصاحب خویی با اشاره به فعالیت های واحد روابط عمومی درزمینه ایجاد ارتباطات گسترده بین موسسه وسازمان ملل متحدگفت:
موسسه حضرت آیت الله خوئى به خاطر فعالیت هاى وسیع خود در جهان به ویژه در غرب موفق گردید در سال 1998 میلادى به عنوان سازمانى غیر دولتى وبا سمت مشاور عام به عضویت سازمان ملل متحد دراید بطورى که هر ساله در جلسات فعالیت هاى بشر دوستانه این سازمان حضور فعال دارد.همکارى با یونسکو جهت بررسى خطر و راه هاى جلوگیرى ازحمله تکفیرى ها و تروریستها و تخریب اماکن مقدس دینى و عتبات مذهبى در سطح جهانى و گفتگوى ادیان و همکارى با شخصیات دیگر ادیان از جمله فعالیتهاى دیگر مؤسسه محسوب مى شود که به عنوان مثال در بعد محلى با اسقف لندن ودر بعد کشورى مانند اقداماتى که هنگام حمله تندروها به بعضى مساجد صورت پذیرفت و در سطح جهانى باواتیکان و کلیساها و کنیسه هاو معابد مختلف همواره در حال انجام است
.
همت ایشان تقویت یا تاسیس حوزه های علمیه بود
وی با اشاره به نگاه آیت‌الله خویی به حوزه‌های علمیه و اقداماتی که برای حوزه در زمان حیاتشان انجام دادند، گفت: حوزه‌های علمیه در شهرهای مقدسی مانند نجف، قم، مشهد و دمشق بوده و هستند که به صورت سنتی اداره می‌شوند. لذا ایشان تلاش داشتند تا هر جا که حوزه و یا مدارس علمیه وجود دارد، به آنها کمک کنند و مدارس حوزوی تاسیس نمایند. به عنوان مثال در زمان حیات خود در شهر قم، مدینه‌العلم ودر مشهد مقدس مدرسه دار العلم را که اکنون مرکز فعال حوزه علیه مشهد مقدس است توسط دامادشان مرحوم آیت‌الله فقیه ایمانی تاسیس کردند. در نجف مدرسه دارالعلم ایشان در حیاتشان توسط صدام تخریب گشت،سپس ایشان در کنار بارگاه ملکوتى امیرالمؤمنین (ع) 38خانه را به مساحت تقریبى 4000مترمربع خریدارى فرمودندکه الحمدلله در حال حاضر این مدرسه با طرحى بسیار زیبا و با زیربنائى به مساحت 20000متر مربع در حال ساخت است , در شهر کویته پاکستان هم مدرسه دارالعلم را تاسیس نمودند که الان توسط موسسه اداره میشود. همچنین در شهر بانکوک تایلند نیز یک مدرسه حوزوی دیگر به نام مدرسه دارالعلم تاسیس شد. بگونه‌ای که الان تمامی و یا اغلب مبلغین دینی و روحانیون تایلندی که در کشور تایلند مشغول تبلیغ دین و مذهب هستند؛ فارغ‌التحصیلان این مدرسه می‌باشند. زیرا آنها بعد از تحصیل مقدمات و تا اندازه‌ای سطوح، به مشهد مقدس و یا نجف اعزام می‌شوند و تحصیلات را ادامه داده و سپس به تایلند باز می‌گردند و به عنوان یک روحانی و مبلغ مذهبی انجام وظیفه می‌کنند
تمایل ایشان راه اندازی حوزه علمیه به سبک مدرن در هند و پاکستان بود
سید صاحب خویی ادامه داد: ایشان همچنین مایل بودند تا در حیاتشان در کشور هند و اسلام آباد پاکستان تشکیلات بسیار وسیعی در زمینه حوزه علمیه به صورت مدرن درست کنند که علاوه بر سنتی بودن، حالت امروزی هم داشته باشد و به صورت دانشکده الهیات ویا دانشگاه اسلامی باشد. اما متاسفانه عمر پر برکت ایشان مجال نداد و این دو پروژه متوقف ماند. البته بعد از رحلت ایشان، با کمک دوستان،چند سالی است که این دو موسسه بر پا وفعال گردیده اند. موسسه اسلام آباد دانشگاهی به نام جامعة الکوثر است که از شعب موسسه و به صورت یک دانشگاه که در آن فعالیتهای دینی و حوزوی و دروس فقه و اصول ارائه میشود فعالیت دارد. اضافه بر این دروس کامپیوتر و اقتصاد هم اخیرا تدریس میشود و حدود 270 نفر مشغول به تحصیل هستند و فارغ‌التحصیلان هم از مبلغین و اساتیدی هستند که در پاکستان مشغول فعالیت می‌باشند
موسسات آیت الله خویی همواره موفق ارزیابی شده اند
خویی با اشاره به موفقیت‌های موسسات آیت‌الله خویی در زمان حیاتشان و حتی امتداد این موفقیت‌ها در حال حاضر و زمانی که ایشان در قید حیات نیستند، گفت: از دید همه مراکز و افراد وناظران که این موسسات به طور خاص در آن کشورها قرار دارند، مجموعه موسسه بسیار فعال و موفق بوده و این توفیق الحمدلله مورد تایید همگان است. زیرا این موسسه تلاش می کند تا علاوه بر انجام وظیفه در قبال مهاجرین مسلمان و شیعه و رسیدگی به امور دینی ، مذهبی و تبلیغی آنها، در زمینه ارتباط با مراکز علمی ، دانشگاه‌ها و دانشجویان خارجی و ارتباط با مسوولین و ارگان‌های دولتی هم جهت پیشبرد مذهب تشیع و دفاع از حقوق شیعیان در این کشورها گام بردارد که به یاری خداوند تاکنون مثمر ثمر واقع شده است
وی این موفقیت را حاصل اعمال شیوه های مدیریتی موسسه دانست که طبق آن انجام وظایف بر اساس سلیقه مدیر صورت نمی‌گیرد زیراراه و روش و ضوابطی برای اداره این موسسات در زمان حیات آیت‌الله خویی وضع شده است که هر مدیرى می بایست توانایی های فردی وتخصصی خود را بر اساس همان ضوابط به کار گیرد.لذا با تغییر مدیران تغییرات چندانی در سبک و روش این موسسات صورت نگرفته است. البته تغییرات جزئی در تاکتیک‌ها و کم و زیاد شدن برنامه‌ها بر حسب نیاز داشته ایم ولی به صورت کلی همان فعالیت‌هایی که از طرف مرحوم آیت‌الله خویی جزو وظایف موسسات قرار گرفته از ابتدا تاکنون در حال انجام است.
برای این منظور هیئت امنا هر شش ماه یا سالى یکبار تشکیل جلسه داده تا ضمن ارزیابی عملکرد دوره گذشته برای اینده نیز برنامه ریزی نماید
بعد از رحلت ایشان به رغم کاستی های مالی هیچ فعالیتی تعطیل نشد
وی افزود: تنها تفاوتی که بین دوره حیات آیت‌الله خویی و بعد از ایشان صورت گرفت، مسئله هزینه‌ها و تامین مسائل مالی بود که فشاری بر موسسه وارد شد و موسسه ناچار شد تا با حداقل امکانات برنامه خود را ادامه دهد. البته الحمدلله بعد از 22 سال از رحلت ایشان هیچ فعالیتی متوقف نشده و حتی بعضی از کارها و فعالیت ها بعد از رحلت ایشان با همت دوستان و کارمندان و کسانی که با موسسه همکاری دارند و با اشراف مرجع اعلى افزوده شده ویا توسعه یافته است. مانند تاسیس و افتتاح جامعه‌الکوثر در پاکستان وتاسیس مدرسه دار الزهراى تایلند و مدرسه الهدی در مونترال که در سال 2003 و 11 سال بعد از رحلت ایشان تاسیس شدو همچنین فعالیتهای دیگر.البته در عین حال مشکلاتی هم وجود دارد، اما چشم‌امید ما به عنایات اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بویژه حضرت ولى عصر (عج) است که به عنوان سربازان ایشان انجام وظیفه می‌کنیم
تاسیس مدارس برای تحصیل فرزندان شیعه در کشورهای غربی از ضرورتهای فوری است
وی ضروری‌ترین بخشی را که باید به آن رسیدگی بیشتر شود بخش مدارس دانست و تصریح کرد: امروزه جهان یک دهکده کوچک است و مسئله مهاجرت و ارتباطات و تغییر محل سکونت بسیار دیده میشود. بسیاری از شیعیان در حال مهاجرت به کشورهای اروپایی هستند و روز به روز هم به تعداد آنها افزوده میشود. مهاجرت به کشورهای اروپایی در گذشته، بیشتر به خاطر مسائل سیاسی و جنگ و شرایط عراق بود، اما الان به خاطر مسائل دیگری مانند اقتصاد و شرایط بهتر تحصیل و زندگی است. لذا به نظر بنده مهمترین مسئله، مدارس هستند. زیرا افرادى که به غرب مهاجرت مى کنند ریشه و سابقه حضور در کشورهای اسلامی دارند ومتدین هستند و مسائل شرعی را به نسبت می‌دانند و اگر هم ندانند راه و چاه را بلد هستند و می‌دانند که از چه کسی بپرسند. چراکه مراکز اسلامی در اینجا کم نیست و به مسائل شرعی واخلاقی آنها رسیدگی میشود. اما متاسفانه کسانی که فرزندان خود را در مدارس غیر اسلامی می‌گذارند، فرزندان آنها به تدریج با فرهنگی غیر از فرهنگ اصیل خود تربیت شده و موجب اضمحلال اخلاق و آموزه‌های دینی و شرعی در آنها میشود و در نهایت در فرهنگ غربی استحاله می‌شوند.
وی با تاکید مجددا بر اهمیت مدرسه و آموزش و پرورش در کشورهای اروپایی، خاطرنشان کرد: متاسفانه این مسئله مهم، از دید بسیاری از شخصیت‌های دینی و غیر دینی و تجار و کسانی که امکاناتی در این زمینه دارند، مخفی مانده و آنچه باید درخصوص تاسیس مدارس شیعی در این کشورها صورت بگیرد انجام نمى پذیرد. در حالیکه برادران اهل تسنن و پاکستانی‌ها و بنگلادشى ها مدارس بسیاری دارند. بنابراین به عقیده بنده جوان باید در این دوره سنی با آموزه‌های دینی و اصل و نسب و ریشه خود آشنا شود و با یک پیش زمینه دینی و مذهبی وارد دانشگاه شود تا از انحراف مصون بماند
.
کاستی های اقتصادی، تطبیق حقوقی و تفاوت فرهنگی با کشورهای مقصد چالش های نهاد های شیعی در دیگر کشورهاست
وی با اشاره به موانع احتمالی که در پیش رو ممکن است وجودداشته‌باشد،به شفقنا گفت: به یاری خدا ما تاکنون با مانعی مواجه نبوده‌ایم. اما موانعی هستند که اگر بوجود آیند، می‌توانند تاثیری بر فعالیت‌ها داشته باشد. به عنوان مثال، یکی از این موانع، مسئله مالی است چرا که اینگونه فعالیت‌ها هزینه‌های فوق‌العاده ای می طلبند. مسئله دیگر نیز اختلاف فرهنگ ما با فرهنگ کشورهایی است که در آن فعالیت می‌کنیم. زیرا این مسئله یک مسئله بسیار مهم است و خلاف تصور و ذهنیات ما مشکلاتی ایجاد می‌کند. چراکه خیلی از مسائل از نظر قانونی و عرفی برای کشورهایی که ما در آنجا فعالیت داریم، مسائل مهمی است، در صورتیکه برای ما مهم نیستند. و یا بالعکس بعضی مسائل برای ما مهم است و برای آنها مهم نیست. لذا این اختلاف فرهنگی در ارتباط ما و ضوابط و مقرراتی که در آن کشورها فعالیت می‌کنیم، گاهی مواقع، مانع و اختلافی ایجاد می‌کند که در محاوره‌هایی که با آنها داریم باید راه‌حلهایی برای رفع آنها پیدا کنیم
یکی از مشکلات تمرکز امکانات در برخی نقاط جهان و فقدان آن در نقاطی دیگر است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان مرجعیت شیعی به یک نگاه و بینش از سازمان‌سازی به نهادسازی رسیده و علی‌رغم تنوع در مرجعیت یک مسیر روشن را با شیوه‌ها و افراد مختلف ترسیم می‌کند تا ما بتوانیم بگوییم که یک استراتژی داریم به نام استراژی نهادسازی و از آن استفاده می‌کنیم و هر مرجع بسته به توان خود از آن استفاده می‌کند یا هنوز هم بسته به سلیقه و علاقه هر فرد عمل میشود؟، گفت: الحمدالله تمامی مراجع تمایل دارند و وظیفه می‌دانند که به عنوان راهنما و مرجع و پدر روحانی همه شیعیان، به مسائل رسیدگی کنند. لذا به وکلای خود دستور میدهند تا در زمینه‌هایی که احساس وظیفه می‌کنند پاسخگوی شیعیان در تمامی امور باشند. و به همان شکل که در کشورهای خودشان به صورت سنتی برگزار میشود، عمل نمایند. البته این رسیدگی کمی شدت و ضعف دارد و آن هم بستگی به امکانات و روحیه نماینده‌ای دارد که در آن کشور فعالیت می‌کند.
وی ادامه داد: بعضی از تشکیلات هم هستند که بعد از رحلت یک مرجع یا تعطیل میشود و یا به مرجع دیگر ارجاع میشود. بنابراین این فعالیت‌ها سیستماتیک و موسسه ای نشده‌اند. اما تمام این مراجع به طور واضح و روشن در جهت نشر افکار و گفتار اهل بیت(ع) فعالیت می‌کنند و هر کس هم در یک زمینه فعال‌تر است و نیاز مهاجرین و شیعیان را در کشورها برطرف می‌کنند. در عین حال یک مشکل هم وجود دارد و آن تمرکز امکانات در نقاطی خاص است مثلا در شهر لندن تعداد زیادی مرکز اسلامی وجود دارد که هر کدام وابسته به یک مرجع هستند. اما در خیلی از شهرها و کشورهای اروپایی،جمعیتی از شیعیان زندگی می کنند، ولی هیچ مرکز اسلامی نیست. مثلا ما در ماه محرم با این مسئله مواجه هستیم که خیلی از شیعیان از کشورهایی مانند کشور هاى اسکاندیناوی برای دهه اول محرم به لندن می‌آیند تا از مجالس عزاداری حضرت اباعبدالله(ع) استفاده کنند. بنابراین بسیار مناسب است که آقایان مراجع اگر می‌خواهند مرکزی تاسیس کنند که به شیعیان خدمت نمایند، در شهرهایی تاسیس کنند که هیچ مرکزی نیست. البته این هم به امکانات مربوط میشود که شاید در لندن امکانات و نیرو بیشتر از شهرهای دیگر باشد.در هر حال تاسیس مراکز و فعالیت‌هایی که صورت می‌گیرد چندان سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده نیست و به همان صورت سنتی انجام میشود ولی در عین حال در جاهایی که هستند مشغول خدمت و نشر مذهب حقه می‌باشند
مهمترین ویژگی حوزه‌های علمیه استقلال آنهاست
فرزند آیت‌الله خویی در پاسخ به این سوال که تاکنون چه اندازه از آرزوهای آیت‌الله خویی درخصوص جریان روحانیت، جریان مرجعیت و دوام و قوام و استقلال حوزه‌های علمیه محقق شده است، تصریح کرد: مهمترین ویژگی حوزه‌های علمیه استقلال آنهاست که مطلب واضحی است و همگان این مسئله را قبول دارند. لذا قبل از آیت‌الله خویی و یا در حیات ایشان و بعد از فوت ایشان هم موضوع استقلال تغییری نیافته است. از نظر راه و روش و سبک عمل در حوزه‌های علمیه هم به اعتبار اینکه اغلب مراجع بعد از ایشان از شاگردان آیت‌الله خویی بودند، لذا به همان سبک و روش حوزه را اداره می‌کنند.مانند آیت‌الله سیستانی که به همان سبک حوزه را اداره می‌کنند. اما شدت و ضعف و یا تغییراتی که صورت می‌گیرد بستگی به شرایط روز دارد. زیرا شرایط حوزه قبل از سرنگونی رژیم صدام حسین با بعد از سقوط رژیم و یا حتی در دوران جنگ ایران و عراق کاملا متفاوت است. لذا نحوه اداره حوزه به شرایط روز بستگی دارد. اما از نظر استقلال و مدیریت و اداره حوزه‌ها توسط مراجع همه تقریبا به یک شکل بوده و هست.
شفقنا
نظرات