خانواده جاسوس ؛ رشیدیان ها

از مهم ترین بازیگران پشت پرده سیاست ایران باید از خانواده رشیدیان یاد کرد. این خانواده متشکل از حبیب الله رشیدیان پدر، به همراه سه پسر خود سیف الله، قدرت الله و اسد الله از بازیگران پشت پرده سیاست ایران بوده اند که نقشی اساسی در تحولات سیاسی ایفا نموده‌اند. ‌
حبیب الله رشیدیان از مریدان سید ضیا و در ظاهر درشکه چی سفارت انگلیس بود. اما شغل درشکه چی در واقع پوششی بود برای رتق و فتق امور پنهانی سیاسی سفارت که عمده ترین آن رد و بدل کردن پیغام ها بین عناصر و عوامل سفارت بود. وی مهم ترین نقش خود را در کودتای 1299 ایفا نمود زمانی که مأموریت داشت پیغام های سید ضیا و سفارت انگلستان را رد و بدل کند. ‌
پس از سقوط سید ضیا، رضا خان که به همه نزدیکان وی شک داشت و اکثریت آنها را مورد تعقیب قرار می داد به رئیس نظمیه دستور داد رشیدیان را تحت نظر قرار دهد. این روال ادامه داشت تا اینکه سرانجام در زمان سلطنت رضا شاه، حبیب الله رشیدیان دستگیر و زندانی شد. ‌
سفارت انگلیس پس از دستگیری رشیدیان رأسا مداخله نموده و خواستار آزادی او شد اما از آنجایی که نمی توانستند آشکارا به مقام و منصب رسمی رشیدیان به عنوان جاسوس اشاره کرده و دولت ایران را برای آزادی کامل او تحت فشار قرار دهند لذا تمام تلاش خود را به کار گرفتند که در زندان شرایط راحتی برای عامل خود فراهم آورند.
رشیدیان ها تا کودتای 28 مرداد 1332 تنها در اختیار انگلستان بودند و برای سفارت این کشور کار می کردند اما زمانی که طرح کودتای مشترک بین انگلستان و آمریکا ریخته شد و بنا بر تشریک مساعی گردید بدیهی بود که عمال انگلیس به اربابانی مشترک خدمت کردند. توضیح اینکه در جریان کودتا، انگلیسی ها دست برادران رشیدیان را در دست آمریکایی ها گذاردند و کرمیت روزولت عامل اصلی کودتا در تهران قسمت اعظمی از کار های مربوط به کودتا را به برادران رشیدیان سپرد. فرمان
محمد رضا پهلوی در خصوص عزل مصدق و نصب زاهدی به وسیله اسد الله رشیدیان که فعال تر از دیگر برادران در جریان کودتا شرکت داشت چاپ، تکثیر و توزیع شد.
برادران رشیدیان پس از کودتای 28 مرداد 1332 روابط نزدیکی با کرمیت روزولت و سازمان سیا برقرار کردند. رابط آنها با آمریکایی ها به گونه ای بود که بیشتر از انگلیس با سفارت آمریکا مراوده داشتند. ‌
به هر حال با تسلط دولت کودتا که به کودتا چیان مقام و منصب اعطا می کرد و تسهیلات ویژه ای که آنان از این رهگذر دریافت می داشتند، شامل حال برادران رشیدیان نیز شد. در چنین شرایطی رشیدیان ها در معاملات کلان بین المللی و فروش سلاح های آمریکایی به ایران سهیم شده و از این رهگذر ثروت کلانی اندوختند. آنها علاوه بر معاملات اقتصادی اقدام به تأسیس بانکی به نام بانک اعتبارات تعاونی و توزیع نمودند که قسمت اعظم سرمایه اولیه آن با کمک آمریکایی ها و خود شاه تأمین می شد.
‌رشیدیان ها نفوذ خود را به جایی رساندند که در مسائل مربوط به سیاست خارجی کشور نیز مستقیما دخالت می کردند. در این باره اسد الله علم در یادداشت های شخصی اش می نویسد: "نامه ای از ایندیرا گاندی نخست وزیر هند را تقدیم کردم او درباره ملاقاتش با اسد الله رشیدیان و گفتگو هایشان درباره روابط پاکستان نوشته است. همان طور که به شاه اظهار داشتم خیلی تعجب می کنم که می بینم رشیدیان در کار هایی که مربوط به او نمی شود، فضولی می‌کند.
شاه گفت: "ابدا این طور نیست. او به دستور من مستقیم عمل می‌کند. "سیف الله و قدرت الله رشیدیان قبل از انقلاب مردند اما اسد الله پس از انقلاب نیز مدتی زنده بود و تقریبا تمام ثروت کلان خانواده رشیدیان را به ارث برده و در بحبوحه انقلاب همه آن را به بانک های خارجی انتقال داد. ‌