بازتـاب‏های قیـام 15 خـرداد در استان‏ها و خارج از کشور

پس از بروز واقعه 15 خرداد 42، رژیم پهلوى دچار چالش عظیمى در بعد امنیتى شد. محمدرضا پهلوى که طى دو دهه قبل در تلاطم سیاسى و امواج کودتا و شورش‏هاى مرزى بسر مى‏برد و با کمک اربابان خود و ارتش وابسته‏اش به ثبات نسبى سیاسى رسیده بود، یکباره با موجى قوى و مستحکم روبرو شد که مى‏رفت تا پایه‏هاى حکومتش را به لرزه انداخته، به ورطه نیستى نزدیک سازد. لیکن با کشتار وحشیانه و سرکوب مستبدانه به طور موقت این قیام را ساکت نمود. اما به رغم کارهاى تبلیغاتى و بهره‏گیرى از مطبوعات وابسته داخلى و برخى رسانه‏هاى جیره‏خوار خارجى، اخبار این حادثه به سراسر کشور تسرى یافت و اکثر شهرها را دستخوش حرکت و مبارزه با رژیم نمود. مردم مسلمان و غیور که عشق به دین مبین اسلام و رهبران دینى را نسل به نسل آموخته و نهادینه کرده بودند با دستگیرى حضرت امام خمینى (ره) به خروش آمده، و اقدامات متعدد و مختلفى را در این راستا به منصه ظهور رساندند. آنها طى اعلامیه‏ها و بیانیه‏هاى مختلف و متنوع خواهان آزادى هرچه سریعتر حضرت امام و سایر علما شدند.
این نامه‏ها و اطلاعیه‏ها چنان زیاد و پرحجم بود که حتى ساواک از عدم ذکر آنها و پیگیرى امنیتى افراد ارسال‏کننده، عاجز ماند و تنها به مکاتبه بین ادارات خود و دربار شاهنشاهى بسنده کرد.
یکى دیگر از اقدامات مشترک مردم در اکثر شهرهاى کشور، بستن مغازه‏ها و دکان‏هاى خود و برپایى تظاهرات و اعتراض به کشتار حادثه 15 خرداد و لغو مواد پیشنهادى 6 گانه اصول به اصطلاح انقلاب سفید بود. مردم آگاه و انقلابى مى‏دانستند که در لوایح پیشنهادى امریکایى شاه، براى ملت هیچ سود و منفعتى درنظر گرفته نشده است؛ بلکه تنها وابستگى سیاسى، فرهنگى و اقتصادى هرچه بیشتر کشور را در پى خواهد داشت. در بعد سیاسى، شاه براى ایفاى نقش ژاندارم منطقه و تبدیل شدن به سد محکمى در برابر نفوذ کمونیسم در حوزه استحفاظى پیش‏بینى شده، اعلام آمادگى مى‏نمود و به این ترتیب وابستگى‏اش به امریکا بیش از پیش بیشتر مى‏شد. در بعد فرهنگى، حضور بانوان در صحنه‏هاى اقتصادى و تقلید بى‏چون‏وچراى دمکراسى غربى با تمامى عوارض فساد ظاهرى و باطنى آن از اهداف شاه و اربابانش بود و براى عوام‏فریبى، تساوى حقوق زنان و مردان را مطرح مى‏کردند و مى‏کوشیدند با جنگ روانى و بزرگ‏نمایى به وسیله رسانه‏هاى وابسته، عواطف و احساسات زنان جامعه را تحریک و با ایجاد جدایى و انفکاک آنان از اعتقادات و باورهاى مذهبى و ملى، راه را براى ورود هر چه بیشتر و بهتر فرهنگ غربى آماده نمایند.
در خصوص برنامه اقتصادى هم با برهم زدن نظم موجود در سیستم کشاورزى سنتى و عدم حمایت در تجهیز و نوگرایى صحیح سیستم مکانیزه و مدرن، کشاورزى خودکفاىِ آن روزِ کشور را نابود و کشور را به واردات گندم و سایر محصولات، روزبه‏روز وابسته‏تر کردند. در واقع این مهمترین دلیل مخالفت حضرت امام با این لوایح و در پى آن تبعیت و همراهى مردم با ایشان و تشکیل هسته مبارزه مردمى با رژیم پهلوى بود. لیکن رژیم پهلوى سعى داشت با وارونه نشان دادن اوضاع و ایجاد تظاهرات ساختگىِ موافق با اصول 6گانه و برپایى راهپیمایى‏هاى اندک و دست‏چین شده مرتبط و هماهنگ با نهادهاى امنیتى و تبلیغاتى و تکرار مداوم و همه‏روزه اخبار این گونه تحرکات به اصطلاح مردمى موافق با رژیم و شخص شاه، جو بوجود آمده را که مشروعیت سیاسى رژیم را به سختى زیر سؤال برده بود، تا اندازه‏اى ترمیم و بهبود بخشد. در کتاب سند مربوط به دستور ساواک به اداره کل تبلیغات و رادیو جهت پوشش خبرى و ارسال عکس و فیلم و درج مقالات و اخبار در رسانه‏هاى ملى به طور گسترده آمده که نشانگر دولتى بودن و به ویژه وابسته بودن این گونه اقدامات به ساواک مى‏باشد. رسانه‏هاى خارجى نیز ضمن بازگویى حادثه 15 خرداد و ذکر آمار غلط درخصوص کشته‏ها و زخمى‏هاى اندکِ این واقعه! در کم‏رنگ نمودن اصل ماجرا و ارائه تحلیل‏هاى طرفدارانه از حکومت پهلوى موفق بودند. آنان این حادثه را سدى در برابر پیشرفت‏هاى صنعتى و فرهنگى ایران در دهه چهل برشمردند و عاملان و رهبران آن را جزو مخالفین پیشرفت و تجدد و مرتجع و عقب‏مانده خواندند. البته از کسانى که پیشرفت و تمدن را تنها تقلید از دمکراسى غربى و جذب فرهنگ مبتذل امریکایى شدن مى‏دانند، جز این توقعى نمى‏رفت.
به هر حال با اقدامات متعدد و وسیع تبلیغاتى داخلى و خارجى از یک سو و پیگیرى‏هاى سخت و مداوم امنیتى از سوى دیگر، رژیم پهلوى توانست به طور موقت این موج مخالفت مردمى و اسلامى را کنترل و به ظاهر فرو نشاند؛ لیکن این آتش زیرخاکستر بود و خون شهداى این واقعه که آگاهى‏بخش اولیه انقلاب اسلامى بود، پس از پانزده سال با رشد آگاهى مردم توسط حضرت امام، به جوش آمد تا رژیم ستم‏شاهى را با قیام گسترده مردمى که مقدمه‏اش در دل این حادثه بزرگ نهفته بود، براى همیشه به ورطه نیستى و نابودى افکند.