مشکل[امام] مینی
خیلی محرمانه 4 اکتبر 1978 ـ 12 مهر 1357
از: دفتر حافظ منافع امریکا، بغداد به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی ـ فوری
رونوشت: سفارتخانه‌های امریکا در تهران، آنکارا، اسلام‌آباد، کویت، لندن، پاریس، مسکو
موضوع: مشکل خمینی
1ـ خلاصه: تصمیم دولت عراق در رابطه با حضور خمینی در این کشور با توجه به چند نکته از جمله تمایل به داشتن روابط حسنه با ایران اتخاذ خواهد شد. بیانیه شدیداللحن ایران مبنی بر تقاضا از عراق جهت نگهداری خمینی در کشور به نظر می‌رسد تا حد زیادی در این رابطه مؤثر واقع شود. پایان خلاصه.
2ـ عراق در رابطه با حضور خمینی در این کشور دارای منافعی می‌باشد زیرا از حضور میهمانان وی به عنوان یک اهرم روانی برای بهبود روابط ایران و عراق در بلندمدت استفاده می‌کند. خمینی شمشیر غلاف شده‌ای است که نیاز تداوم روند بهبود بخشیدن به رابطه با بغداد را به تهران گوشزد می‌کند. ادریس بارزانی هم همین وظیفه را برای طرفهای ایرانی اجرا می‌کند.
3ـ با این حال رژیم عراق می‌خواهد مطمئن باشد که از خمینی در جهت اهداف خود و نه اهداف دیگران استفاده می‌کند. تمایل عراق برای حفظ آتش‌بس با همسایه بزرگتر خود انگیزه اصلی اعمال محدودیتهای شدید بر فعالیتهای خمینی می‌باشد. مقامات بغداد در مقابل این اخبار مطبوعات بین‌المللی مبنی بر اینکه در ایجاد اغتشاش در ایران از خمینی حمایت کرده‌اند بیش از حد عکس‌العمل شدید نشان می‌دهند.
4ـ رهبریت عراق شدیداً از وقایع افغانستان تکان خورده است. احتمال بروز بی‌ثباتی عمده در ایران به هیچ‌وجه امر خوشایندی نمی‌باشد. با وجود اینکه عراق نسبت به یک ایران قدرتمند و متحد با غرب احساس عدم اطمینان بسیار دارد ولی در همسایگی خود یک ایران تحت سلطه شوروی با یک قذافی ایرانی را کمتر می‌پسندد. دلیل دیگری نیز می‌توان برای تحت کنترل نگهداشتن خمینی ایراد نمود.
5- رهبریت این کشور همچنین بایستی تأثیر حضور خمینی را بر روی 50 درصد ازجمعیت شیعه مذهب خود در نظر داشته باشد. توجه این رژیم به امنیت داخلی اولویت اصلی را دارد. نگهداشتن خمینی در کشور به عنوان یک پناهنده سیاسی قدرتمند که رفتار متعادلی داشته باشد منعکس کننده اعتبار دولت خواهد بود. بیرون راندن وی به منزله نقض ارزشهای سنتی اعراب و همچنین احساسات مذهبی بسیاری از عراقیها خواهد بود. حال با متهم شدن رژیم عراق به زندانی کردن خمینی بر اساس درخواست ایران اوضاع ممکن است فرق داشته باشد.
6ـ خمینی برای هر دو کشور ایران و عراق مسئله مشکلی به وجود آورده است. خطر وی نسبت به بغداد در مقایسه با تهران ممکن است کمتر باشد ولی در مورد عواملی که بایستی به هنگام تصمیم‌گیری در مورد محل اقامت بعدی وی در نظر گرفت هیچ اختلافی (بین دو کشورـ م) وجود ندارد. حضور وی در اینجا یک فرصت بالقوه بلندمدت در اختیار عراق گذاشته است اما بکر و صدام حسین باید از این موضوع واهمه داشته باشند که اگر قرار شود دولت ایران بر اثر روحیه منتشر شده توسط خمینی سقوط کند و یا اگر ایران با استفاده از امکاناتی که دارد علیه عراق اقدامات تلافی‌جویانه انجام دهد هرگز نخواهند توانست از چنین امکانات بالقوه‌ای استفاده نمایند. و اگر با خمینی بدرفتاری کند تأثیرات آن بر جماعت مسلمان شیعه عراق چه خواهد بود؟
7ـ مواضع محکم و یکپارچه‌ای که دولت ایران اتخاذ کرده ایجاب می‌کند که در چنین شرایط بحرانی دقت بیشتری به عمل آید. اگر رژیم عراق احساس کند که خمینی کاسه از آش داغتری خواهد شد ممکن است وی را با یک هواپیما روانه کند تا هر کشوری که می‌خواهد به وی پناهندگی بدهد.
(به نظر ما در عین حالی که ممکن است یک کشور مسلمان چنین کاری بکند اما این امکان هم وجود دارد که یک کشور غربی که تعداد قابل توجهی از پناهندگان غیرفعال ایرانی را پذیرفته چنین کاری انجام دهد.) با این حال اگر دولت ایران مشخص نماید که حضور مستمر خمینی در نجف برای روابط ایران و عراق به جای مضر بودن نسبتاً مفید خواهد بود حدس می‌زنیم که رژیم بغداد نیز خطر نگهداری وی در اینجا را بپذیرد و اقدامات لازم برای مراقبت از اعمال وی را اتخاذ نماید. با توجه به اینکه انجام مراقبتهای خوب در زمره امور جاری دستگاه امنیتی عراق نمی‌باشد ولی ما تصور می‌کنیم که آنها در مورد حد قابل قبول اعمال کنترل بر مراجعات خمینی و آزادی عمل وی به دیدگاههای ایرانیان توجه خواهند داشت.
پک
از مجموعه اسناد بدست آمده از لانه جاسوسی در تهران – کتاب نهم
نظرات