تاریخچه خواندنی بلدیه زنجان

ازشروع به کارشهرداری(بلدیه)زنجان نزدیک به یک قرن می گذرد . درطول عمراین اداره افزون بر 30شهردار و کفیل شهرداری  که بیشترآنها افراد غیربومی بوده اند ، آمد وشد داشته اند. روایات شفاهی(سینه به سینه)وبرخی منابع جریده ها وکتب قدیمی و یادداشتهای شخصی معمرین ومحفوظات حکایت از آن دارد که، بسیاری ازاین روسای بلدیه منشاء عمران وآبادانی بوده وهمواره به نیکی از آنها یاد می شود .

باروی کارامدن پهلوی اول در1304ش واصلاحات اداری صورت گرفته وتاسیس وزارتخانه ها ودوایر اداری مختلف : مالیه ، عدلیه ، نظمیه ، صحیه ، امنیه و...... درپایتخت و شهرهای کشور ، اداره بلدیه هم درموازی با سایر ادرات باوضع قوانین ومقررات درزمینه توسعه زندگی مدرن شهری وبازگشایی معابرو.... تاسیس شده ودر ایالات و ولایات گوناگون شروع به فعالیت می نماید .

ازسوی انجمن شهر (معتمدین محلی) شهرزنجان که ظاهرا به صورت پارلمان محلی عمل می نمود، حاج میرزا علی اکبر توفیقی درسال1305خورشیدی، به عنوان اولین رئیس بلدیه رسمی شهر (شهردار) زنجان انتخاب شده وبه وزارت داخله معرفی می گردد . مرحوم توفیقی قریب به 5سال برمسند ریاست تاسیسات شهرداری زنجان بوده وخدماتی ماندگاراز سوی ایشان درطول این مدت ، صورت می گیرد و عاقبت برخلاف میل باطنی خود ازسمت خود استعفاء می دهد !

از جمله آثار باقی مانده موجود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1.      احداث اولین مدرسه در محله ثروتمند نشین سرچشـــــمه زنجان که به مدرسه ی توفیق مشـــــهور است. بنای قدیمـــی مدرسه در سال 56 تخریب و نوسازی شد .

2.      احداث بنای رختشویخانه که در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده .

3. اجرای سد خاکی تهم رود .

4. احداث بنای دباغ خانه در قسمت شمالی خیابان خیام .

5. بنای مسجد غریبیه در محله ی میدان توفیقی که به دلیل اجرای طرح خیابان خواجه نصیر ، آن میدان و بنای قدیمی مسجد متاسفانه تخریب و مسجد جدیدی به جای آن احداث گردید .

6. احداث بنای کشتارگاه زنجان {درمحله توپ اغاجی} که در حال حاضـــــر با اضافه نمودن به زیربنا به عنوان اداره ی میراث فرهنگـی مورد استفاده قرار میگیرد.

7. کشف نخستین معدن مس منطقه در بایچه باغ زنجان

{سنگ فرش معابر -ایجاد سیل بند وکانال درشمال شهر زنجان - ایجاد منافذ وروشنایی در بالای طاقهای بازار مسقف شهر و..... }

بعدازکناره گیری حاج علی اکبرتوفیقی از ریاست بلدیه زنجان درسال 1309ش ، شهردارجدید تاسال 1310ش انتخاب نمی شود وانجمن شهربا نظارت حکمران شهر(میرزاعلی اکبرخان ملک = مظفرالملک) بنا به نوشته سالنامه پارس 1310ش به امورخدماتی  وعمرانی شهررسیدگی می کرده است .

درسال 1312ش قانون راجع به احداث وتوسعه وتعریض معابربا توجه به ایجاد مراکزشهرداری ، صورت عملی به خود می گیرد وتغییرات فیزیکی شهرزنجان درخصوص تخریب عمارات وخانه های قجری ومرکزدارالحکومه ودروازه های شهراغازمی شود .

درسال 15-1311ش درنبود فرد منتخب انجمن شهر( رئیس تاسیسات بلدیه شهرزنجان) حاکم شهرزنجان (فرماندار) شخصی به نام منتظمی (منتظم الدوله) بوده است ومعاون وی( مصباح خاوری) به عنوان کفیل شهرداری زنجان  ارائه خدمات می نموده است  و دربین همین سالها اولین دبیرستان رسمی و شناسنامه دار زنجان به نام شریعتی (1312ش) و کارخانه کبریت سازی سه ستاره ، عمارت دارایی با همکاری مهندسین المانی احداث و مورد بهره برداری واقع می شود .

درسال 1312 شمسی محمد امین آزاد وطن که از سوی فرمانداری و اداره نظمیه ی زنجان (محمد امین که زنجانی ها او را امیر خان می شناختند ) به عنوان سرکارگر کارگران بلدیه زنجان در آن اداره به کار گرفته می شود. از جمله کارهای وی خیابان شمشیری زنجان، احداث باغ ملی، خیابان فردوسی و سعدی ساخته می گردد .

بعد از فعالیت منتظم الدوله افرادی همچون مستشار السلطنه مشایخی ، احتشام الملک ،  نخعی ، فهیم الملک تا سال1324شمسی به عنوان فرماندار زنجان و گاهاً کفالت بلدیه مشغول به کار می شوند که از سال 1320تا1324  مقارن اشغال شهر زنجان از سوی ارتش سرخ شوروی بوده است.

در سال1322ش شخصی به نام صفوی از سوی انجمن شهر زنجان به ریاست اداره بلدیه زنجان گمارده می شود که بیشتر فعالیت او در رابطه با سامان بخشی به حمام ها ، قصاب خانه ها ، سازماندهی ترمینال درشگه ها و گاری ها و نحوه استفاده درست  اهالی از آب های قنات و نرخ گذاری بر روی قیمت استفاده از درشگه ها ، امور بهداشتی مهمان خانه ها و ...... بوده است.

درسال 25 -1324ش همزمان با به قدرت رسیدن حکومت خودمختار آذربایجان وزنجان ، ابوالفضل رئوفی (معمار) ازاعضای رهبری کمیته زنجان به عنوان شهردار دمکرات زنجان انتخاب می شود . اولین اسفالت خیابانهای تازه احداث شده شهرزنجان دردوره ابوالفضل رئوفی (شهردار) وبا مساعدت مالی حکومت محلی اذربایجان قیرریزی می گردد .

در سال1327شمسی همزمان با فرمانداری آقای کلهر در زنجان شخصی از اهالی تبریز به نام اقای  توانا به ریاست شهرداری زنجان منصوب می شود . در زمان فعالیت وی نخستین مرکز اتش نشانی شهر زنجان به سال۱۳۲۷ش در محل کوچه ی  پشت بیمارستان بهشتی افتتاح می شود.

در سال( 32- 1330ش) اقای ذوالفقاری به عنوان رئیس شهرداری زنجان برگزیده می شود که همزمان با درگیری های سیاسی در سطح شهر مقارن با نهضت ملی شدن نفت می باشد.

 ابوالقاسم صفدری از تاریخ 1334تا 1343شمسی مدت 9 سال با تایید نظر انجمن شهر به عنوان رئیس بلدیه منشا خدماتی می گردد. تعریض خیابان مسگرها و آسفالت آن ، گسترش خدمات شهری و لوله کشی آب معابر و خانه ها، پی ریزی گردشگاه (بلوار آزادی) در دروازه قدیم تهران خاستگاه اولیه ، ازجمله انها می باشد.

در سال 1343 شمسی محتشم به عنوان شهردار زنجان انتخاب می شود . ایشان علاوه بررسیدگی به مشکلات وکمبودهای شهر ، درحوزه حقوق شهروندی افراد  فعالیت هایی را ازخود بروز می دهد و به کار های ناتمام  پروژه عظیم بلوار ازادی همچون درختکاری ، گل کاری ، و کشت و کار و فضای سبز و جدول گذاری رسیدگی می کند......

منابع وماخذ : 

1-    کتابچه های مختلف نقشه وراهنمای شهرزنجان 54- 1352چاپ شهیاد

2-    دوهفته نامه شهاب زنجان

3-    اززنگان تا زنجان نوشته ابوالفضل مشکینی

4-    فرهنگنامه زنجان اثرمحمد رضاروحانی

5-    تاریخ مطبوعات زنجان تالیف علی قشمی

6-    سایت اداره میراث فرهنگی زنجان

7-    ماهنامه بایرام

8-    ضرب المثلهای ترکی زنجانی نوشته ذبیح الله شاهمحمدی

9-   خاطرات اقای طالقانی درزنجان

10-  شرح زندگانی روات ودانشمندان زنجان نوشته کریم نیرومند

11-  روزنامه همشهری

12-  هفته نامه پیام زنجان

13-  بحران اذربایجان خاطرات ایت الله مجتهدی

14-  هفته نامه موج بیداری