سالگرد تغییر سلسله پادشاهی از قاجاریه به پهلوی

ماه آذر سالگرد تغییر سلسله پادشاهی از قاجاریه به پهلوی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی است. در این ماه رضاخان پهلوی در مجلس موسسان حاضر شد و با ادای سوگند به قرآن، رسما به‌عنوان سردودمان پهلوی وظایف پادشاهی را به عهده گرفت.  محمود حکیمی در این باره گفت: در آن دوران مردم فکر می‌کردند با روی کار آمدن رضاخان، دوران سختی و رنج به‌پایان می‌رسد و اوضاع بهتر می‌شود اما شاید بتوان گفت عملا بسیار بدتر شد.
این تاریخ‌نگار افزود: بسیاری ایرانیان تصور می‌کردند با تغییر سلطنت، دوران تاریک قاجاریه پایان می‌گیرد و نظامی بر مبنای دموکراسی و مردم‌سالاری، ایران را به سوی پیشرفت و ترقی سوق خواهد داد. سید حسن مدرس و محمد مصدق از افرادی بودند که با روی کار آمدن رضاخان به‌شدت مخالف بودند اما با تشکیل مجلس موسسان، در فرایندی غیردموکراتیک، واگذاری پادشاهی از احمدشاه قاجار به رضاخان پهلوی رخ داد.
این نویسنده گفت: در کتاب «داستان‌هایی از عصر ناصرالدین‌شاه» درباره زندگی مردم ایران و خاطرات تلخ دوران قاجاریه به‌ویژه حکومت پنجاه ساله ناصرالدین‌شاه نوشته‌ام. این دوران را می‌توان عصر عقب‌ماندگی ایران زمین دانست. تنها زمان برجسته حکومت ناصرالدین‌شاه دوران نخست‌وزیری امیرکبیر به‌شمار می‌آید.
حکیمی توضیح داد: پس از شکست محمدعلی‌شاه از مبارزان مشروطه‌خواه و رها کردن ‍پادشاهی، فرزندش احمدشاه جانشین وی شد. احمدشاه خوی خودکامگی و استبدادی ناصر‌الدین‌شاه و محمدعلی‌شاه را نداشت علاوه بر این‌که پادشاهی توانمند و آگاه هم نبود.
نویسنده «ایران در عصر قاجاریه» افزود: آن‌چه برخی مورخان دوره پهلوی از فساد دربار احمدشاه گفته‌اند، چندان درست نیست اما با قاطعیت می‌توان گفت که در آن دوران بحرانی، کشور ایران به رهبری با ایمان، توانمند و آگاه نیاز داشت که احمدشاه چنین شخصیتی نداشت.
وی بیان کرد: رضاخان و یارانش از عدم توانایی احمدشاه استفاده کردند و اکثر کسانی که به مجلس شورای ملی راه یافته بودند نماینده واقعی مردم نبودند. در دوران رضاشاه شهربانی توسط افسران و نظامیانی خشن اداره می‌شد. بسیاری از آزادیخواهان به زندان افتادند یکی از آن‌ها محمدتقی بهار بود. وی به‌دلیل مخالفت با حکومت خودکامه رضاشاه در سال‌های ۱۳۰۸، ۱۳۱۲ و ۱۳۱۴ به زندان افتاد.
نویسنده «تاریخ تمدن ایران و جهان» گفت: در دیوان اشعار ملک‌الشعرای بهار به اوضاع زندان و برخورد خشن ماموران شهربانی با آزادیخواهان بارها اشاره شده است. محمدتقی بهار با بیانی شگفت‌ و با کمک واژگان، شیوه‌های اعتراف گرفتن از زندانیان سیاسی را بیان کرده است.
وی افزود: دوران زندانی بودن برای ملک‌الشعرا آن‌چنان سخت بود که در سال ۱۳۱۸ با تهدید عوامل حکومت رضاخان مجبور شد شعری در تعریف و تمجید از حکومت پادشاه خودکامه که به پهلوی اول مشهور شد، بسراید.
حکیمی در پایان گفت: تعطیل بسیاری روزنامه‌های مستقل، از دیگر اتفاق‌هایی بود که رخ داد و تنها چند روزنامه دولتی باقی‌مانده، در ستایش و تعریف و تمجید از پهلوی اول سخن می‌گفتند و سرانجام این حقیقت جاودانی به اثبات رسید که تنها در یک جامعه آزاد و مبتنی بر دموکراسی و مردم‌سالاری پیشرفت علمی و صنعتی امکان‌پذیر است. یکی از مصیبت‌های حکومت‌ استبدادی انحطاط اخلاقی، گسترش چاپلوسی و دروغ در جامعه بود که این حقیقت را میرزا تقی‌خان امیرکبیر و محمد مصدق بارها بیان کردند.