افتتاح اولین خط اتوبوسرانی شرکت واحد در تهران

در قرن نوزدهم ایران با توجه به چاه‌های نفت کشف شده مورد علاقه زیاد روس‎ها و اروپائی‎ها قرار گرفت و هر کدام با روش‎های گوناگون در ایران به دنبال اهداف اقتصادی خود بودند.

این روش‌ها گاه نیز به صورت بررسی سرمایه‌گذاری آزاد انجام می‌گرفت. صنعت حمل و نقل نیز جزء سرمایه‎گذاری آزاد محسوب می‌گردید که با توجه به نوبودن صنعت باید در کشور مورد بررسی قرار می‌گرفت.

براین اساس اولین اتوبوس توسط یک تاجر بلژیکی در شهر رشت ( با توجه به موقعیت اقتصادی و تعداد جمعیت دارای توجیه اقتصادی برآورد گردید ) بکار گرفته شد.

امّا به مرور زمان و با توجه به میزان کرایه، سود آوری و زیرساخت‌های حمل و نقل توجیه اقتصادی آن رد شد به همین دلیل اتوبوس بکارگرفته شده به یکی از تجّار ایرانی به نام (معین التجّار) فروخته شد. امّا اغلب اتوبوس‌های شاغل با توجه به مسافت طی شده از اروپا تا مقصد بکار گیری در ایران ، بعد مسافت و زمان حمل، مستهلک بود و هزینه حمل و نقل بالایی را طلب می‌نمود این مشکلات باعث پایه گذاری صنعت اتومبیل سازی در ایران شد.

براین اساس صنایع مونتاژ خودرو برای اولین بار در شهرهای تبریز، رشت و تهران آغاز به فعالیت کرد. این کارخانجات اغلب با مونتاژ قطعات خودرو و ساخت بعضی از قطعات بدنه تاسیس گردید و به مرور زمان دولت ایران به ایجاد صنایع جانبی و زیرساخت‌ها پرداخت.اولیّن اتوبوس‌های مونتاژ شده در سال 1290 شمسی در تهران آغاز به کار کرد در آن زمان جابجایی مسافــر اکثراً توسط درشکه، که حدود 500 دستگاه بود انجام می گرفت و حدود 5% جابه جایی مسافر توسط اتوبوسه ا انجام می‌گرفت.

در سال 1298 و در زمان صدارت وثوق الدوله و با توجه به افزایش نارضایتی مردم از نحوه جابجایی مسافر دولتمردان بر آن شدند. تا با ایجاد یک اداره به سازماندهی و نظم بخشیدن به حمل و نقل شهری بپردازند، بعد از مدتی بحث و تفحص این اداره در بلدیه (شهرداری) پایه‌گذاری شد. شهرداری مؤظف شد قوانینی ایجاد کند تا تسهیلات لازم را برای مسافران ایجاد نماید این قوانین شامل میزان کرایه، زمان کارناوگان، تثبیت خطوط و آئین نامه انضباطی بود. در اولین گام شهرداری کلیه اتوبوس‌ها را مؤظف به دریافت پلاک شناسایی خودرو کرد ودر زمان کریم آقابوذرجمهری، جهت کنترل خطوط هر خط دارای ناظمی شد تا بر رعایت ناوگان خطوط نظارت کند.

در شهریور سال 1320 تعداد 100 دستگاه اتوبوس در تهران کار می‌کرد که حدود 90 دستگاه آن بنز بود. در سال 1330 ، اتوبوس‎های «زایس» روسی وارد ایران شد و در سال 1331 دولت آقای سهیلی اجازه فعالیت شرکت‎های خصوصی حمل و نقل را صادر کرد.

با افزایش تقاضای مسافر جهت جابجایی با سرویس‎های عمومی خصوصاً اتوبوس‎ها و محدودیت در افزایش تعداد اتوبوس، بالانس ناوگان و حجم مسافر تا حد زیادی ناموزون گردید و این امر باعث گردید اتوبوس‎ها ساعت‎های زیادی در خطوط مشغول بکار باشند و رانندگان نسبت به سرویس‎های عمومی و فنی اتوبوس‎ها کم توجه گردند.

این کم توجهی به جایی رسید که در صورتیکه مسافران به رانندگان اعتراض می نمودند باکم توجهی یا اهانت رانندگان روبروی می‎شدند این موضوع به مرور زمان باعث نا رضایتی شهروندان شد به حدی که شهروندان دولتمردان را جهت رسیدگی به موضوع تحت فشار قرار دادند.

بالاخره در سال 1331 جهت ساماندهی وضعیت ناوگان اتوبوسرانی، قانون تأسیس شرکت واحد اتوبوسرانی با سرمایه 300 میلیون ریال مصوب شد.

سازماندهی و افزایش ناوگان بعد از تصویب توسط شرکت واحد شروع شد بعد از مدتی اتوبوس‎های قدیمی از سطح شهر جمع آوری و جایگزین آن اتوبوس‎های جدید و همشکل شد. اولین خط اتوبوسرانی تهران در 14 تیر ماه سال 1335 با 80 دستگاه اتوبوس در مسیر بازار تا میدان امام حسین (ع) در حضور نمایندگان مجلس شورای ملّی وقت و تعداد ی از وزراء افتتاح شد تا مهر ماه، سه خط دیگر نیز در سطح شهر آغاز بکار کرد و سال اوّل فعالیت شرکت واحد با تعداد 173 اتوبوس و 5 خط به پایان رسید. در سال 1348 اولین اتوبوس دو طبقه در ایران مونتاژ گردید و به ناوگان عمومی پیوست در کنار تولیدات ایران ناسیونال به مرور زمان کارخانجات دیگری نسبت به مونتاژ اتوبوس اقدام نموده و تعداد تولید سالیانه را افزایش دادند. اما از دیدگاه دیگر افزایش اتوبوس در ناوگان حمل و نقل عمومی نیازمند سازماندهی ، سرویس‎های فنی، افزایش نیروی کارتخصصی ، ایجاد فضاهای لازم و .... بود. که حجم این سازمان را به مرور زمان بزرگ کرد.