گزارشی از واحدها و فعالیت های مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی

مرکز اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، که در حقیقت تنها آرشیو قوۀ مقننه به شمار می آید، به  صورت رسمی از 1372 فعالیت خود را آغاز کرده است. این مرکز، که یکی از مهم ترین مراکز آرشیوی کشور است، با دارا بودن حدود دوازده میلیون سند، منبعی مناسب برای  ﭘﮋوهشگران تاریخ معاصر کشور محسوب می شود. اسناد موجود در این مرکز بازگوی تاریخ نهادینه شدن مردم سالاری و نهاد قانون گذاری در کشور است و با توجه به گرایش و علاقۀ بسیار ﭘﮋوهشگران و مورخان در سال های اخیر نسبت به  وقایع انقلاب مشروطه و مجلس شورای ملی در دوره پهلوی اول و دوم، این مرکز می تواند ﭘﺎسخگوی مستند ابهامات ﭘﮋوهشی آنان باشد. در این گزارش، به معرفی واحدهای مرکز اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی و همچنین فعالیت های اصلی این مرکز و فعالیت هایی که در زمینه نهضت امام و انقلاب دارد می پردازیم.

آقای ططری مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی فعالیت آرشیو مرکز اسناد را چنین بازگو می کند: «آرشیو مجلس در حقیقت غنی ترین آرشیو پارلمانی کشور است که بخش قابل توجهی از اسناد و منابع مربوط به یکصد و هفت سال از تاریخ قانونگذاری در کشور را در دل خودش نگهداری می کند این آرشیو علاوه بر نگهداری اسناد مرتبط با حوزه تاریخ مجلس و پارلمان در ایران، به مرور زمان به عنوان یک آرشیو ملی هم معرفی شده و در کارکردش هم این موضوع لحاظ شده است. در حوزه هایی مثل عکس، سند، نقشه، گزارش های دولتی، پوستر، اسناد منتشر شده توسط سازمان ملل، نوارهای کاست، نوارهای تصویری، HT،EHS، همه این ها را در بر می گیرد و در نهایت در یک جمع بندی، تمام مواد آرشیوی که شامل اسناد مکتوب و غیر مکتوب می شود این آرشیو خریداری، فراهم آوری و حفاظت و نگهداری می کند.»

فعالیت هایی مرکز اسناد کتابخانه مجلس در زمینه نهضت امام و انقلاب

آقای ططری درباره فعالیت مرکز اسناد مجلس در مورد 15 خرداد  چنین اظهار می دارد که: « ما مشخصاً درباره 15 خرداد فعالیت چندانی انجام نداده ایم ولی بخشی از اسناد این مرکز، هم می تواند مرتبط با وقایع 15 خرداد باشد یکی زمینه های 15 خرداد و دیگری تبعاتش برخی از رجل سیاسی که در حوزه پارلمان و مجلس و دولت بودند ما تصاویرشان را داریم در سال 1342 ما مجلس سنا داشتیم وقایعی که منتج به 15 خرداد شد. اسناد مجلس سنا اعم از اسناد تصویری، اعتبار نامه و ...  همه در این مرکز نگهداری می شود مجلس شورای ملی هم همچنین، اسنادی از رجل پارلمانی و همچنین رجل سیاسی که در دربار و دولت بودند مقداری عکس و سند از آن ها داریم. علاوه بر این ها ما مقداری از اسناد و مکاتبات هم از مردم خریداری کردیم که برخی از آن ها مرتبط با انقلاب و نهضت امام خمینی است این ها در حد خودش می تواند به پژوهشگران و محققان کمک کند. نمونه بارزش ما اخیراً مجموعه  ای از اسناد  فدائیان اسلام را خریداری کرده  ایم که مرتبط با وقایع انقلاب و مسائلی که زمینه ساز نهضت امام شده است.  در مورد نهضت امام ما مجموعه ای از عکس های را جمع آوری کردیم که  از علما خریداری شده است  و همچنین در بخش خرید ما یک مجموعه ای را دو ماه پیش خریداری کردیم که نزدیک به 80 هزار تا تصویر علما تاریخ معاصر شیعه است که برخی از آن ها از علما و وعاظی بودند که در نهضت امام خمینی هم نقششان مؤثر بوده است. برخی از عکس های منتشر نشده امام را داریم  که به صورت های مختلف منتشر می کنیم همچنین ما نزدیک دو هزار پوستر داریم  که بسیاری از این پوسترها نایابند و مربوط به سال های 56 تا 63 است مرتبط به جریان انقلاب، نهضت امام خمینی و گروه های مختلفی که منتشر کردند که حتی آرشیو های معتبر هم این پوسترها را در اختیار ندارند. ما پوسترهای انقلاب را خریداری و جمع آوری کرده ایم. که یکی از غنی ترین آرشیو های پوستری ایران است و به پژوهشگران سرویس داده می شود این مختصر فعالیت های مرکز در حوزه نهضت امام و انقلاب بود.»

معرفی واحدهای مرکز اسنادکتابخانه مجلس شورای اسلامی

واحد اسناد ملی

این واحد، که مهم ترین بخش اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی است، از چند دسته اسناد تشکیل شده:

1. اسناد درجه اول: اسناد درجه اول یا اصل اسناد شامل سندهایی است که گاهی در ضمن مجموعه های خریداری شده یا اهدایی به  صورت کتاب یا آلبوم و یا به  صورت تک  برگ یا اوراق به کتابخانۀ مجلس وارد شده است. این اسناد، به طور عمده، در بخش نسخ خطی کتابخانه نگه داری می شود. از جمله این اسناد می توان به   نامه های امیر کبیر، چند آلبوم محتوی اسناد مشروطیت، اسناد خاندان متین دفتری، که  اسناد مالیۀ ایران به  صورت اوراق است، فرمان های ناصرالدین شاه، نامه های قاﺋﻢ مقام، اسناد سید جمال الدین اسدآبادی، اسناد فرمانفرما و وقف نامۀ چاﭘﻲ تیمچۀ مرحوم فتح  الله خان فراش باشی واقع در کرمانشاهان با موضوعات ﻣﻨﺸﺄت، فرمان ها، قبالچه های ازدواج، قراردادها و وقف نامه ها اشاره کرد.

2. اسناد درجه دوم: رونوشت اسناد درجۀ اول جزو اسناد درجۀ دوم به  شمار می آید که غاﻟﺒﺎً به  صورت کتاب و به  خط یک کاتب و شامل اسناد دورۀ صفویه و قاجاریه است مانند فرمان منع تراشیدن ریش در دورۀ شاه صفی  صفوی.

3. نامه ها و فرمان های مشروطیت: از مهم ترین اسناد این مجموعه می توان به  این موارد اشاره کرد: متن فرمان مشروطیت، که از سوی مظفرالدین شاه در 14جمادی الثانی1324 مصادف با  13مرداد 1285 صادر شده است؛ متن نطق مظفرالدین شاه، هنگام افتتاح مجلس در عمارت گلستان؛ نامۀ آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نا ﺋﻴﻨﻲ و شیخ عبدالکریم حاﺋﺮی یزدی به مجلس شورای ملی مبنی بر معرفی بیست تن از عالمان دینی آشنا به  شرایط زمان از ایالات مختلف برای انتخاب ﻫﻴئت ﭘﻨﺞ نفرۀ مجتهدان طراز اول طبق اصل دوم قانون اساسی مشروطه؛ نامۀ تاریخی نمایندگان دورۀ اول مجلس شورای ملی به محمد علی شاه و ﭘﺎ سخ آن به تاریخ 15جمادی الاول 1326 برابر با 25خرداد 1287.
4. اسناد 24 دورۀ مجلس شورای  ملی و هفت دوره مجلس سنا: این مجموعه شامل اسناد موجود در بایگانی راکد مجلس و دارای اسناد بسیار مهمی است که از نظر بررسی وقایع تاریخی ـ اجتماعی سال های نخستین مشروطیت و همچنین تحلیل تاریخ ایران، ﭘﺲ از انقلاب مشروطه تا ﭘﺎیان عصر ﭘﻬﻠﻮﻱ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اسناد موجود در این بایگانی به طریقۀ دوره ای و تقدم تاریخی ثبت و بایگانی شده اند و از نظمی مطلوب برخوردارند. این اسناد به مجموعه های زیر تقسیم می شوند:
ـ اعتبارنامه های نمایندگان مجلس شورای ملی که از مهم ترین اسناد مجموعه به حساب می آیند و از آن  میان اعتبارنامۀ آقایان میرزا حسن خان ﭘﻴﺮنیا (مشیرالدوله)، سید حسن  تقی زاده، علی اکبر دهخدا و محمد تقی بهار (ملک الشعرا) جالب توجه است.

ـ عرایض مردمی که از تمام ایالات و حتی از سوی ایرانیان خارج از کشور به مجلس شورای ملی ارسال می شد. این اسناد از نظر بررسی تاریخ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ادبی ایران اهمیتی خاص دارد.
ـ اسناد مربوط به انتخابات مجلس شورای ملی در حوزه های انتخاباتی سراسر کشور که هنوز بازیابی و فهرست نویسی نشده است.
ـ اسناد کمیسیون های مجلس شورای ملی و همچنین صورت جلسات و مصوبات این کمیسیون ها که این مجموعه از اسناد نیز هنوز بازیابی و فهرست نویسی نشده است.
ـ قوانین موضوعه و مطبوعه.
ـ اسناد و دفاتر مربوط به کارگزینی مجلس شورای ملی.
ـ اسناد مربوط به مجلس مؤسسان و اتحادیۀ بین المجالس.
ـ اسناد مالی و اسناد مربوط به حسابداری مجلس شورای ملی.
ـ اسناد مربوط به لوایح، طرح ها و بودجه های اختصاص یافته به وزارتخانه ها.
علاوه بر مجموعه های فوق، اسناد مربوط به هفت مجلس سنا مشتمل بر سه بخش الف) ﭘﺮونده های نمایندگان مجلس سنا، ب) اسناد مربوط به عرایض مجلس سنا و ج) اسناد حسابداری و کارگزینی مجلس سنا و منتخب (بریده) جراید نیز از جمله اسناد موجود در واحد اسناد ملی هستند.

واحد شنیداری و دیداری

در کنار اسناد مکتوب مرکز اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی واحد اسناد شنیداری و دیداری به  منزلۀ قسمتی دیگر از بخش اسناد دارای منابعی غنی و منحصر به  فرد است. واحد شنیداری و دیداری کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی از 1377 فعالیت خود را با هدف گردآوری، حفظ و نگه داری منابع آغاز و خدمات خود را به جامعۀ محققان و پژوهشگران فرهنگ و تاریخ اراﺋﻪ می دهد و در زمره فعال ترین آرشیو شنیداری و دیداری کشور است.
منابع اطلاعاتی موجود در این بخش شامل عکس های تاریخی، نوارهای ریلی، مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، نقشه ها و لوح فشردۀ اعتبارنامه های نمایندگان مجلس شورای ملی است که به  شرح مختصر هریک از آن ها می ﭘﺮدازیم.
عکس های دورۀ قاجار: شامل چهارصد قطعه عکس از مجلس شورای ملی، رجال مشروطه، بناهای دولتی حکومتی، مدارس و اماکن متبرکه. این عکس ها شناسایی شده اند و از طریق ﭘﺎیگاه  اسناد تصویری کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی قابل بازیابی هستند.
عکس های مجلس شورای ملی: این عکس ها سه هزار قطعه و شامل عکس های نمایندگان، بازدیدهای هیئت های ﭘﺎرلمانی کشورهای مختلف، برﭘﺎیی جشن های مشروطیت و بازدیدهای محمدرضا شاه ﭘﻬﻠﻮﻱ و فرح  ﭘﻬﻠﻮﻱ از کتابخانه و دیگر اماکن هستند. این عکس ها به لحاظ زمانی سال های 1346 ـ 1357 را شامل می شوند.
عکس های مجلس سنا: شامل3.500 قطعه عکس  از نمایندگان، بازدیدهای محمد رضا شاه  و فرح ﭘﻬﻠﻮﻱ، بازدیدهای هیئت های ﭘﺎرلمانی کشورهای مختلف و برﭘﺎیی جشن های مشروطیت در سال های مختلف. این عکس ها، که متعلق به 1324 ـ 1357ش هستند، نیز مورد شناسایی قرار گرفته اند و در ﭘﺎیگاه  اسناد تصویری کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی قابل بازیابی هستند.
عکس های مجلس شورای اسلامی: شامل 1,200 قطعه که به طور کامل آماده سازی و ساماندهی شده اند.
نقشه ها: از دیگر اسناد ذی قیمت این بخش حدود120نقشه از ایران و جهان با موضوعات تاریخی، اقتصادی و سیا سی است که به منزلۀ منابعی معتبر و قبل استناد در این واحد نگه داری می شوند.
نوارهای ریلی: این نوارها، که شامل مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی در دورۀ آخر آن است، اخیراً به  صورت لوح فشرده (CD) در اختیار ﭘﮋوهشگران قرار می گیرد. دورۀ زمانی این نوارهای ریلی شامل دوره های 23 و 24 مجلس شورای ملی است.
 بخش شنیداری و دیداری مرکز اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی در طرحی چند ساله مشغول اسکن اسناد و تصاویر تاریخی مرکز است که به مرور تمامی اسناد دوره های مجلس شورای ملی و سنا اسکن خواهد شد.

واحد تاریخ شفاهی

با توجه به اهمیت روزافزون نقش تاریخ شفاهی در تحقیقات تاریخی، با هدف جمع آوری، نگه داری و طبقه بندی خاطرات شفاهی مربوط به مجلس، آرشیو تاریخ شفاهی مجلس در آذرماه 1387 تأسیس شده است..
رسالت این واحد در حقیقت سازماندهی اطلاعات جمع آوری شده در چهارچوب آیین نامۀ واحد تاریخ شفاهی به منظور اطلاع رسانی، خدمات دهی و انتقال این اطلاعات به نسل های آینده است. هدف این واحد جمع آوری اطلاعات تاریخی مربوط به مجلس در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی، رجال و به طور کلی هرآن چیزی است که به مجلس مربوط می شود. تاریخ مجلس در این واحد موضوعات زیر را دربرمی گیرد:
1. تاریخ سیاسی: شامل وقایع رخ داده در مجلس و وقایعی که مجلس به نوعی با آن ارتباط داشته است، مانند قضیۀ، به توپ بسته شدن مجلس، اهمیت و جایگاه مجلس در سیاست دولت های حاکم، بازدید شخصیت های مذهبی و فرهنگی خارجی از مجلس و مسئله انقلاب مشروطیت.
2. تاریخ مشروطیت: شامل اطلاعاتی در مورد ساختمان و بناهای مجلس و تغییرات صورت گرفته در آن.
3. تاریخ اداری: شامل اطلاعاتی در مورد ساختارهای اداری گذشته (مناسب، القاب) و تغییرات صورت گرفته در دوره های مختلف مجلس شورای ملی و اسلامی و مجلس سنا.
4. تاریخ رجال: شامل اطلاعاتی در مورد رؤسا، نمایندگان و کارمندان دوره های مختلف.
 
واحد فراهم آوری

در واحد فراهم   آوری اسناد دو اقدام مهم صورت می  گیرد، نخست فراهم  آوری و شناسایی اسناد جدیدی است که در دل مرکز اسناد مجلس جای می  گیرد که آن هم از دو طریق خرید و اهدا اسناد صورت می-گیرد و یا شامل اسنادی می  شود که از بایگانی راکد مجلس شورای اسلامی به مرکز منتقل می  شود و دوم سازماندهی و بایگانی اسناد جدید است. به نحوی که باید اسناد تازه فراهم آمده به صورتی منظم و با توجه به موضوع و تاریخ آن ها در مخزن اسناد ثبت و ضبط گردد. این واحد در مدت چند ماه گذشته توانسته بخش اعظمی از اسناد دوره  های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی را به مرکز اسناد مجلس منتقل نماید.

واحد فهرست نویسی اسناد

 این بخش از مرکز اسناد که به نحوی مهمترین قسمت مجموعه است با دارا بودن 6 نیروی کارشناس رسمی مشغول سازماندهی و فهرست نویسی اسناد موجود در این مرکز می باشند.
این اسناد شامل اسناد عرایض (مجلس شورای ملی و سنا)، اسناد قوانین، اسناد انتخابات، اسناد کمیسیون ها، اسناد متفرقه، اسناد مجلس مؤسسان و بین المجالس و غیره مربوط به 24 دوره از مجلس شورای ملی است که هریک از این ها به طور مجزا و به صورت دوره ای در مخزن اسناد نگهداری می شوند.
تاکنون بخش اعظمی از این اسناد که شامل عرایض، قوانین و انتخابات می باشد به طور کامل فهرست نویسی و اطلاعات آن ها در وبگاه کتابخانه مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است و هم اکنون اسناد مجلس مؤسسان و بین المجالس در مرحله فهرست نویسی قرار دارد. 
واحد گزارشهای دولتی
گزارش های دولتی مجموعه گزارش هایی است که نه در زمره کتاب قرار می گیرد نه در زمره سند، بلکه
مجموعه گزارش هایی است که از سازمان ها، وزارتخانه ها و نهاد های دولتی به صورت کارنامه، گزارش   عملکرد، سالنامه و آمار، گزارش همایش ها، قطعنامه ها و گردهمایی ها تهیه و صادر می شود. این گزارش ها حاوی مجموعه ای از آخرین اطلاعات آماری موجود در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است که نیاز های تصمیم گیری برنامه ریزان و پژوهشگران را بر طرف می        سازد.
 در سال 1362، آرشیو گزارش های دولتی در کتابخانۀ شمارۀ دو مجلس شورای اسلامی ﺗﺄ سیس شد. عملاً از 1364 ارائۀ خدمات این بخش به مراجعه کنندگان آغاز شد. تعداد گزارش های موجود تا به امروز سیزده هزار عنوان است که از این تعداد 12,500 عنوان وارد ﭘﺎیگاه گزارشات دولتی شده و برای مراجعه کنندگان قابل بازیابی است.
گزارش های دولتی موضوعاتی چون آمارنامه ها، گزارش عملکرد و فعالیت ها، تک نگاشت ها، سالنامه ها، قطعنامه ها و گزارش گردهمایی ها و همایش ها را از مراکز دولتی و حکومتی و سازمان ها و نهاد ها و احزاب و مراکز فرهنگی و هنری در برمی گیرد. بهترین گزارش های این واحد، در سال های اخیر، از مرکز آمار ایران، مرکز ﭘژوهش های مجلس شورای اسلامی و دیوان محاسبات کشور گرد آوری شده است.
قدیمی ترین گزارش موجود در واحد گزارش های دولتی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی با موضوع ششمین راﭘﻮرت رئیس مالیه در 1302ش به وزارت مالیه اختصاص دارد. 
شورای ارزیابی اسناد
به منظور تعیین سیاست ها، خطی مشی ها و هماهنگی برنامه های فراهم آوری اسناد، شورای ارزیابی اسناد ایجاد شد. از وظایف مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی گردآوری منابع از طرق مختلف و از جمله، خریداری اسناد از افراد حقیقی و حقوقی است که به دو شیوۀ مراجعه صاحبان اسناد به مرکز و شناسایی و برقراری ارتباط از سوی کارشناسان مرکز تحقق می یابد.
به منظور آن که این اقدام  در چهارچوبی مشخص و مدون و تعریف شده صورت گیرد در تیرماه 1388 شورایی به نام شورای ارزیابی اسناد در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی تشکیل شده است که در حقیقت از اهداف تأسیس آن تبیین سیاست های خرید و مبادلۀ اسناد و همچنین تحقق سند چشم انداز مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در راستای تکمیل و غنی سازی مجموعه های مخازن اسناد است. این شورا شامل شش عضو دائم است که با نظر ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی انتخاب می شوند. جلسات شورای ارزیابی اسناد کتابخانۀ مجلس به صورت مرتب و دو هفته یکبار برگزار می شود.

مخزن

واحد مخزن اسناد علاوه بر حفاظت و نگهداری از اسناد موجود در مخازن اسناد، وظیفه اسکن این اسناد را نیز بر عهده دارد که تاکنون مجموعه اسناد دوره  های دوم و سوم مجلس شورای ملی به طور کامل اسکن گردیده است و این فعالیت تا پایان اسکن تمام اسناد موجود در مرکز ادامه خواهد یافت. همچنین در واحد مخزن علاوه بر فعالیت  های فوق پاسخگویی به مراجعان اسنادی را نیز در اولویت کاری قراردارد و پژوهشگران و محققان به این واحد جهت دریافت اسناد مورد درخواست مراجعه می  کنند.
واحد آموزش:
مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، طبق برنامه ای مدون به برگزاری دوره های آموزش تخصصی به صورت  حضوری می پردازد. این دوره ها با رویکردی نوین برپا می شوند ومرکز اسناد در پایان  هر دوره ، گواهینامه  گذراندن  دوره  آموزشی  را بر اساس  ضوابط مربوطه برای  دانش  آموختگان  دوره  صادر می   کند.
برخی از این دوره ها عبارتند از:
1-  کارگاه نحوه پژوهش در اسناد پارلمانی
2-  آموزشی سندشناسی، فهرست  نویسی قباله  ها و اسناد شرعی 
3-  آموزش سندشناسی و سندخوانی
4-  آشنایی با خط سیاق (مقدماتی)
5-  آشنایی با خط سیاق (پیشرفته)
6-  آشنایی با خطوط قدیم و دستخط های رجال تاریخی
7-  آموزش مهرشناسی و مهرخوانی
8-  فهرست نویسی و چکیده نویسی
9-  روش تحقیق در تاریخ
10 - کارگاه روش تحقیق در تاریخ محلی
11-  کارگاه تاریخ شفاهی
12- آشنایی با فهرست نویسی نسخ خطی.

مرکز تحقیقات تاریخ مجلس
 به منظور بازشناسی و برنامه  ریزی جهت شناخت بهتر تاریخ یکصد ساله مجلس و همچنین روشن نمودن زوایای پنهان تاریخ مجلس در ایران به ویژه پیرامون وقایع تاریخی و قوانین مصوب مجلس مرکزی تحت عنوان مرکز تحقیقات تاریخ مجلس تشکیل شده است. پیشنهاد اولیه این مرکز در تابستان 1388 چنین بوده است که مرکز مذکور با توجه به موضوعیت و ارتباط کاری در دل مرکز اسناد مجلس حیات خود را آغاز کند. بدون شک مرکز تحقیقات تاریخ  مجلس توانسته است به عنوان اتاق فکری در قوه مقننه عمل نماید که علاوه بر بررسی آسیب  شناسی تاریخ  نگاری مجلس از آغاز تاکنون و هویدا نمودن زوایای پنهان تاریخ مشروطه، به عنوان بازویی اجرایی و علمی در جهت برگزاری همایش  های علمی، تاریخی و حتی حوزه  های حقوقی و علوم سیاسی هر ساله نشست  ها و میزگردهای علمی برگزار کند.
اهداف مرکز تحقیقات تاریخ مجلس تبیین سیاست کلی در زمینه  های زیر است:
1- تحقیقات تاریخی در بازشناسی بستر تاریخ قوه مقننه در ایران از ابتدا تاکنون.
2-بازنویسی تاریخ مجلس شورا در ایران.
3-رفع ابهامات تاریخی در پیرامون عملکرد مجلس با استفاده از مشاوران ارشد علمی.
4-بررسی کارکرد و یا احیاناً آسیب شناسی تاریخی مجلس در دوره  های مختلف.(قاجار- پهلوی(اول و دوم)- جمهوری اسلامی)
5-بررسی مقایسه  ای عملکرد، ساختارها و نهادهای مجالس دنیا در جهت پیشبرد اهداف عالیه مجلس شورای اسلامی
6-سیاست  گذاری در اطلاع  رسانی بهتر در تمام حوزه  ها و کارکرد مجلس اعم از مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی و همچنین مجلس سنا- همچنین قوانین مصوب و....
7-ایجاد دبیرخانه  ای دائمی جهت دریافت پیشنهادات، انتقادات و همچنین پیگیری دائم مصوبات و اهداف عالیه شورا در دل کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
8-کمک و همکاری تاریخی در جهت بازشناسی بهتر پیشینه و عملکرد نهادهای مجلس نظیر دیوان محاسبات و مرکز پژوهش  های مجلس شورای اسلامی.
9- حمایت از آثار، تألیفات و همچنین پایان نامه  هایی که مرتبط با اهداف مرکز می  باشد.
10- تأمین نیازهای تاریخی مجلس شورای اسلامی اعم از مکتوب وغیر مکتوب.
11- تدوین و قوانین مصوب مجلس از ابتدا تاکنون (بصورت دوره  ای)

نشریات و فصلنامه های مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی

آقای ططری درباره فصلنامه های منتشر شده در مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی می گوید:«در دیگر حوزه پژوهشی مرکز اسناد مجلس، انتشار و تأسیس مجلات علمی است ما در حوزه پارلمان در مرکز اسناد و آرشیو مجلس نشریات  علمی داریم یک نشریه علمی داریم تحت عنوان «اسناد بهارستان» فصلنامه علمی و تخصصی است که فقط صرفاً در حوزه تاریخ مجلس در ایران و جهان کار می کند از معدود نشریات پارلمانی دنیاست نشریاتی که در دنیا به بحث تاریخ پارلمان بپردازند انگشت شمارند این یکی از آن نشریات معتبر است که 5 شماره از آن چاپ شده است و شماره آتی آن در دست چاپ است. اسناد بهارستان فصلنامه ای است در حوزه  ی اسناد، که قصد دارد به کمک پژوهشگران، با انتشار اسناد مکتوب و شفاهی آرشیوهای اسنادی، پژوهش  های علمی مستندی، نگاشته  و منتشر شود.
 یک نشریه علمی و پژوهشی تحت عنوان سند پژوهی بهارستان داریم که این هم یک رسالت دیگری دارد در جهت انتشار سندهای نو یافته و مقالات علمی و آن چه که مسلم است پروسه علمی یک پروسه است یعنی یک فرآیند که باید از جایی شروع شود و در جایی حمایت شود و در جایی قطع شود ما منابع و اسناد خوب و دست اولی داریم همه این ها باید ماحصلش یک جا مشخص شود یا به صورت کتاب یا به صورت مقاله و یا به صورت مجله در آید ما این فرآیند علمی را در مرکز اسناد پیش بینی کردیم که پژوهشگر یا نویسنده اگر بخواهد مقاله ای بنویسد که در حد نشریات ما باشد ارزیابی و در فصلنامه چاپ شود حتی نشریات لول پایین داریم مثل نشریه پیام بهارستان...»

برﭘﺎیی نمایشگاه

مرکز اسناد کتابخانه  ی مجلس شورای اسلامی، در راستای تحقق اطلاع رسانی مناسب، شرکت در همایش های تاریخی و برﭘﺎیی نمایشگاه را، به خصوص، در چند سال اخیر در اولویت کار خود قرار داده است که برﭘﺎیی نمایشگاه عکس و اسناد در همایش یکصدمین سال مشروطیت همچنین شرکت در نمایشگاه خانه  ی مشروطیت در تبریز، برﭘﺎیی نمایشگاه اسناد و مصوبات قانونی 24 دوره  ی قانون گذاری مجلس شورای ملی و شش دوره  ی مجلس شورای اسلامی، برﭘﺎیی نمایشگاه در همایش یکصدمین سال قانون گذاری در ایران و نمایشگاه اسناد در همایش رؤسای مجالس قانون گذاری آسیایی در تهران از جمله آن هاست.   مرکز اسناد همچنین در ایام مصادف با سالگرد شکوهمند انقلاب اسلامی نمایشگاه هایی را در فرهنگسراها و مراکز فرهنگی تهران به صورت مشترک  برگزار می کند.

انتشارات

مرکز اسناد کتابخانه  ی مجلس شورای اسلامی، در راستای اهداف خود در زمینه  ی نشر اسناد تاریخ مشروطه و نهاد قانون گذاری و همچنین روشن ساختن بخش های  از تاریخ معاصر ایران، اقدام به انتشار مجموعه ای از اسناد خود کرده که به بخشی از آن ها اشاره می کنیم.

اسناد روحانیت

این مجموعه به  همت استاد عبد الحسین حا ﺋﺮی و منصوره تدین ﭘﻮر به چاپ رسیده است. اسناد روحانیت مهم ترین اسنادی هستند که تا کنون منتشر شده اند. روش تدوین این مجموعه بدین صورت بود  که در آغاز، از بین اسناد دوره  ی دوم تا ﭘﻨﺠﻢ مجلس شورای ملی، نوشته هایی که حاوی نام یک یا چند تن از رو حانیون بود برای این مجموعه بر گزیده شد. ترتیب قرار گرفتن این اسناد ترتیب سندی است و برای هر سند نخست شرحی کوتاه با ذکر ﻣﺄخذ آمده است.
ﭘﺲ از بازنویسی سند، اصل سند را قرار داده اند و در ﭘﺎیان نیز، تعدادی عکس متناسب با متن کتاب به ﭘﯿﻮست آورده  شده. عناوین این مجموعه به  شرح زیر است:
1. عبد الحسین حا ﺋﺮی، اسناد روحانیت مجلس، تهران: کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،1374،ج 1.
2. منصوره تدین ﭘﻮر، اسناد روحانیت مجلس، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،1375، ج 2.
3. منصوره تدین ﭘﻮر، اسناد روحانیت مجلس، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،1376، ج 3.
4. منصوره تدین ﭘﻮر، اسناد روحانیت مجلس، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،1379، ج 4.
چند امتیاز نامه عصر قاجار

این کتاب، که سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی آن را منتشر ساخته اند، شامل 21 امتیازنامه و اجاره نامه  ی دوره  ی قاجار است و نخستین بار در 1380، به کوشش میرهاشم  محدث، به چاپ رسیده. کتاب چند امتیاز نامه  ی عصر قاجار دارای نمایه  ی اشخاص و کتاب است.

اسناد مشروطیت در کردستان و کرمانشاهان

این کتاب شامل مجموعه  ی اسناد دوره  ی دوم تا پنجم مجلس شورای ملی با موضوع کردستان و کرمانشاه است که برای نخستین بار در 1385، به کوشش رضا آذری شهرضایی، منتشر شده است

اسناد دوره اول مجلس شورای ملی

این مجموعه در بردارنده  ی موضوعاتی متنوع و مجموعه اسنادی است که درباب امتیازات تهیه و گردآوری شده و شامل مباحثی اساسی همچون شیلات،راه سازی و نفت و گاز است. این کتاب نخستین بار در 1388، به کوشش مسعود کوهستانی نژاد، منتشر شده است.

اسناد دوره ی دوم مجلس شورای ملی

این دفتر، که حاوی فهرستی کوتاه از اسناد دوره  ی دوم مجلس شورای ملی است، به کوشش مریم نیل از در 700 صفحه، برای نخستین بار در پاییز 1388 منتشر شد. 

طرح های پژوهشی

مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در راستای ترغیب و تشویق کارشناسان و پژوهشگران تاریخ مشروطه و استفاده از سایر نیروهای متخصص، طرحهای تحقیقاتی خود را در قالب طرح های پژوهشی ارائه نموده است که هم اکنون بیش از 50 طرح پژوهشی به پژوهشگران این عرصه محول گردیده است.
در زیر مهمترین این آثار که منتشر شده و یا در دست انتشار و در حال تدوین می باشند به تفکیک  آورده شده است:

اسناد منتشر شده:

1. نامه های مشروطه (دوره دوم) دفتر اول/ ابراهیم ذوالفقاری
2. اسناد روزنامه نگاران و مطبوعات به انضمام اسناد چاپ/ فرید قاسمی
3. اسناد بانوان/ فاطمه ترکچی، علی ططری
4. فهرست اسناد انتخابات/ علی ططری، زهرا غلامحسین پور دفتر اول
5. فهرست اسناد انتخابات/ علی ططری، زهرا غلامحسین پور دفتر دوم
6. گزیده اسناد انجمنهای ایالتی و ولایتی/ مسعود کوهستانی
7. اسناد دوره اول مجلس شورای ملی/ مسعود کوهستانی
8. تحولات غرب آذربایجان دوره 3 تا 6/ ططری، نیکبخت
9. فهرست اسناد عرایض دوره 2/ مریم نیل قاز
10. فهرست اسناد عرایض دوره 3/ مریم نیل قاز
11. فهرست اسناد عرایض دوره 4/ مریم نیل قاز
12. گزیده اسناد نظام آموزش مجلس دوره 3 تا 5/ سهیلا ترابی فارسانی
13. اسناد مازندران دوره رضا شاه ادوار 6 تا 12/ مصطفی نوری
14. اسناد تجاری ادوار 1 تا 5/ راضیه یوسفی نیا
15. اسناد فارس دوره 2 و 3/ منصور نصیری طیبی
16. اسناد روحانیت/ فریناز متشرعی، ندا شهماری
17. بهارستان در تاریخ/ حسن باستانی راد
18. اسناد برده فروشی/ نرگس علیپور
19. کلیمیان و ارامنه در اسناد دوره 2 تا 5/ منیر قادری، حبیب اله اسماعیلی
20. اسناد انتخابات مجلس کرمانشاه در 24 دوره/ اردشیر کشاورز، علی ططری
21. اسنادی از پیامدهای ملی شدن نفت/ محمود طاهر احمدی
22. اسناد خرم آباد/ فرید قاسمی
23. اسناد یزد (دوره 2 تا 5)/ احمد مظفرمقام
24. رهاورد حسن/ حسن رهاورد
 
اسناد در دست چاپ:

1. مکاتبات انجمن ایالتی آذربایجان 1328ـ1329ق/ راضیه یوسفی نیا
2. جنگ جهانی اول و دوم در ایران به روایت اسناد/ الهام ملک زاده، زهرا حامدی، زهرا علیزاده بیرجندی
3. اسناد کردستان در مجلس شورای ملی (دوره های دوم تا پنجم)/ اسماعیل شمس
4. بودجه سال 1304 هجری قمری/ بهمن بیانی
5. نامه های مشروطه (دفتر دوم)/ ابراهیم ذوالفقاری
 
اسناد در حال تدوین:
1. اسناد عدلیه از مجلس پنجم تا چهاردهمین مجلس شورای اسلامی/ حسن زندیه
2. اسناد مشروطیت در همدان به روایت اسناد (از دوره دوم تا ششم قانونگذاری)/ جمشید مظفری
3. مطبوعات به روایت اسناد مجلس شورای ملی (دوره 2 تا 14)/ علی ططری
4. اسناد و مدارک مربوط به بازرگانان و پیشه وران ایران در مرکز اسناد کتابخانه مجلس (دوره 6 تا 14)/ شهرام یوسفی فر
5. گزیده اسناد سیاست خارجی ایران در ادوار دوم تا پنجم/ مسعود کوهستانی نژاد
6. اسناد نایب حسین کاشانی و ماشاءالله خان و اخلاف آنها/ سید علی آل داود
7. بررسی و تحلیل مشروطه اصفهان براساس اسناد موجود در مرکز اسناد/ سید علیرضا ابطحی
8. بررسی اسناد انتخابات مجلس شورای ملی در حوزه انتخابیه استان تهران در دوره رضا شاه/ غلامرضا سلامی
9. زمانه و کارنامه میرزا حسین خان مؤتمن الملک/ آسید آل احمد، فاطمه معزی
10. بررسی نمایندگان مجلس شورای ملی حوزه انتخابیه اردبیل در 24 دوره تقنینیه/ علی درازی
11. مجموعه صورت مذاکرات، اعلان ها، بیانیه ها، اخبار فکس ها و روایات ـــــــــ از دوره اول/ مسعود کوهستانی نژاد
12. گزیده اسناد تخته قاپو و خلع سلاح عشایر در دوره پهلوی/ کیانوش کیانی هفت لنگ
13. اسناد قم در مجلس دوره 6 تا 12/ سید محمدحسین محمدی
14. اصفهان در اسناد دوره های 6 تا 12/ حبیب الله اسماعیلی
15. اسناد قم از دوره اول تا پنجم/ علیرضا اباذری
16. مجموعه نطق های پیش از دستور، اعلانها، بیانیه ها، اخبار کمیسیونها، مقالات از دوره 6/ مسعود کوهستانی نژاد
17. پژوهش اسناد عرایض مردم سیستان در ادوار 2 تا 24/ منصور صفت گل
18. پژوهش اسناد انتخابات سیستان دوره 2 تا 24/ منصور صفت گل
19. اسناد فارس در مجلس (دوره 6 تا 24)/ محمدباقر وثوقی
20. اسناد نهاوند در مجلس دوره 6 تا 24/ مریم حبیب پور
21. اسناد گیلان دوره 2 تا 5/ عباس پناهی
22. فهرست برداری و نمایه سازی قباله ها و اسناد خانوادگی/ امید رضایی
23. اسناد کردستان دوره 6 تا 12/ اسماعیل شمس
24. اسناد زنجان و خمسه دوره 2 تا 5/ عباس قدیمی
25. ملک الشعراء بهار در مجلس/ علی میرانصاری
26. رادیو و تلویزیون به روایت اسناد/ سکینه احمدی
27. یادداشتها و خاطرات میرزا احمد خان عمارلوئی/ علی امیری