آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی
اختتامیه چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی روز دوشنبه هشتم دی با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، احمد مسجدجامعی، یاسر هاشمی، نجفقلی حبیبی، حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی احمدی ابهری، حجت‌الاسلام علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقلیت‌ها و جمع کثیری از اهالی فرهنگ و ادب در سالن شریعت‌زاده کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم پیام آیت‌الله هاشمی به همایش بزرگداشت از حامیان نسخ خطی توسط فرزندش «یاسر هاشمی» قرائت شد که دربخشی از این پیام آمده است: نسخ خطی در زمان مسئولیتم سروسامان گرفت و بعدها چاپ و انتشار نسخ خطی مجلس شورای اسلامی، به شیوه‌ای برای گسترش فرهنگ و ادب کشور تبدیل شد و تلاش برای حفظ و ترمیم اسناد کشور هم انجام شد.
در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعلام این خبر که این وزارتخانه از تشکیل اتحادیه نسخ خطی ، حمایت مادی و معنوی می‌کند، بیان داشت: کتاب و قلم نگاهبان و نگاهدار علم و حکمت و فرزانگی و روشنی‌بخش محفل اندیشه‌وران و فرزانگان است لذا هرآنچه در این فرایند این نگاهبانی و نگاهداری قرار دارد، به همان میزان از ارزش و ستایش برخودار است.
وی اضافه کرد: نسخه‌های خطی به عنوان یکی از کهن‌ترین ابزار انتقال دانش، حکمت و فرهنگ، جایگاهی بی‌همتا در همه فرهنگ‌های بشری دارند. دست‌نوشته‌هایی که ما را با چیستی و چگونگی علم و فرهنگ گذشته آشنا می‌سازد و هویت فرهنگی ریشه‌دار و افتخارآفرین پیشینیان را فرایاد ما می‌آورند. اینگونه است که باید نسخه‌های خطی را هویت‌نامه فرهنگ و تمدن یک ملت به شمار آورد از همین منظر، نسخه‌های خطی اسلامی و ایرانی، تبارنامه فکری و فرهنگی مسلمانان و به ویژه ایرانیان مسلمان است از همین‌روی، شناخت و بهره‌وری از سنت اصیل و دیرپای اسلامی و ایرانی جز با شناسایی دقیق و درست نسخه‌های خطی میسر نیست.
وی افزود: پیدا است که حفظ و نگاهداری و مرمت این اشیا نفیس فرهنگی و تمدنی، گام نخست برای بهره‌مندی از این ذخایر ارزشمند است این گام نخست پایه و پشتوانه‌ای بوده که بتوان گام‌های بعدی را بهتر، کارآمدتر، صحیح‌تر و سریع‌تر برداشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این فرایند در مراحل بعدی با فعالیت‌های دیگری پیگیری می‌شود، از جمله تصویربرداری دیجیتالی از نسخه‌ها و اسناد و امکان دسترسی پژوهشگران بدان‌ها، معرفی و فهرست‌نگاری منابع مکتوب و بالاخره مقابله و تصحیح و تحقیق روشن‌مند عالمانه آنها. این گام‌ها که سپری کردن هر کدام وابسته به کوشش‌های دانشمندانی کاردان و نیازمند صرف سال‌ها از عمر گرانبها همراه با تتبع و تعلیم ایشان است هر یک پله‌های نردبان ترقی و تعالی فرهنگ به شمار آمده تا آثار و معاصر پیشینیان دانشور و متفکر خود را بهتر بشناسیم.
وی اضافه کرد: پس از شناخت صحیح، اصیل و آگاهانه است که می‌توانیم به بازاندیشی و تحلیل در سنت گذشته بنشینیم، محاسن آن را تقویت کنیم و همچون چراغی فراراه آیندگان قرار دهیم از ضعف‌ها و کاستی‌ها درس بیاموزیم و در جبران و ترمیم آنها بکوشیم. این شناخت و تحلیل سنت‌ها و میراث گذشته، نمودار ساختن برجستگی‌ها و رفع کاستی‌ها، از سویی گذشته پرافتخارمان را در یادها زنده می‌کند و نیروی دوچندان برای پیمودن مسیر دشوار و طولانی آینده فراهم می‌آورد از سوی دیگر این نکته را به ذهن و ضمیر ما القا می‌کند که همواره باید روبه آینده داشت و با بهره‌مندی از گذشته، مسیر روشن‌تری برای آتیه رقم زد زیرا یک لحظه توقف در گذشته به منزله سال‌ها عقب‌ماندن از پیشرفت آینده است.
به گفته این مقام مسئول حیات هر ملتی در پاسداشت گذشته پرافتخار خویش است و استمرار و پاسداشت آن گذشته پرافتخار جز با ادامه مسیر و گسترش مرزهای دانایی و علم میسر نیست. اینجا است که می‌باید تأکید کرد تحقیق در نسخ خطی گامی بنیادین برای پیشرفت بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی و اسلامی است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از همین منظر به حلقه‌های به هم پیوسته، حفظ و نگهداری، مرمت و تصویربرداری، تصحیح، تحقیق و نشر متون ویراسته و چاپ‌های عکسی نسخه‌های خطی به عنوان گام‌هایی فرهنگ‌ساز و تمدن‌آفرین می‌نگرد و تلاش عالمانه همه دانشوران، محققان و استادان این عرصه‌ها را به عنوان فعالیت‌های فرهنگی بنیادین که دشوار و زمان‌بر اما ضروری و اساس بسیاری از تحقیقات بعدی است، قدر می‌نهد و حمایت از آنها را وظیفه خود می‌داند.
جنتی ادامه داد: همایش حامیان نسخ خطی از آن‌رو که عهده‌‌دار بزرگداشت و تجلیل و مهم‌تر از آن معرفی حوزه‌های گوناگون این عرصه به جامعه است قطعاً گامی مفید و مثمرثمر در این زمینه خواهد بود. همایش حامیان نسخ خطی در امسال به طور خاص مزین به نام محقق پرتلاش، کتاب‌شناس خبیر و دانشمند و دلبسته، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ عزیزالله عطاردی است. بزرگ‌مردی که به شوق علم و دانش، در حوزه‌های متعدد نسخه‌های خطی از شناسایی و تصویربرداری در کشورهای دور و نزدیک گرفته تا بازخوانی و تصحیح و تحقیق آنها یک تنه اما استوار و راسخ قدم‌های استواری برداشت.
وی گفت: علاوه بر این کوشش‌های ارجمند در زمینه نسخه‌های خطی و تتبع در متون گذشته،او در راه بازشناسی هویت گذشته ایران و به ویژه ناحیه خراسان منطقه به منطقه، شهر به شهر و روستا به روستای خراسان بزرگ را در نوردید تا بتواند با درک درستی تاریخی از جغرافیای فرهنگی ایران زمین برای نسل بعدی، چراغی در راه شناخت تمدن افتخارآفرین گذشته برافروزد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: من مقام شامخ این شخصیت فرهنگی را به طور خاص ارج می‌نهم و امید می‌برم که تحقیقات او پشتوانه گام‌های بعدی جوانان این مرز و بوم در سال‌های آینده باشد و امیدی را زنده کند که همپای تدبیر، مایه سرافرازی و سربلندی روزافزون و پیوسته ایران اسلامی باشد.
در ادامه این مراسم سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بیان داشت: ای کاش اصحاب سیاست و اقتصاد هم سنه‌ای را در حوزه فرهنگ زیست می‌کردند و لذت آن را می‌چشیدند چراکه توسعه بدون فرهنگ فراهم نخواهد شد.
وی با اشاره به این مطلب که نتیجه کار حامیان نسخ خطی، هویت بخشی به نظام جمهوری اسلامی ایران است، اضافه کرد: رابطه وسیعی میان حوزه تمدن فرهنگ ایرانی و منابع خطی مشاهده می‌کنم چراکه امروزه ایران، اسلام، زبان فارسی، کتاب، نسخه خطی، قلم و دانشمندان بخشی از هویت ما بوده و در یک منظر ما باید به این مهم توجه بسیار داشته باشیم که بقای نظام سیاسی به تداوم حیات فرهنگی و ارتقای هویت ملی است. برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هشت برنامه اساسی آن هم برای ایجاد برخی تحولات فرهنگی ایجاد کردیم که بخشی از آن مربوط به حفاظت و صیانت از نسخ خطی است.
وی افزود: طبق آمار به دست آمده، حدود یک میلیون نسخه خطی حوزه ایران در شبه قاره، حدود نیم میلیون در آسیای میانه و حدود 400 هزار نسخه خطی هم در خانه‌های مردم بوده اما این در حالی است که کتابخانه‌های مهم کشور تعداد کمی از نسخ خطی را در اختیار دارند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه این کتابخانه دارای 38 هزار نسخ خطی و 34 هزار نسخ چاپ سنگی است، گفت: سال آینده با افزایش بودجه این سازمان و کمک دولت تلاش خواهیم کرد تا در حوزه نسخ خطی کشور سامان بهتری ببخشیم.
در ادامه این مراسم احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران اظهار داشت: زمانی که به اتفاق استاد عطاردی در مدینه عازم کتابخانه این شهر شدیم، او از کتابدار آن کتابخانه یک نسخه خطی تقاضا کرد، کتابدار هم خیلی راغب نبود با ما همکاری کند اما استاد عطاردی به او گفت که این نسخه در فلان قسمت از کتابخانه شما قرار دارد و این هم سابقه آن است و کتاب را امام جمعه بخارا وقف اینجا کرده است.
وی اضافه کرد: در زمانی که بلشویک‌ها در روسیه مستقر شدند، امام جمعه بخارا به ترکیه مهاجرت کرد و تصمیم گرفت به حرم نبوی برود به همین منظور کتابخانه‌اش را از استانبول به مدینه آورد و آن را وقف آستان مقدس حضرت محمد (ص) کرد. این اطلاعات استاد عطاردی همه کتابدارها و افرادی که در آن کتابخانه حضور داشتند را بسیار متعجب کرد طوری که همه دور او جمع شدند تا او پیرامون نسخه‌های موجود دیگر در این کتابخانه به آنها اطلاعات دهد و در نهایت این دیدار به گونه‌ای بود که کتابداری که در ابتدا مایل نبود چندان با ما همکاری کند، رفتارش با ما کاملاً تغییر کرد.
مسجد جامعی ادامه داد: چندی پیش برای حضور در اربعین حسینی به کربلای معلی سفر کردم، در آنجا به کتابخانه‌ای نزدیک حرم رفتم که شیخ محمد الفتلاوی مسئول این کتابخانه ضمن ارائه اطلاعاتی درباره نسخه‌های خطی و اسنادی این کتابخانه گفت که منابع این کتابخانه هنوز فهرست‌نویسی نشده‌اند این در حالی است که در میان آنها کتاب‌های بسیاری مربوط به مکاتب هنری ایران مثل مکتب تبریز و مکتب اصفهان است.
از دیگر سخنرانان چهاردهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، حجت الاسلام والمسلمین علی یونسی دستیار ویژه رئیس دولت یازدهم در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی بود که بیان داشت: میراث مکتوب همانند دیگر میراث‌های تاریخی ارزشمند است اما به دلیل گویا بودن از دیگر میراث‌های بشری بیشتر مورد اهتمام قرار می‌گیرد.
به گفته وی، هر شی تاریخی ارزشمند است اما میراث فرهنگی به دلیل اینکه گویا بوده و از میراث‌های دیگر حکایت می‌کند، به شدت مورد توجه و اهتمام است چراکه یک شی تاریخی به هر حال میراث تاریخی ما است و یک کتاب تاریخی هم یک شی تاریخی ما به شمار می‌رود اگر چه ما زبان آن را نیز بلد نباشیم به گونه‌ای که هر کتاب خطی برای همه انسان‌ها محترم و ارزشمند است و به همه ملت‌ها و تمدن ها تعلق دارد و از نظر محتوا ارزش های زیادی را نقل می‌کند.
حجت‌الاسلام یونسی با اشاره به این مطلب که ما میراث‌دار فرهنگ بزرگ اسلامی _ ایرانی هستیم، ادامه داد: سراسر ایران پر از آثار تاریخی است که هر کدام آنها گذشته‌ای از فرهنگ دینی ما را نقل می‌کنند اما اگر توجه به میراث مکتوب بخواهد ما را به گذشته ببرد و در آنجا نگه دارد، چیز خوبی نیست یعنی در این حوزه دو قرائت منفی و یک قرائت بسیار مثبت وجود دارد که ماندن در گذشته جزو قرائت منفی است.
وی افزود: امروزه خیلی‌ها مایل هستند که در گذشته زندگی کنند و متأسفانه بخش زیادی از مردمان ما هستند که عمدتاً در گذشته زندگی می‌کنند و برخی دیگر در آینده و برخی فقط امروز را می‌بینند، اما هر سه آنها پسندیده نیست بلکه باید گذشته را درست دید و میراث گذشته را سرلوحه تمدن جدید قرار دهیم چراکه ملت ما در حوزه خلق تمدن‌های جهانی، نقش بسیاری داشته است.
آقای یونسی گفت: تمدن اسلامی _ ایرانی با دو حرکت حمله مغول و حمله متحجران ضد عقل، نابود شد یعنی در قرن یازده و دوازدهم بار دیگر تمدن ایرانی توسط سلطه قشری‌گری و تحجر نابود شد و اکنون نیز در خطر این مهم هستیم چراکه در این موارد هم اسلام و هم تمدن و هم انقلاب هدف قرار گرفته و به خطر خواهند افتاد.
وی اضافه کرد: خطری که برای توقف این انقلاب وجود دارد، سلطه قشری‌گری، تحجر و اخباری‌گری است که هم انقلاب و هم اسلام و هم حرکت ملی ما را هدف قرار داده است.
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی احمدی ابهری بنیانگذار آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، اظهار داشت: واقعیت این است که اینگونه برنامه‌ها ناشی از یک شخص و اجرای آن از یک شخص نیست، بنده بنیانگذار آن را مجموعه کتابخانه مجلس شورای اسلامی می‌دانم که جا داشت در دعوت‌نامه، دوستان از آرم و لوگوی این کتابخانه هم استفاده می‌کردند. معتقدم نباید آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی منحصر به یک روز شود یعنی از کسانی که در سال‌های گذشته تقدیر کردیم باید هر از چند گاهی یادی از آنها کرد و به دیدارشان شتافت.
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم که انجمن فهرست‌نگاران، انجمن مصححان و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی نسخ خطی با اجماع می‌توانند به تشکیل به اتحادیه مستقل به نام اتحادیه نسخ خطی بپردازند که این مهم نیازمند حمایت دولت به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
در ادامه این مراسم نجفقلی حبیبی دبیر علمی چهاردهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، بیان داشت: کار بر روی نسخ خطی بسیار دشوار است به گونه‌ای که مرمت و برخی از کارهای آن ماه‌ها و سال ها به طول می‌انجامد به همین منظور معتقدم که به جای اینکه این همایش را به صورت سالانه برپا کنیم، دوسالانه برگزار شود.
وی اضافه کرد: با دوسالانه برپا کردن آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، کارشناسان این حوزه با فراغت بال بیشتری به ارائه آثار بهتری خواهند پرداخت و بهتر می‌توان به اعلام برگزیده‌های این حوزه پرداخت.
در پایان این مراسم از برگزیدگان چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی تجلیل به عمل آمد.
آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی
اختتامیه چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی روز دوشنبه هشتم دی با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، احمد مسجدجامعی، یاسر هاشمی، نجفقلی حبیبی، حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی احمدی ابهری، حجت‌الاسلام علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقلیت‌ها و جمع کثیری از اهالی فرهنگ و ادب در سالن شریعت‌زاده کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم پیام آیت‌الله هاشمی به همایش بزرگداشت از حامیان نسخ خطی توسط فرزندش «یاسر هاشمی» قرائت شد که دربخشی از این پیام آمده است: نسخ خطی در زمان مسئولیتم سروسامان گرفت و بعدها چاپ و انتشار نسخ خطی مجلس شورای اسلامی، به شیوه‌ای برای گسترش فرهنگ و ادب کشور تبدیل شد و تلاش برای حفظ و ترمیم اسناد کشور هم انجام شد.
در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعلام این خبر که این وزارتخانه از تشکیل اتحادیه نسخ خطی ، حمایت مادی و معنوی می‌کند، بیان داشت: کتاب و قلم نگاهبان و نگاهدار علم و حکمت و فرزانگی و روشنی‌بخش محفل اندیشه‌وران و فرزانگان است لذا هرآنچه در این فرایند این نگاهبانی و نگاهداری قرار دارد، به همان میزان از ارزش و ستایش برخودار است.
وی اضافه کرد: نسخه‌های خطی به عنوان یکی از کهن‌ترین ابزار انتقال دانش، حکمت و فرهنگ، جایگاهی بی‌همتا در همه فرهنگ‌های بشری دارند. دست‌نوشته‌هایی که ما را با چیستی و چگونگی علم و فرهنگ گذشته آشنا می‌سازد و هویت فرهنگی ریشه‌دار و افتخارآفرین پیشینیان را فرایاد ما می‌آورند. اینگونه است که باید نسخه‌های خطی را هویت‌نامه فرهنگ و تمدن یک ملت به شمار آورد از همین منظر، نسخه‌های خطی اسلامی و ایرانی، تبارنامه فکری و فرهنگی مسلمانان و به ویژه ایرانیان مسلمان است از همین‌روی، شناخت و بهره‌وری از سنت اصیل و دیرپای اسلامی و ایرانی جز با شناسایی دقیق و درست نسخه‌های خطی میسر نیست.
وی افزود: پیدا است که حفظ و نگاهداری و مرمت این اشیا نفیس فرهنگی و تمدنی، گام نخست برای بهره‌مندی از این ذخایر ارزشمند است این گام نخست پایه و پشتوانه‌ای بوده که بتوان گام‌های بعدی را بهتر، کارآمدتر، صحیح‌تر و سریع‌تر برداشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این فرایند در مراحل بعدی با فعالیت‌های دیگری پیگیری می‌شود، از جمله تصویربرداری دیجیتالی از نسخه‌ها و اسناد و امکان دسترسی پژوهشگران بدان‌ها، معرفی و فهرست‌نگاری منابع مکتوب و بالاخره مقابله و تصحیح و تحقیق روشن‌مند عالمانه آنها. این گام‌ها که سپری کردن هر کدام وابسته به کوشش‌های دانشمندانی کاردان و نیازمند صرف سال‌ها از عمر گرانبها همراه با تتبع و تعلیم ایشان است هر یک پله‌های نردبان ترقی و تعالی فرهنگ به شمار آمده تا آثار و معاصر پیشینیان دانشور و متفکر خود را بهتر بشناسیم.
وی اضافه کرد: پس از شناخت صحیح، اصیل و آگاهانه است که می‌توانیم به بازاندیشی و تحلیل در سنت گذشته بنشینیم، محاسن آن را تقویت کنیم و همچون چراغی فراراه آیندگان قرار دهیم از ضعف‌ها و کاستی‌ها درس بیاموزیم و در جبران و ترمیم آنها بکوشیم. این شناخت و تحلیل سنت‌ها و میراث گذشته، نمودار ساختن برجستگی‌ها و رفع کاستی‌ها، از سویی گذشته پرافتخارمان را در یادها زنده می‌کند و نیروی دوچندان برای پیمودن مسیر دشوار و طولانی آینده فراهم می‌آورد از سوی دیگر این نکته را به ذهن و ضمیر ما القا می‌کند که همواره باید روبه آینده داشت و با بهره‌مندی از گذشته، مسیر روشن‌تری برای آتیه رقم زد زیرا یک لحظه توقف در گذشته به منزله سال‌ها عقب‌ماندن از پیشرفت آینده است.
به گفته این مقام مسئول حیات هر ملتی در پاسداشت گذشته پرافتخار خویش است و استمرار و پاسداشت آن گذشته پرافتخار جز با ادامه مسیر و گسترش مرزهای دانایی و علم میسر نیست. اینجا است که می‌باید تأکید کرد تحقیق در نسخ خطی گامی بنیادین برای پیشرفت بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی و اسلامی است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از همین منظر به حلقه‌های به هم پیوسته، حفظ و نگهداری، مرمت و تصویربرداری، تصحیح، تحقیق و نشر متون ویراسته و چاپ‌های عکسی نسخه‌های خطی به عنوان گام‌هایی فرهنگ‌ساز و تمدن‌آفرین می‌نگرد و تلاش عالمانه همه دانشوران، محققان و استادان این عرصه‌ها را به عنوان فعالیت‌های فرهنگی بنیادین که دشوار و زمان‌بر اما ضروری و اساس بسیاری از تحقیقات بعدی است، قدر می‌نهد و حمایت از آنها را وظیفه خود می‌داند.
جنتی ادامه داد: همایش حامیان نسخ خطی از آن‌رو که عهده‌‌دار بزرگداشت و تجلیل و مهم‌تر از آن معرفی حوزه‌های گوناگون این عرصه به جامعه است قطعاً گامی مفید و مثمرثمر در این زمینه خواهد بود. همایش حامیان نسخ خطی در امسال به طور خاص مزین به نام محقق پرتلاش، کتاب‌شناس خبیر و دانشمند و دلبسته، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ عزیزالله عطاردی است. بزرگ‌مردی که به شوق علم و دانش، در حوزه‌های متعدد نسخه‌های خطی از شناسایی و تصویربرداری در کشورهای دور و نزدیک گرفته تا بازخوانی و تصحیح و تحقیق آنها یک تنه اما استوار و راسخ قدم‌های استواری برداشت.
وی گفت: علاوه بر این کوشش‌های ارجمند در زمینه نسخه‌های خطی و تتبع در متون گذشته،او در راه بازشناسی هویت گذشته ایران و به ویژه ناحیه خراسان منطقه به منطقه، شهر به شهر و روستا به روستای خراسان بزرگ را در نوردید تا بتواند با درک درستی تاریخی از جغرافیای فرهنگی ایران زمین برای نسل بعدی، چراغی در راه شناخت تمدن افتخارآفرین گذشته برافروزد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: من مقام شامخ این شخصیت فرهنگی را به طور خاص ارج می‌نهم و امید می‌برم که تحقیقات او پشتوانه گام‌های بعدی جوانان این مرز و بوم در سال‌های آینده باشد و امیدی را زنده کند که همپای تدبیر، مایه سرافرازی و سربلندی روزافزون و پیوسته ایران اسلامی باشد.
در ادامه این مراسم سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، بیان داشت: ای کاش اصحاب سیاست و اقتصاد هم سنه‌ای را در حوزه فرهنگ زیست می‌کردند و لذت آن را می‌چشیدند چراکه توسعه بدون فرهنگ فراهم نخواهد شد.
وی با اشاره به این مطلب که نتیجه کار حامیان نسخ خطی، هویت بخشی به نظام جمهوری اسلامی ایران است، اضافه کرد: رابطه وسیعی میان حوزه تمدن فرهنگ ایرانی و منابع خطی مشاهده می‌کنم چراکه امروزه ایران، اسلام، زبان فارسی، کتاب، نسخه خطی، قلم و دانشمندان بخشی از هویت ما بوده و در یک منظر ما باید به این مهم توجه بسیار داشته باشیم که بقای نظام سیاسی به تداوم حیات فرهنگی و ارتقای هویت ملی است. برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هشت برنامه اساسی آن هم برای ایجاد برخی تحولات فرهنگی ایجاد کردیم که بخشی از آن مربوط به حفاظت و صیانت از نسخ خطی است.
وی افزود: طبق آمار به دست آمده، حدود یک میلیون نسخه خطی حوزه ایران در شبه قاره، حدود نیم میلیون در آسیای میانه و حدود 400 هزار نسخه خطی هم در خانه‌های مردم بوده اما این در حالی است که کتابخانه‌های مهم کشور تعداد کمی از نسخ خطی را در اختیار دارند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه این کتابخانه دارای 38 هزار نسخ خطی و 34 هزار نسخ چاپ سنگی است، گفت: سال آینده با افزایش بودجه این سازمان و کمک دولت تلاش خواهیم کرد تا در حوزه نسخ خطی کشور سامان بهتری ببخشیم.
در ادامه این مراسم احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران اظهار داشت: زمانی که به اتفاق استاد عطاردی در مدینه عازم کتابخانه این شهر شدیم، او از کتابدار آن کتابخانه یک نسخه خطی تقاضا کرد، کتابدار هم خیلی راغب نبود با ما همکاری کند اما استاد عطاردی به او گفت که این نسخه در فلان قسمت از کتابخانه شما قرار دارد و این هم سابقه آن است و کتاب را امام جمعه بخارا وقف اینجا کرده است.
وی اضافه کرد: در زمانی که بلشویک‌ها در روسیه مستقر شدند، امام جمعه بخارا به ترکیه مهاجرت کرد و تصمیم گرفت به حرم نبوی برود به همین منظور کتابخانه‌اش را از استانبول به مدینه آورد و آن را وقف آستان مقدس حضرت محمد (ص) کرد. این اطلاعات استاد عطاردی همه کتابدارها و افرادی که در آن کتابخانه حضور داشتند را بسیار متعجب کرد طوری که همه دور او جمع شدند تا او پیرامون نسخه‌های موجود دیگر در این کتابخانه به آنها اطلاعات دهد و در نهایت این دیدار به گونه‌ای بود که کتابداری که در ابتدا مایل نبود چندان با ما همکاری کند، رفتارش با ما کاملاً تغییر کرد.
مسجد جامعی ادامه داد: چندی پیش برای حضور در اربعین حسینی به کربلای معلی سفر کردم، در آنجا به کتابخانه‌ای نزدیک حرم رفتم که شیخ محمد الفتلاوی مسئول این کتابخانه ضمن ارائه اطلاعاتی درباره نسخه‌های خطی و اسنادی این کتابخانه گفت که منابع این کتابخانه هنوز فهرست‌نویسی نشده‌اند این در حالی است که در میان آنها کتاب‌های بسیاری مربوط به مکاتب هنری ایران مثل مکتب تبریز و مکتب اصفهان است.
از دیگر سخنرانان چهاردهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، حجت الاسلام والمسلمین علی یونسی دستیار ویژه رئیس دولت یازدهم در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی بود که بیان داشت: میراث مکتوب همانند دیگر میراث‌های تاریخی ارزشمند است اما به دلیل گویا بودن از دیگر میراث‌های بشری بیشتر مورد اهتمام قرار می‌گیرد.
به گفته وی، هر شی تاریخی ارزشمند است اما میراث فرهنگی به دلیل اینکه گویا بوده و از میراث‌های دیگر حکایت می‌کند، به شدت مورد توجه و اهتمام است چراکه یک شی تاریخی به هر حال میراث تاریخی ما است و یک کتاب تاریخی هم یک شی تاریخی ما به شمار می‌رود اگر چه ما زبان آن را نیز بلد نباشیم به گونه‌ای که هر کتاب خطی برای همه انسان‌ها محترم و ارزشمند است و به همه ملت‌ها و تمدن ها تعلق دارد و از نظر محتوا ارزش های زیادی را نقل می‌کند.
حجت‌الاسلام یونسی با اشاره به این مطلب که ما میراث‌دار فرهنگ بزرگ اسلامی _ ایرانی هستیم، ادامه داد: سراسر ایران پر از آثار تاریخی است که هر کدام آنها گذشته‌ای از فرهنگ دینی ما را نقل می‌کنند اما اگر توجه به میراث مکتوب بخواهد ما را به گذشته ببرد و در آنجا نگه دارد، چیز خوبی نیست یعنی در این حوزه دو قرائت منفی و یک قرائت بسیار مثبت وجود دارد که ماندن در گذشته جزو قرائت منفی است.
وی افزود: امروزه خیلی‌ها مایل هستند که در گذشته زندگی کنند و متأسفانه بخش زیادی از مردمان ما هستند که عمدتاً در گذشته زندگی می‌کنند و برخی دیگر در آینده و برخی فقط امروز را می‌بینند، اما هر سه آنها پسندیده نیست بلکه باید گذشته را درست دید و میراث گذشته را سرلوحه تمدن جدید قرار دهیم چراکه ملت ما در حوزه خلق تمدن‌های جهانی، نقش بسیاری داشته است.
آقای یونسی گفت: تمدن اسلامی _ ایرانی با دو حرکت حمله مغول و حمله متحجران ضد عقل، نابود شد یعنی در قرن یازده و دوازدهم بار دیگر تمدن ایرانی توسط سلطه قشری‌گری و تحجر نابود شد و اکنون نیز در خطر این مهم هستیم چراکه در این موارد هم اسلام و هم تمدن و هم انقلاب هدف قرار گرفته و به خطر خواهند افتاد.
وی اضافه کرد: خطری که برای توقف این انقلاب وجود دارد، سلطه قشری‌گری، تحجر و اخباری‌گری است که هم انقلاب و هم اسلام و هم حرکت ملی ما را هدف قرار داده است.
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی احمدی ابهری بنیانگذار آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، اظهار داشت: واقعیت این است که اینگونه برنامه‌ها ناشی از یک شخص و اجرای آن از یک شخص نیست، بنده بنیانگذار آن را مجموعه کتابخانه مجلس شورای اسلامی می‌دانم که جا داشت در دعوت‌نامه، دوستان از آرم و لوگوی این کتابخانه هم استفاده می‌کردند. معتقدم نباید آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی منحصر به یک روز شود یعنی از کسانی که در سال‌های گذشته تقدیر کردیم باید هر از چند گاهی یادی از آنها کرد و به دیدارشان شتافت.
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم که انجمن فهرست‌نگاران، انجمن مصححان و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی نسخ خطی با اجماع می‌توانند به تشکیل به اتحادیه مستقل به نام اتحادیه نسخ خطی بپردازند که این مهم نیازمند حمایت دولت به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
در ادامه این مراسم نجفقلی حبیبی دبیر علمی چهاردهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، بیان داشت: کار بر روی نسخ خطی بسیار دشوار است به گونه‌ای که مرمت و برخی از کارهای آن ماه‌ها و سال ها به طول می‌انجامد به همین منظور معتقدم که به جای اینکه این همایش را به صورت سالانه برپا کنیم، دوسالانه برگزار شود.
وی اضافه کرد: با دوسالانه برپا کردن آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، کارشناسان این حوزه با فراغت بال بیشتری به ارائه آثار بهتری خواهند پرداخت و بهتر می‌توان به اعلام برگزیده‌های این حوزه پرداخت.
در پایان این مراسم از برگزیدگان چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی تجلیل به عمل آمد.
نظرات