خرمشهر چگونه آزاد شد؟

حماسه فتح خرمشهر برگ زرین هشت سال دفاع مقدس است و یادآور مقاومت‌ها جانفشانی‌ها ایثار و شهادت طلبی است و احیاگر غرور ملی و به تعبیر امام خمینی (ره) «فتح خرمشهر فتح خاک نیست، فتح ارزشهای اسلامی است» در سوم خرداد سالروز آزادسازی خرمشهر نظری می‌افکنیم برچگونگی آزادی خونین شهر»
خرمشهر طی چهار عملیات موسوم به بیت‌المقدس فتح شد. عملیات در ساعت 0/55 دقیقه بامداد روز دوم اردیبهشت سال 1361 و با رمز یا علی‌بن ابیطالب در سه محور و از سه قرارگاه قدس، نصر و فتح آغاز شد. رزمندگان اسلام در پایان روز اول عملیات موفق شدند سرپلی به مساحت 800 کیلومتر مربع را متصرف شوند این در حالی بود که برای تصرف منطقه مذکور نبرد شدیدی بین نیروهای رزمنده و نظامیان بعثی به وقوع پیوسته بود. ترمیم رخنه‌ای که به طول 10 کیلومتر روی جاده اهواز خرمشهر وجود داشت و می‌توانست به الحاق کامل قرار گاه نصر با قرارگاه فتح بینجامد و همچنین تصرف اهداف مرحله اول قرارگاه قدس در دستور کار شب دوم عملیات قرار گرفت. و با تلاش رزمندگان اسلام پس از پنج روز، خط سرپل از 68 تا کیلومتر 103 تثبیت و کلیه رخنه‌ها ترمیم شد. مرحله دوم عملیات استقرار در شمال خرمشهر بود و رزمندگان اسلام در پی نبردهای سختی موفق شدند جاده اهواز  خرمشهر و نیز مناطقی همچون جفیر، پادگان حمید و هویزه را آزاد نمایند و تعدادی از نیروهای دشمن را به اسارت درآورند. اوضاع جدید در صحنه‌های جنگ و اطلاع از آشفتگی نیروهای دشمن ، مرحله سوم عملیات را تعجیل کرد. در این مرحله از عملیات مقرر شد قرارگاه فتح در عمق 6 کیلومتری نوار مرزی نیروهای دشمن را منهدم کند، قرارگاه نصر نیز ضمن پاکسازی منطقه حد فاصل جاده خرمشهراهواز تا نهر عرایض، در منطقه شلمچه پیشروی کند، قرارگاه قدس هم ماموریت یافت در منطقه کوشک و طلائیه دشمن را از پای در آورد و تا پشت مرز عقب راند. عملیات درساعت 22 روز 1361/2/19 آغاز شد و علی رغم جانفشانیهای فراوان رزمندگان اسلام و وارد آمدن خسارات قابل ملاحظه‌ای بردشمن اهداف موردنظر تحقق کامل نیافت.
پس از مرحله سوم بی‌درنگ فرصت لازم در اختیار یگان‌ها قرار داده شد تا به بازسازی و تجدید سازمان نیروها بپردازند. در همین اثنا قرارگاه فجر نیز با سه تیپ پیاده وارد منطقه شد، فرماندهان نیروها پس از مشورت و همفکری و طی جلسات متعدد عملیات نهایی را به این شکل طراحی کردند که قرارگاه نصر با حرکت در امتداد مرز به سمت جنوب، ضمن بستن جاده شلمچه، خود را در محور نهر خین به اروند رود برساند، قرارگاه فجر در جناح میانی و در امتداد نهر عرایض به سمت اروند رود پیشروی کند، قرارگاه فتح نیز در امتداد جاده اهواز - خرمشهر و برای آزادسازی خرمشهر وارد عمل شود.
عملیات در این مرحله از ساعت22: 30 روز اول خرداد آغاز شد. در این عملیات قرارگاه نصر در امتداد مرز پیشروی کرد و موفق شد جاده شلمچه را مسدود کند قرارگاه فجر نیز موفق شد نیروهایش را به اروند برساند. اما قرارگاه فتح به دلیل حساسیت و هوشیاری دشمن نتوانست به اهداف موردنظر دست یابد و با روشن شدن هوا در منطقه پلیس راه جاده اهواز - خرمشهر توقف کرد. به این ترتیب محاصره خرمشهر کامل شد اما نیروهای دشمن همچنان در داخل شهر مقاومت می‌کردند و برای حفظ شهر دست به هر اقدامی می‌زدند. دشمن برای خارج ساختن نیروهایش از محاصره از سمت غرب و شرق چندین بار پا تک کرد اما با مقاومت و ایستادگی رزمندگان ایرانی مستقر در منطقه مزبور این پاتک‌ها به شکست انجامید. پس از آن دشمن نیروهای خود را از شمال شرق خرمشهر به درون شهر آورد تا توان خود را برای حفظ شهر تقویت کند. صبح روز سوم خرداد 1361 حلقه محاصره خرمشهر تنگ‌تر شد و انبوه نیروهای دشمن که 2 روز در محاصره قرار گرفته و طاقتشان به سر آمده بود، مقاومت را بی‌‌تاثیر دانسته و با خروج از مواضع خود در تمام شهر، در چند ستون طولانی و کنار هم به سوی پلیس راه آمدند و در حالی که تکبیر می‌گفتند و شعار الموت الصدام و دخیل الخمینی سر می‌دادند خود را تسلیم کردند. به این ترتیب خرمشهر که پس از 34 روز مقاومت در چهارم آبان 1359 اشغال شده بود پس از 575 روز وطی 25 روز عملیات به همت رزمندگان غیور اسلام درساعت یازده صبح روز سوم خرداد 1361 آزاد شد و مردم در حالی که اشک شادی و شعف خود را نثار روح شهدای حماسه‌آفرین نبردهای شورانگیز فتح می‌‌کردند فرزند از دست رفته خویش را بار دیگردر آغوش کشیدند.