روش‌ها و راهبردهای رهبری امام خمینی
وقوع سریع انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از تحلیل‌گران و متخصصان پدیده انقلاب، غافل¬گیر کننده بود؛ انقلابی که نسل نظریه‌های انقلاب را تغییر داد و در دنیای مدرن، با آوردن ایدئولوژی مذهبی به صحنه، آغازگر نقش مذهب در سیاست شد. در این تحول بدون شک نقش امام خمینی(ره)بی بدیل و تعیین کننده بوده است؛ که در ادامه اشاره‌ای کوتاه به چند مورد از برجسته‌ترین ویژگی‌ها و راهبردهای ایشان در رهبری انقلاب اسلامی ایران می‌شود:
الف) اعتقاد به تکلیف الهی، مبنای رهبری امام خمینی
امام خمینی (ره) انسانی کامل و تربیت شده مکتب اسلام و بنده واقعی خداوند بود؛ و در همه امور بر مبنای وظیفه خود عمل می‌کرد. مبارزه ایشان با رژیم پهلوی و تشکیل نظام اسلامی، در همین راستا قابل تحلیل است. وی جنگ را تکلیف‌مدارانه ادامه داد و برای انجام تکلیف هم در سال 67 شمسی بدان پایان داد.
ب) نقش ویژگی‌های شخصیتی امام در رهبری نظام اسلامی
امام خمینی (ره) اراده‌ای پولادین داشته و از اعتماد به نفس کاملی برخوردار بود؛ و به درستیِ راه خود ایمان داشت. دلیری و جرأت او به الگویی برای نخبگان و توده‌ها تبدیل شد؛ و در آفرینش روحیه انقلابی و گسترش آن ـ که یکی از شرایط اصلی وقوع و تداوم انقلاب است ـ بسیار تاثیر گذار بود. امام، هم پیش از آغاز حرکت نهایی که از 19 دی ماه 1356 آغاز شد، و هم در جریان حرکت انقلاب در سال‌های 56 و 57، این صلابت را نشان می‌داد. در مراحل پایانی پیروزی نهضت، برخی از مقامات سیاسی رژیم طاغوت، درخواست ملاقات با امام را داشتند، اما ایشان با بیان این نکته که چون حکومت پهلوی غیر قانونی است، درخواست‌کنندگان ناگزیر از آنند که ابتدا استعفا دهند تا سپس اجازه ملاقات بگیرند! از جمله آنها سید جلال تهرانی رییس شورای سلطنت، بود که توانست پس از استعفا با حضرت امام ملاقات نماید.
ج) تلاش‌های امام از دهه 40 تا پیروزی انقلاب
امام (ره) در این مدت همه جنبه‌های یک رهبری جامع را در حرکت انقلابی را با هوشمندی و توانایی ویژه و نتایج خیره کننده‌ای به انجام رسانید؛ از جمله:
1. تربیت کادرهای انقلابی؛ امام در سال‌های پیش از انقلاب به تربیت گروهی از شاگردان معتمد، معتقد و توانای خود همت گمارد؛ که با گسیل آنها به شهرها و مناطق مختلف، زمینه‌ساز پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی شدند. نقش گسترده آنها از جمله در بسیج عمومی و گسترش ایدئولوژی انقلاب، بسیار حائز اهمیت است.
2. بیان و گسترش ایدئولوژی انقلاب اسلامی؛ گسترش ایدئولوژی انقلابی، یکی از شرایط بنیادی وقوع انقلاب است. حضرت امام از یک سو با حرام اعلام کردن «تقیه» در دوره پیش از انقلاب، و از سوی دیگر با یادآوری و برشماری جنبه‌های انقلابی مفاهیم مذهبی از قبیل عاشورا، به بیان وظیفه قشرهای مختلف در مبارزه با رژیم طاغوت پرداختند؛ از دیگر سوی با «درس‌های حکومت اسلامی و ولایت فقیه» ـ از سال 1348 در زمان تبعید در نجف اشرف ـ حکومت جایگزین را معرفی نمودند. این مرحله‌ای بسیار مهم در رخداد انقلاب اسلامی بود و بدون این تلاش‌ها، پیروزی نهضت و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی امکان‌پذیر نبود.
3. تنظیم و اجرای راهبردها و تاکتیک‌های انقلابی؛ در این رابطه نیز تلاش امام بسیار ستودنی است، زیرا ایشان در هر مرحله با توجه به شرایط موجود، راهبردها(استراتژی‌ها) و تاکتیک‌هایی متناسب با آن را برمی‌گزید که در صورت عدم دقت در این انتخاب‌ها، وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی غیر ممکن می‌نمود. از جمله آنها می‌توان به گزینش راهبرد تعلیم و تربیت کادرهای انقلابی در سال‌های پیش از وقوع انقلاب و انتخاب راهبرد مبارزه منفی، یعنی بهره‌گیری از همایش‌های میلیونی و اعتصاب های سراسری در آستانه وقوع انقلاب و نیز راهبرد عدم درگیری با نیروهای مسلح، اشاره کرد. همین راهبردها بود که باعث سرعت در پیروزی انقلاب و جلوگیری از تلفات نسبتاً کم نیروهای انقلابی گردید. درگیری مسلحانه با رژیمی که ژاندارم آمریکا در منطقه بود، می‌توانست زمان پیروزی را به عقب انداخته، تلفات را افزایش داده و نتایج ناخواسته‌ای را در پی می‌داشت.
4. بسیج عمومی و به صحنه آمدن نخبگان و توده¬ها؛ انقلاب اسلامی از جنبه میزان شرکت نخبگان و توده‌های مردم در آن بی¬نظیر است. به جز وابستگان رژیم سابق که در مقابل انقلاب قرار داشتند، تقریباً همه اقشار و افراد، در صحنه انقلاب حاضر شده و فرمان امام را لبیک گفتند. اعتماد بسیار بالای مردم به امام خمینی(ره) و رهبری ایشان، و همچنین تبدیل مساجد، حسینیه‌ها و تکایا به مراکز و کانون‌های انقلاب، و نقش شبکه روحانیت در سراسر کشور ـ که همه مبتنی بر نقش امام در رهبری انقلاب بود ـ حرکتی بسیار گسترده و قدرتمند ایجاد کرد که رژیم شاه و حامیان خارجی آن را غافل¬گیر و ناتوان از انجام هر گونه عکس¬العمل بازدارنده‌ای نمود.
5. تشکیل نظام جمهوری اسلامی؛ امام خمینی (ره) با پیروزی انقلاب اسلامی، تشکیل نظام جدید را به رفراندوم عمومی گذاشت. سپس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به آرای عمومی گذارده شد؛ و به این ترتیب نظامی اسلامی پدید آمد که همه ساختار و مقام‌های عالی¬رتبه آن، با رای مستقیم مردم برگزیده می¬شوند. امام در عصر نظام‌ها و حکومت‌های دنیوی، تشکیل نظام مردم سالار دینی را تحقق بخشید و راه جدیدی را فرا روی ملت‌های مسلمان و جهانیان گذاشت؛ که هم به انجام فرامین الهی پایبند است و هم به نقش مردم در سیاست تاکید می‌کند.
د) امام خمینی (ره) و حوادث پس از پیروزی انقلاب
رهبری امام در حوادث بعد از پیروزی انقلاب نیز بی‌نظیر و بیان¬گر تیزبینی و آینده‌نگری دقیق ایشان بوده است. زمانی که در 31 شهریور 1359 صدام با حمایت قدرت‌های سلطه‌گر جهانی با حمله هوایی به فرودگاه¬های کشور، جنگ علیه ایران را آغاز کرد، امام با اعتماد به نفسی فوق¬العاده، وعده نواختن سیلی محکمی به صورت صدام را داد؛ و البته دیری نپایید که همگان تحقق این وعده را دیدند. همچنین امام (ره)در زمان اشغال لانه جاسوسی آمریکا در تهران و تهدیدهای ایالات متحده، اعلام کرد که «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند». بی‌گمان توانایی و هوشمندی امام (ره) در برخورد با دیگر حوادث گوناگون پیش روی انقلاب، بر همگان هویدا و آشکار بوده و هست.
نظرات