محمود بدر
محمود بدر فرزند نصیرالدوله در سال 1309 قمری مطابق با 1271 شمسی در تهران متولد شد. پس از رسیدن به سن رشد تحصیلات مقدماتی را نزد معلمین خصوصی آغاز کرد و مطابق معمول آن زمان به فراگیری زبانهای فارسی و عربی و تحصیل ریاضیات و تاریخ و جغرافی پرداخت و زبانهای فرانسه و انگلیسی را نیز تا حدی فرا گرفت و در شیوه نگارش و حسن خط نیز کوشش نمود. تحصیلات متوسطه و عالیه خود را در انگلستان به پایان رسانید و از دانشگاه کمبریج لندن در رشته اقتصاد، فارغ‌التحصیل شد.
پس از مراجعت به ایران در سال 1327 قمری در اداره کل گمرک به عنوان مترجم استخدام شد .اداره کل گمرک در آن زمان توسط مستشاران بلژیکی اداره می‌شد از این رو مدتی منشی و مترجم هنسس رئیس بلژیکی گمرک بود. در سال 1301 که دکتر آرتور میلسپو امریکایی در اداره مالیه ایران استخدام شد و با عده ای همکار امریکایی به ایران آمد و برای نخستین بار به ریاست کل دارائی ایران منصوب شد، بدر به وزارت مالیه منتقل شد و یکی از مستشاران امریکایی به نام مستر گور به ریاست کل محاسبات مالیه انتخاب گردید و محمود بدر با سمت معاون حسابداری در آن وزارتخانه مشغول به کار شد. در سال 1309 که وزارت طرق و شوارع تأسیس گردید بدر رئیس حسابداری آن وزارتخانه شد و در سال 1310 خورشیدی در سمت رئیس حسابداری وزارت راه همراه با ارباب کیخسرو شاهرخ نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی مأمور پایان بخشیدن به فعالیتهای راه‌آهن گردید. در سال 1312 سید حسن تقی‌زاده وزیر دارایی وقت بدر را به خزانه‌داری کل وزارت دارایی منصوب نمود. 1
بدر در کابینه محمود جم در 11 آذر سال 1314، ابتدا کفیل و بعد وزیر دارایی شد. در زمانی که کفیل وزارت دارایی بود به همراه هیئتی برای مذاکره در امور تجاری، اقتصادی و مذاکرات پایاپای بین ایران و آلمان به برلن سفر کرد و موفق به عقد قرارداد تهاتر بین ایران و آلمان شد. مدت این قرارداد سه سال تعیین شده بود. در این قرارداد دولت آلمان موافقت نمود که چهل درصد از کالای وارداتی ایران به آلمان به بازرگانان ایرانی مقیم آلمان تخصیص داده شود. بدر بعد از انجام مأموریت آلمان برای خرید چند فروند کشتی به انگلستان عزیمت نمود و در اردیبهشت سال 1315 به ایران بازگشت.
در 21 بهمن ماه 1315 پس از اینکه علی‌اکبر داور خودکشی نمود، محمود جم در همان روز محمود بدر را به سمت کفالت وزارت دارائی معرفی نمود و در مهر ماه 1316 با سمت وزیر دارایی به شاه و مجلس معرفی شد و تا سوم آبان 1318 در این سمت باقی ماند. در این تاریخ سرتیپ رضاقلی خسروی رئیس بانک ملی جانشین او شد. محمود بدر و خسروی مدتها بر سر کنترل عملکرد مالی دولت با یکدیگر اختلاف داشتند. 2 محمود بدر در این سمت تمام نقشه‌های اقتصادی داور را که تشکیل شرکتهای دولتی بود به هم ریخت و به موجب تصویبنامه هیئت وزیران شرکتهای دولتی را به وزارت بازرگانی واگذار کرد.
محمود بدر در کابینه سهیلی در 18 اسفند 1320 مجدداً به وزارت دارائی منصوب شد و در کابینه دوم سهیلی در 28 بهمن 1321 وزارت بازرگانی و پیشه و هنر برگزیده شد و سپس در کابینه محسن صدر در 22 خرداد سال 1324 مجدداً به وزارت دارایی بازگشت. وی از سال 1326 تا 1330 خورشیدی نایب‌التولیه آستان قدس رضوی بود. بعدها کانون بازنشستگان کشوری را تشکیل داد و خود به ریاست آن رسید. 3 بدر در سال 1347 در سن 76 سالگی در گذشت.
آثار وی 4: تاریخچه وضعیت اقتصادی و مالی بین‌المللی در بیست سال اخیر (1315)، کتاب آبی (سه جلد 1330-1331ق)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. باقر عاقلی. خاندانهای حکومتگر ایران قاجاریه ـ پهلوی، ج1، (تهران: نشر علم، ۱۳۸۱)، ص 353.
2. غلامحسین میرزا صالح. رجال و دیپلماتهای عصر قاجار و پهلوی، (تهران: معین، 1392)، ص 104.
3. باقر عاقلی. شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج1، (تهران: نشر گفتار؛نشر علم، 1380)، ص 300.
4. خانبابا مشار. مؤلفین کتب چاپی و عربی از آغاز چاپ تا کنون، ج 6، (بی جا، بی نا، 1344)، ص 12.
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
نظرات